در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای چشمی و همچنین کاربردها نحوه مصرف و عوارض جانبی آنها می پردازیم.
داروهای چشمی : منقبض کننده، بازکننده مردمک چشم و ضد گلوکوم
مجله سلامت پی جو - چشم یکی از مهمترین اعضای بدن است که نقش مهمی در بینایی دارد. اختلالات چشمی، به ویژه گلوکوم، از بیماریهایی هستند که در صورت عدم تشخیص و مدیریت مناسب، میتوانند به فقدان بینایی منجر شوند. داروهای منقبض کننده و بازکننده مردمک چشم به عنوان یکی از گزینههای اصلی در درمان این اختلالات به کار میروند. داروهای چشمی برای درمان و پیشگیری از بیماریهای چشمی استفاده میشوند. این داروها تأثیرات متنوعی بر چشم دارند که در ادامه بررسی میشود:
انواع داروهای چشمی
انواع مختلفی از داروهای چشمی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. این داروها به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند:
- داروهای منقبض کننده مردمک چشم: داروهای منقبض کننده مردمک چشم باعث میشوند که مردمک چشم کوچک شود. این داروها برای درمان آب مروارید و گلوکوم زاویه بسته استفاده میشوند.
- داروهای بازکننده مردمک چشم: داروهای بازکننده مردمک چشم باعث میشوند که مردمک چشم بزرگ شود. این داروها برای تشخیص بیماریهای چشمی مانند آب مروارید و گلوکوم استفاده میشوند.
- داروهای ضد گلوکوم: داروهای ضد گلوکوم باعث کاهش فشار داخل چشمی میشوند. فشار داخل چشمی بالا میتواند باعث آسیب به عصب بینایی و نابینایی شود.
کاربردهای داروهای چشمی
داروهای چشمی برای درمان و پیشگیری از بیماریهای چشمی استفاده میشوند. برخی از کاربردهای داروهای چشمی عبارتاند از:
- درمان آب مروارید
- درمان گلوکوم
- درمان التهاب چشم
- درمان عفونت چشم
- درمان خشکی چشم
- درمان آلرژی چشم
بهترین داروهای چشمی
همچنین اگر شما به حوزه داروها و انواع آن علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های دارویی" در خصوص انواع داروها و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
داروی سیکلوپنتولات Cyclopentolate
سیکلوپنتولات یک داروی مورد استفاده در تشخیص عیوب انکساری چشم، افتالموسکوپی و درمان التهابات چشمی نظیر یوئوتیت (التهاب میانی چشم) استفاده میشود. این دارو دو مکانیسم اصلی اثر دارد. ابتدا، با بلوک کردن عضله اسفنکتر عنبیه در پاسخ به تحریکات کولینرژیک، مردمک چشم را گشاد میکند. این ویژگی از سیکلوپنتولات در روشهای تشخیصی مانند افتالموسکوپی و برای ارزیابیهای چشمی مفید است. همچنین، دارو با بلوک کردن عضلات جسم مژگانی در پاسخ به تحریکات کولینرژیک، تطابق چشم را نیز فلج میکند. این دو مکانیسم عمده از سیکلوپنتولات باعث میشوند که این دارو در تشخیص و درمان مشکلات چشمی مورد استفاده قرار گیرد.
فارماکوکینتیک سیکلوپنتولات به این صورت است که سیکلوپنتولات به میزان بسیار کمی به صورت سیستمیک جذب میشود، به این معنی که پس از تزریق، مقدار زیادی از دارو به جریان خون نمیپیوندد. علاوه بر این، سیکلوپنتولات اثر خود را بسیار سریع نشان میدهد. اوج اثر فلج تطابق چشم بین 25 تا 75 دقیقه پس از تزریق دارو رخ میدهد، در حالی که اوج اثر گشادی مردمک چشم بین 15 تا 60 دقیقه پس از تزریق دارو رخ میدهد. در مورد طول اثر، گشادی مردمک چشم تا حداکثر 24 ساعت پس از تزریق سیکلوپنتولات ادامه دارد، در حالی که اثر فلج تطابق چشم تا 6 تا 24 ساعت پس از تزریق دارو حاکم است. داروی سیکلوپنتولات از طریق ادرار دفع میشود.
داروی پیلوکارپین Pilocarpine
پیلوکارپین یک داروی که در درمان گلوکوم با زاویه باز، گلوکوم با زاویه بسته قبل از جراحی و القا تنگ شدن مردمک چشم پس از جراحی یا افتالموسکوپی مورد استفاده قرار میگیرد. مکانیسم اثر پیلوکارپین به این صورت است که این دارو یک مقلد پاراسمپاتیک است که به طور مستقیم گیرندههای کولینرژیک را تحریک میکند. پیلوکارپین با انقباض عضله اسفنکتر عنبیه تعامل میکند و در نتیجه مردمک چشم را کوچکتر میکند. این انقباض عضله مژگانی باعث افزایش تطابق چشم و کاهش فشار داخل کره چشم میشود.
