داروهای مسکن ؛ انواع، عوارض و نحوه مصرف
داروهای مسکن در جهان پزشکی به عنوان یکی از دسته های اساسی داروها تلقی می شود. داروهای مسکن برای تسکین دردهای خفیف، متوسط و شدید استفاده می شود. بهطورکلی داروهای مسکن و ضددرد در کنار داشتن مکانیسم های عملکردی اثرات جانبی، عوارض و موارد منع مصرف نیز دارند. از جمله موارد مورداستفاده برای داروهای مسکن می توان به دردهای ناشی از التهاب مفصل، آسیب دیدگی، دندان درد، دردهای قاعدگی، جراحی، درد عضلات و... اشاره کرد. در این مقاله سعی داریم شما را با داروهای مسکن و انواع آن و همچنین عوارض جانبی و نحوه مصرف آنها آشنا کنیم.

انواع مسکن
بعضی مسکن ها در تسکین درد سرعت بیشتری دارند؛ اما ماندگاری آنها کوتاه مدت هستند. در مقابل برخی مسکن ها مدت زمان بیشتری طول می کشد تا درد را تسکین بدهند. ولی مدت اثر طولانی تری دارند.
معمولاً در درمان دردهای خفیف، داروهای اپیوئدی گاهی استفاده می شود. همچنین دردهای متوسط را با داروهای غیر اپیوئیدی مثل استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب مانند بروفن و نوروفن درمان می کنند. دردهای متوسط رو به بالا و شدید را معمولاً با مسکن های اپیوئیدی (مشتقات تریاک) درمان می شوند. از جمله این داروها می توان به کدئین فسفات، ترامادول، فنتانیل و مورفین اشاره کرد.
در ادامه برخی از رایج ترین مسکن ها را به شما معرفی می کنیم:
- استامینوفن
- اپیوئیدها (مشتقات تریاک)؛ مانند مرفین، اُکسیکانتین، متادون، هیدرومورفون، پتیدین، کدئین، فنتانیل و…
- آسپرین که گاهی در دستهٔ داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی قرار میگیرد.
- مسکنهای ترکیبی که در آن استامینوفن و اپیوئیدها وجود دارند؛
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، قرص سلکسیب و…
مکانیسم عملکردی انواع مسکن
داروهای مسکن به طور کلی با مکانیسم های مختلفی عمل می کنند. عموماً از مسکن ها برای تسکین دردها استفاده می شود. با این حال همه آنها به طور کلی بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند.
مسکن های غیر مخدر، مثل آسپرین و ایبوپروفن، با مهار تولید پروستاگلاندین ها عمل می کنند. مسکن های غیر مخدر برای دردهای خفیف تا متوسط استفاده می شوند.
داروهای مسکن مخدر دار مانند مورفین و کدئین، قوی ترین نوع مسکن ها هستند و برای دردهای شدید استفاده می شوند. این نوع داروهای مسکن معمولاً با اتصال به گیرنده های مغز و نخاع در تسکین درد تأثیر می گذارند.
عوارض جانبی مسکن ها
عوارض جانبی مسکن های میتواند شدید یا خفیف باشد. اثرات و عوارض مسکن ها ممکن است بر همه افراد یکسان نباشد، با این حال مسکن ها نیز مانند بسیاری از داروها می توانند عوارضی از خود به جای بگذارند. رایج ترین عوارض جانبی داروهای مسکن به شرح زیر می باشند:
- یبوست: بیشتر داروهای مسکن باعث یبوست می شوند. برای جلوگیری از یبوست می توانید از رژیم های غذایی سرشار از فیبر و مصرف زیاد مایعات به همراه ملین ها استفاده کنید.
- خواب آلودگی: معمولاً بعد از چند روز از مصرف داروهای مسکن خواب آلودگی نیز از بین می رود. در غیر این صورت شما می توانید با پزشک خود تماس بگیرید.
- خشکی دهان: مسکن های قوی می توانند باعث خشکی دهان برای افراد بشود. اگر شما با این مشکل روبرو شدید می توانید با جویدن آدامس با محتوای شیرین کننده مصونی این مشکل را رفع نمایید. در صورت ادامه داشتن این مشکل نیز می توانید آن را با پزشک خود مطرح کنید.
