در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای گوارشی و همچنین کاربردهای آنها می پردازیم.
انواع داروهای گوارشی و کاربردهای آنها
دستگاه گوارش انسان از اندامهای مختلفی مانند معده، روده کوچک، روده بزرگ و کبد تشکیل شده است. این اندامها باهم برای هضم غذا و جذب مواد مغذی کار میکنند. مشکلات گوارشی میتوانند در هر یک از این اندامها رخ دهند و باعث علائم مختلفی مانند درد، نفخ و اسهال شوند. داروهای گوارشی برای درمان طیف وسیعی از مشکلات گوارشی استفاده میشوند. این داروها در انواع مختلفی مانند قرص، کپسول، شربت و قطره در دسترس هستند. یکی از دلایل مراجعه به پزشک می تواند مشکلات شکمی و گوارشی باشد.
جالب است بدانید که دستگاه گوارش، سیستم عصبی مخصوص به خود را دارد تا انقباضات ماهیچهای که به هضم غذا کمک میکند، کنترل کند. مشکلات عملکردی که اختلالات حرکتی نیز نامیده میشوند، ناشی از عملکرد ضعیف عصب و ماهیچه در دستگاه گوارش است.
انواع داروهای گوارشی
داروهای گوارشی را میتوان بر اساس عملکرد آنها به دستههای مختلفی تقسیم کرد.
- داروهای ضد اسید : این داروها برای کاهش اسیدیته معده استفاده میشوند. این داروها برای درمان سوزش سر دل، رفلاکس اسید و زخم معده استفاده میشوند.
- داروهای ضد تهوع: این داروها می توانند برای درمان تهوع و استفراغ استفاده میشوند. این داروها برای درمان بیماری حرکت، حالت تهوع ناشی از بارداری و حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی استفاده میشوند.
- داروهای ضد اسهال: این داروها برای درمان اسهال مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها برای درمان اسهال ناشی از عفونت، اسهال ناشی از مصرف دارو و اسهال ناشی از مسافرت استفاده میشوند.
- داروهای ملین: این داروها برای درمان یبوست استفاده میشوند. این داروها برای نرم کردن مدفوع و تسهیل دفع استفاده میشوند.
بهترین داروهای گوارشی
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای گوارشی این مقاله را " لیست پزشکان فوق تخصص گوارش و کبد محله ستارخان شیراز" نیز مطالعه نمایید.
داروی رانیتیدین Ranitidine چیست؟
این دارو با كاهش اسيد معده در درمان مشكلات گوارشي ناشی از افزايش اسيد مورداستفاده قرار می گیرد و از پرمصرف ترین داروها در ایران می باشد. داروی رانیتیدین در واقع یک داروی آنتی هیستامین می باشد که در معده گیرنده های هیستامین را غیر فعال می نماید و از ترشح اسيد جلوگیری و از سلول هاي معده مي شود.
رانیتیدین در درمان مشكلاتي همچون زخم هاي معده و دوازدهه، بازگشت اسيد از معده به مري و گلو (رفلاكس یا به اصطلاح ترش کردن) و احساس سوزش در معده تا گلو، سوء هاضمه مي تواند تأثیرگذار باشد. علاوه بر اين رانيتيدين در درمان معده درد و زخم هاي گوارشي ناشي از مصرف داروهاي ضد درد ضدالتهاب و تب بر مانند ايپوبروفن، ديكلوفناك، ملوكسيكام و...نيز می تواند اثرگذار باشد.
داروی فاموتیدین Famotidine چیست؟
این دارو یکی از پرمصرف ترین داروها در درمان مشکلات عادی تا شدید گوارشی مورداستفاده قرار می گیرد. این دارو همچنین در جهت بهبود زخمهای گوارشی که ناشی از ترشح بیش از حد اسید معده ایجاد شده باشند نیز استفاده می شود. قرص فاموتیدین در واقع یک آنتی هیستامین است که بر روی سلولهای ترشح کنندۀ اسید در معده اثر کرده و مانع ترشح اسید می گردد. رایج ترین مورد مصرف قرص فاموتیدین در درمان بازگشت اسید و محتویات آن به مری و گلو و همچنین معده دردهای عصبی می باشد. اسید معده در حالت عادی در معده ترشح میشود تا به هضم غذا کمک کند اما افزایش ترشح آن میتواند مشکلاتی مانند التهاب، زخم گوارشی و رفلاکس به همراه داشته باشد.