در فارماکوکینتیک پیلوکارپین، زمان شروع اثر تنگ کنندگی مردمک تقریباً 10 تا 30 دقیقه پس از مصرف دارو است و زمان رسیدن به حداکثر اثر (کاهش فشار داخل چشم) حدود 75 دقیقه طول میکشد. مدت اثر دارو بسته به نوع عارضه مختلف است. برای تنگ کنندگی مردمک، اثر دارو به مدت 4 تا 8 ساعت مشاهده میشود و برای کاهش فشار داخل چشم، مدت اثر این دارو حدود 4 تا 14 ساعت میباشد. پیلوکارپین یک ابزار مهم در مدیریت اختلالات چشمی مانند گلوکوم میباشد.
داروی کرباکول Carbachol
کارباکول، یک داروی میوتیک (تنگ کننده مردمک چشم) با عملکرد پاراسمپاتومیمتیک، به منظور ایجاد میوزیس در طی جراحی و پیشگیری از افزایش گذرای فشار داخل چشم پس از جراحی کاتاراکت (آب مروارید) استفاده میشود. مکانیسم اثر کارباکول به این صورت است که این دارو به طور غیرمستقیم فعالیت کولین استراز را مهار میکند، اما خود در برابر هیدرولیز توسط کولین استراز مقاوم است. اوایل، کارباکول هر دو گیرنده موسکارینی و نیکوتینی را تحریک میکند و این منجر به افزایش آزاد سازی استیل کولین میشود.
در فارماکوکینتیک کارباکول، وقتی دارو به صورت موضعی در چشم استفاده میشود، به سختی مقدار اندکی از آن به داخل اپیتلیوم قرنیه سالم نفوذ میکند. برای افزایش نفوذ دارو، ترکیبات ترکیبکننده مانند بنزالکونیوم کلراید استفاده میشود. کارباکول ممکن است از پوست سالم نیز جذب شود.
در استفاده موضعی در چشم، میوزیس تا 20 تا 10 دقیقه پس از مصرف دارو ایجاد میشود و حداکثر کاهش فشار داخل چشم طی 4 ساعت روی میدهد. در تزریق داخل چشمی، میوزیس تا 5 تا 2 دقیقه پس از تزریق دارو ایجاد میشود. مدت اثر دارو بسته به نوع عارضه مختلف متغیر است. برای تنگ کنندگی مردمک، اثر دارو به مدت 4 تا 8 ساعت مشاهده میشود و برای کاهش فشار داخل چشم، مدت اثر این دارو حدوداً 4 تا 14 ساعت میباشد.
داروی سیکلوپنتولات Cyclopentolate
سیکلوپنتولات یک داروی مورد استفاده در تشخیص عیوب انکساری چشم، روشهای تشخیصی مانند افتالموسکوپی و همچنین درمان یوئوتیت (التهاب میانی چشم) و نیز برای گشاد کردن مردمک چشم در روشهای تشخیصی و قبل و بعد از انجام عمل جراحی مورد استفاده قرار میگیرد. مکانیسم اثر این دارو دو بخش اصلی دارد. ابتدا، با بلوک کردن عضله اسفنکتر عنبیه به واکنش در برابر تحریکات کولینرژیک، مردمک چشم را گشاد میکند که در روشهای تشخیصی مانند افتالموسکوپی بسیار مفید است. همچنین، این دارو با بلوک کردن عضلات جسم مژگانی در پاسخ به تحریکات کولینرژیک، تطابق چشم را فلج میکند.
در فارماکوکینتیک، سیکلوپنتولات به سرعت جذب میشود و اثر آن به سرعت نمایان میشود. اوج اثرهای مرتبط با گشادی مردمک چشم و فلج تطابق چشم در مدت زمان معینی اتفاق میافتد و دارو از طریق دفع ادرار از بدن خارج میشود. این دارو در تشخیص و درمان مشکلات چشمی اهمیت دارد.
داروی تروپیکامید-چشمی Tropicamide-Ophthalmic
تروپیکامید-چشمی به منظور گشاد کردن مردمک چشم و فلج عضله جسم مژگانی در روشهای تشخیصی چشمپزشکی، از جمله اندازهگیری میزان خطای انکساری و معاينه انتهاي چشم و ميدرياز مورد نياز قبل و بعد از اعمال جراحی استفاده میشود. مکانیسم اثر این دارو به تهیه گشادی مردمک چشم و فلج تطابق چشم مربوط میشود. این اثرها توسط مهار پاسخ اسفنگتر عنبیه و عضلات جسم مژگانی به تحریکات کولینرژیک ایجاد میشوند.