- حالت تهوع: توصیه می شود با شروع مصرف داروهای مسکن اپیوئیدی داروهای ضد تهوع نیز مصرف کنید. چون ممکن است با مصرف داروهای مسکن اپیوئیدی در شروع باعث ایجاد تهوع بشود.
- احساس خستگی: در شروع مصرف داروهای مسکن بهتر است از کارهایی که نیاز به تمرکز بالایی دارند خودداری کنید؛ مانند رانندگیکردن. چون این مسکن ها ممکن است باعث ایجاد خستگی در افراد بکند. همچنین خواب آلودگی و کاهش سرعت عکس العملتان را تقویت بکند.
در موارد نادر، داروهای مسکن ها می توانند عوارض و اثرات جانبی جدی تری ایجاد کنند، مانند:
نحوه مصرف داروهای مسکن
نحوه مصرف مسکن ها به نوع مسکن و شدت درد بستگی دارد. در بیشتر موارد، مسکن ها باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. قبل از هر چیز پزشک خود را در مورد بیماری ها و مشکلاتتان مطلع سازید. در زیر نحوه مصرف برخی از داروهای مسکن را آورده ایم:
- نحوه مصرف استامینوفن: توجه داشته باشید که مصرف 4000 میلی گرم استامینوفن در یک شبانه روز ممنوع است. به همین دلیل مصرف استامینوفن برای بیماران کبدی بدون دستور پزشک ممنوع است. زیرا مصرف بیش از حد آن می تواند باعث آسیب های کبدی شود.
- نحوه مصرف مورفین: مورفین ها جزو داروهای اعتیادآور هستند. مقدار مصرف بر اساس وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ به درمان تعیین می شود. برای کاهش خطر خونریزی معده و سایر عوارض جانبی، این دارو باید در کمترین دوز مؤثر و در کوتاه ترین زمان ممکن مصرف شود.
- نحوه مصرف ناپروکسن: مقدار مصرف بر اساس وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ به درمان تعیین می شود. برای کاهش خطر خونریزی معده و سایر عوارض جانبی، این دارو باید در کمترین دوز مؤثر و در کوتاه ترین زمان ممکن مصرف شود. ناپروکسن اگر در درازمدت استفاده شود می تواند خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش بدهد. در صورت داشتن سابقه واکنش آلرژیک به آسپرین ها یا سایر NACIDها (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی) دارید، نباید از ناپروکسن استفاده کنید.همچنین کسانی که سابقه بیماری های قلبی یا سکته مغزی دارند، بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند، افراد با سن بالا و کسانی که فشارخون بالایی دارند، بدون دستور پزشک مجاز به مصرف ناپروکسن نیستند.
- نحوه مصرف ترامادول: بزرگسالان (17 سال یا بیشتر): 50 تا 100 میلی گرم خوراکی هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز برای تسکین درد. برای بیمارانی که نیازی به شروع سریع اثر ضد درد ندارند: دوز اولیه: 25 میلی گرم خوراکی یکبار در روز . دوز معمول برای بیماران بالای 75 سال: حداکثر 300 میلی گرم در روز. در مصرف ترامادول خطر و احتمال تشنج برای افراد زیاد است و ریسک رخداد آن در افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف می کنند و کسانی که به اختلال تشنج هستند بسیار بالاتر است.همچنین افراد زیر 18 سال که اخیراً برای برداشتن لوزه ها یا آدنوئیدها عمل جراحی کرده اند، کودکان زیر 12 سال، بیماران با مشکلات تنفسی شدید، انسداد روده، اعتیاد به الکل و یا سوء مصرف مواد مخدر دارند، مصرف ترامادول ممنوع است. استفاده نادرست از این دارو می تواند باعث اعتیاد و در نهایت مرگ شود.
سخن آخر
مطلع باشید که اثرات جانبی و عوارض داروهای مسکن برای هر فرد می تواند متفاوت باشد و برخی از عوارض جانبی در طیف گسترده ای از ضعیف تا قوی برای افراد مختلف ظاهر شوند. پس، از مصرف بیش از حد مسکن ها خودداری کنید. قبل از مصرف هرگونه مسکنی، با پزشک خود مشورت کنید. در صورت بروز هرگونه اثرات جانبی جدی، با پزشک خود تماس بگیرید. برای اطلاعات بیشتر در خصوص لیست داروخانه های شیراز از سایت پی جو می توانید بر روی لینک کلیک کنید.