داروی امپرازول Omeprazole چیست؟
این دارو برای درمان برخی از مشکلات معده و مری (مانند رفلاکس اسید، زخم) مورد استفاده قرار میگیرد. امپرازول با کاهش اسید معده و کنترل آن سبب تسکین علائمی مثل سوزش سر دل، مشکل در بلع و سرفه و… می گردد. این دارو به التیام آسیب اسیدی معده و مری، پیشگیری از زخم، سرطان معده و به عنوان مهارکنندههای پمپ پروتون (PPIs) کمک زیادی میکند. از آنجایی که ممکن است 1 تا 4 روز طول بکشد تا این دارو تأثیرگذار باشد، بنابراین محصولات بلافاصله سوزش سر دل را تسکین نمیدهند.
داروی بیزاکودیل Bisacodyl چیست؟
این دارو با تحریک عضلات روده باعث افزایش حرکات دستگاه گوارشی و آسان تر شدن حرکت مدفوع در روده می شود این عمل به دفع راحت تر مدفوع کمک می کند. تأثیر قرص بیزاکودیل معمولاً در عرض ۱۲ تا ۱۰ ساعت مشخص میشود و شیاف بیزاکودیل در ۱۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف اثر می نماید.(به طور معمول در نیم ساعت نخست مصرف اثر میکند.) این دارو در لیست داروهای بدون نسخه قرار دارد و می توان آن را از داروخانه ها با مشورت داروساز و یا به تجویز پزشک خریداری کرد. قرص بیزاکودیل گاهی جهت تخلیه روده پیش از تصویر برداری و بررسی های پزشک دستگاه گوارش یا جراحی ها تجویز می شود.
داروی لوپرامید Loperamide چیست؟
این دارو با کاهش حرکات دستگاه گوارش از علائم اسهال میکاهد. توجه به این نکته لازم است که اسهال یک سازو کار طبیعی بدن است برای دفع مواد سمی از دستگاه گوارش و ممکن است در اثر شرایط مختلفی اسهال ایجاد شود. عوامل میکروبی – ویروسی – تک یاخته ای – عوارض دارویی و غذایی و حتی استرس ممکن است باعث بروز اسهال شود. دلیل اسهال حرکات سریع روده است بنابراین برای برطرف کردن اسهال یا باید عامل آن برطرف شود و یا باید حرکات گوارشی را کاهش داد. کاهش حرکات گوارشی می تواند بالقوه خطرناک باشد چون ممکن است بدن نتواند سموم خطرناک را دفع کند و با حبس عامل ایجاد کننده اسهال در واقع مواد سمی وارد جریان خون شود.
بنابراین تشخیص علت اسهال موضوع بسیار مهمی است که نیاز به معاینه دقیق توسط پزشک دارد و تجویز داروی ضد باکتری – ضدویروس و یا ضد آمیب بر عهده پزشک است. مصرف لوپرامید بدون بر طرف کردن علت بیماری فقط با کاهش حرکات دستگاه گوارش دفع مایعات بدن را کاهش می دهد.
داروی رابپرازول Rabeprazole چیست؟
این دارو از داروهای مهارکننده پمپ پروتون است و در واقع اجازه تولید اسید معده را نمیدهد. داروی رابپرازول در درمان زخمهای خوش خیم معده و دوازدهه، زخمهای وابسته به هلیکوباکترپیلوری، سندرم زولینگر-الیسون، کاهش اسید معده در جراحی و پیشگیری کوتاه مدت بازگشت محتویات معده و درمان بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. داروی رابپرازول میتواند در درمان سوء هاضمه و بیماری رفلکس، همچنین برای جلوگیری از عوارض گوارشی سایر داروها مصرف می شود. این دارو همچنین میتواند در کاهش تخریب مکملهای آنزیمهای پانکراسی در بیماران مبتلا به سیستیک فیبروزیس تأثیرگذار باشد.
داروی پنتوپرازول Pantoprazole چیست؟
این دارو یک داروی پراستفاده است که به دلیل اثربخشی آن در کاهش تولید اسید معده شناخته می شود. معمولاً برای مدیریت شرایطی همچون ریفلاکس معده به مری (GERD)، زخم معده و سندرم زولینگر-الیسون تجویز میشود. قرص پنتوپرازول با اثربخشی خوب خود در کاهش علائم اختلالات مربوط به اسید، با مهار تولید اسید اضافی معده، موجب تسکین علائم ناشی از این اختلال گوارشی می شود. قرص پنتوپرازول جزء دسته داروهایی است که پمپ هیدروژن را مهار میکنند و در واقع اجازه تولید اسید معده را نمیدهند.