در فارماکوکینتیک تروپیکامید-چشمی، شروع اثر این دارو به فلج تطابق چشم تقریباً بین 20 تا 35 دقیقه و گشادی مردمک چشم بین 20 تا 40 دقیقه پس از مصرف آن آغاز میشود. طول مدت اثر نیز متناسب با نوع عارضه و وضعیت فرد ممکن است متغیر باشد. در مورد فلج تطابق چشم، این اثر به مدت کمتر از 6 ساعت ادامه دارد، در حالی که گشادی مردمک چشم تا 6 تا 7 ساعت ممکن است حاکم باشد. تروپیکامید-چشمی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی و تشخیص مشکلات چشمی مورد استفاده قرار میگیرد.
داروی آلفاگان Alphagan
الفاگان یک داروی چشمی بریمونیدین تارتارات است که به عنوان یک آگونیست آلفا-2 آدرنرژیک شناخته میشود. این دارو معمولاً برای کاهش فشار داخل چشم (IOP) در بیماران مبتلا به گلوکوم با زاویه باز یا فشار خون بالا تجویز میشود. الفاگان با کاهش تولید زلالیه در چشم و افزایش تخلیه آن به کاهش فشار داخل چشم کمک میکند و در پیشگیری از آسیب عصب بینایی و پیشرفت گلوکوم موثر است. این دارو به طور معمول به صورت موضعی و مستقیم در چشم مورد استفاده قرار میگیرد و عوارض جانبی سیستمیک کمتری نسبت به داروهای خوراکی دارد.
داروی بیماتوپروست Bimatoprost
بیماتوپروست یک داروی آنالوگ پروستاگلاندین F2-alpha است و برای درمان گلوکوم و افزایش رشد و ضخامت مژه مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو با کاهش فشار داخل چشم و افزایش خروج مایع زلالیه از چشم عمل میکند. بیماتوپروست به گیرندههای پروستاگلاندین FP در چشم اثر میگذارد و با افزایش تخلیه مایع زلالیه، کاهش فشار داخل چشم را فراهم میآورد. این دارو به صورت موضعی و مستقیم بر روی چشم مورد استفاده قرار میگیرد و در افراد مختلف ممکن است جذب و دفع آن متفاوت باشد.
داروی آپراکلونیدین apraclonidine
آپراکلونیدین یک داروی آگونیست آلفا-2 آدرنرژیک است که برای کاهش فشار داخل چشم در بیماران مبتلا به گلوکوم یا افزایش فشار خون چشمی استفاده میشود. این دارو با تحریک گیرندههای آلفا-2 آدرنرژیک در چشم، منجر به کاهش تولید زلالیه و افزایش خروج آن میشود که در نتیجه به کاهش فشار داخل چشم کمک میکند. آپراکلونیدین به عنوان یک درمان کمکی در ترکیب با دیگر داروهای گلوکوم استفاده میشود. جزئیات دقیق فارماکوکینتیک این دارو، از جمله جذب، توزیع، متابولیسم و دفع، به طور گسترده مستند نشده است.
عوارض جانبی داروهای چشمی
داروهای چشمی مانند سایر داروها میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. برخی از عوارض جانبی شایع داروهای چشمی عبارتاند از:
- تحریک چشم
- قرمزی چشم
- تاری دید
- سوزش چشم
- حساسیت چشم
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان های مرتبط با درمان چشم در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان فشار چشم در شیراز
نحوه مصرف داروهای چشمی
داروهای چشمی معمولاً به صورت قطره یا پماد چشمی استفاده میشوند. نحوه مصرف داروهای چشمی به نوع دارو بستگی دارد.
اگر باردار هستید یا شیر میدهید، قبل از مصرف داروهای چشمی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای چشمی میتوانند برای جنین یا نوزاد مضر باشند.
داروهای چشمی باید طبق دستور پزشک در کودکان استفاده شوند. برخی از داروهای چشمی برای کودکان مناسب نیستند.
سخن آخر
داروهای چشمی برای درمان و پیشگیری از بیماریهای چشمی استفاده میشوند. داروهای چشمی میتوانند با سایر داروها تداخل داشته باشند. اگر داروهای دیگری مصرف میکنید، قبل از مصرف داروهای چشمی با پزشک خود مشورت کنید. انواع مختلفی از داروهای چشمی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. داروهای چشمی مانند سایر داروها میتوانند عوارض جانبی داشته باشند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای چشمی این مقاله را "داروهایی که باعث خشکی چشم میشوند" نیز مطالعه نمایید.