داروی دومپریدون Domperidone چیست؟
این دارو یک آنتاگونیست گیرنده دوپامین می باشد که به عنوان یک ضد تهوع در درمان کوتاه مدت و استفراغ با دلایل مختلف مصرف می شود. گاهی اوقات از این دارو جهت رفع مشکل رفلاکس معده یا اصطلاحاً ترش کردن نیز مورد استفاده قرار می گیرد. داروی دومپریدون به دلیل عملکرد پروکینتیک آن در دیس پپسی و همچنین در گاستروپارزی دیابتی و همراه با پاراستامول در درمان علائم میگرن تأثیرگذار است. از این دارو همچنین می توان برای جلوگیری از ایجاد علائم گوارشی ناشی از مصرف داروهای پارکینسون مورد استفاده قرار داد.
داروی دومپریدون با تنظیم حرکات دستگاه گوارش، حالت تهوع و استفراغ را بهبود می بخشد. احساس تهوع میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، بنابراین داروهای ضد تهوع را تنها زمانی مصرف کنید که علت تهوع شما مشخص شده باشد.
داروی سیزاپراید Cisapride چیست؟
این دارو براي درمان علائم و ضايعات ناشي از برگشت محتويات معده به مري، بهبود عوارض ناشي از رفع كندي تخليه معده در اثر ديابت، اسكلروز سيستميك، نوروپاتي اعصاب خودكار و در درمان سوءهاضمه ديسپسي تجويز مي شود. مکانیسم اثر سیزاپراید این دارو به این شکل است که اين دارو موجب آزاد شدن استيل كولين از اعصاب كولينرژيك در دستگاه گوارش مي شود. بدين ترتيب، اين دارو فعاليت و انقباض اسفنكتر تحتاني مري را افزايش مي دهد و تخليه معده را تسريع مي كند كه در نتيجه زمان عبور محتويات روده كوتاه مي شود. همچنین فارماکوکینتیک سیزاپراید این دارو به صورت جذب سريع و كامل است. متابوليسم دارو كبدي و دفع آن از طريق كليه و مدفوع مي باشد.
داروی بیسموت سیترات Bismuth Salts چیست؟
این دارو براي درمان زخمهاي معده و روده و همراه با دیگر داروها در درمان عفونت هاي گوارشي هليكوباكتر پيلوري مورداستفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که اين دارو اسيد معده را تا حدي خنثي مي كند و احتمالاً اثر ضد هليكوباكتر آن مستقيم است. همچنين تا حدي باعث تحريك توليد پروستاگلاندين در جدار معده و دوازدهه مي گردد.
فارماکوکینتیک بیسموت سیترات نیز به این صورت است که به مقدار ناچيز از دستگاه گوارش جذب مي گردد و معمولاً پس از مصرف طولاني آن غلظت پلاسمايي آن افزايش مي يابد. دفع اين دارو از راه كليه است ولي مقداري از آن ممكن است در استخوان و ساير بافت ها ذخيره گردد.
نحوه مصرف داروهای گوارشی
نحوه مصرف داروهای گوارشی به نوع دارو و علائم بیمار بستگی دارد. در بیشتر موارد، داروهای گوارشی را میتوان بدون نسخه پزشک تهیه کرد. با این حال، در برخی موارد ممکن است نیاز به تجویز پزشک باشد.
عوارض جانبی داروهای گوارشی
داروهای گوارشی معمولاً عوارض جانبی کمی دارند. با این حال، برخی از عوارض جانبی شایع عبارتاند از:
- داروهای ضد اسید: نفخ، یبوست و اسهال
- داروهای ضد تهوع: خواب آلودگی، سرگیجه و خشکی دهان
- داروهای ضد اسهال: گرفتگی عضلات، نفخ و اسهال
- داروهای ملین: درد شکم، حالت تهوع و استفراغ
سخن آخر
داروهای گوارشی میتوانند به درمان طیف وسیعی از مشکلات گوارشی کمک کنند. با این حال، مهم است که قبل از مصرف هرگونه داروی گوارشی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. داروهای گوارشی ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشند؛ بنابراین، قبل از مصرف هرگونه داروی گوارشی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
همچنین شما در پی جو در خصوص داروهای گوارشی می توانید این مقاله را" لیست پزشکان فوق تخصص گوارش و کبد خیابان زند شیراز" نیز مطالعه نمایید.
توجه داشته باشید این مقاله صرفاً جهت آگاهی و بالا بردن اطلاعات دارویی شما می باشد.