داروهای ضد پروتوزوآها : انواع، مکانیسم عمل و عوارض جانبی
پروتوزواها انگل های تک سلولی هستند که می توانند باعث بیماری های مختلفی در انسان شوند. انگل، ارگانیسمی است که برای ادامه حیات خود از یک موجود زنده دیگر تغذیه می‌کند. انگل‌ها با تنوع گونه‌ای بسیار زیاد شامل برخی از قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها، کرم‌ها، شپش و آمیب‌ها است و میزبان‌های متعددی مانند انسان، حیوانات و گیاهان دارند. برخی از بیماری های انگلی شایع ناشی از پروتوزوآها عبارتند از مالاریا، لیشمانیوز، توکسوپلاسموز و شیستوزومیازیس. داروهای ضد پروتوزوآها دسته ای از داروها هستند که برای درمان عفونت های ناشی از پروتوزوآها استفاده می شوند.
به عنوان مثال مالاریا یک پروتوزوآی انگلی است که در اثر گزش پشه "آنوفل" وارد سیستم خون می‌شود، مشکلات گوارشی ناشی از مصرف آب آلوده مثال دیگری از بیماری‌های ناشی از عفونت با پروتوزوآهای انگلی است. عفونت‌های روده‌ای و دیگر بیماری‌های ناشی از پروتوزوآها مانند آمیبیازیس و ژیاردیازیس از طریق آب آلوده منتشر می‌شود. همچنین پروتوزوآی عامل مالاریا، در گلبول‌های قرمز رشد می‌کند و در نتیجه گلبول‌های قرمز را از بین می‌برد. برخی از پروتوزوآها دارای کیست است که به آنها کمک می‌کند تا به مدت طولانی خارج از بدن انسان و نیز محیط‌های سخت زنده بمانند.
انواع داروهای ضد پروتوزوآها
داروهای ضد پروتوزوآها انواع مختلفی دارند که بر اساس مکانیسم عمل آنها طبقه بندی می شوند. برخی از انواع رایج داروهای ضد پروتوزوآها عبارتند از:
- داروهای ضد مالاریا: این داروها برای درمان مالاریا، یک بیماری انگلی که توسط انگل پلاسمودیوم منتقل می شود، استفاده می شوند.
- داروهای ضد لیشمانیوز: این داروها برای درمان لیشمانیوز، یک بیماری انگلی که توسط انگل لیشمانیازیس منتقل می شود، استفاده می شوند.
- داروهای ضد توکسوپلاسموز: این داروها برای درمان توکسوپلاسموز، یک بیماری انگلی که توسط انگل توکسوپلاسما گوندی منتقل می شود، استفاده می شوند.
- داروهای ضد شیستوزومیازیس: این داروها برای درمان شیستوزومیازیس، یک بیماری انگلی که توسط انگل شیستوزوما منتقل می شود، استفاده می شوند.
- داروهای ضد آمیب: این داروها برای درمان آمیبیازیس، یک بیماری انگلی که توسط انگل آمیب تک یاخته ای ایجاد می شود، استفاده می شوند.
مکانیسم عمل داروهای ضد پروتوزوآها
داروهای ضد پروتوزوآها با مکانیسم های مختلفی عمل می کنند. برخی از داروهای ضد پروتوزوآها با آسیب رساندن به DNA پروتوزوآها عمل می کنند. برخی دیگر با هدف قرار دادن اهداف خاص در سلول های پروتوزوآها عمل می کنند. برخی از داروهای ضد پروتوزوآها نیز با جلوگیری از رشد یا تکثیر پروتوزوآها عمل می کنند.
بهترین داروهای ضد پروتوزوآها
همچنین شما در پی جو در خصوص داروهای ضد پروتوزوآها می توانید این مقاله را "داروهای ضد مالاریا و مروری بر آنها" نیز مطالعه نمایید.
داروی آتوواکوئون Atovaquone چیست؟
این دارو علیه قارچ Pneumocystis carini نیز فعال می باشد و در درمان و پروفیلاکسی پنومونی ناشی از این قارچ در بیمارانی که قادر به تحمل کوتریموکسازول نمی باشند و هم چنین همراه با پروگوانیل در درمان و پروفیلاکسی مالاریا کاربرد دارد. در درمان پنومونی قارچی ملایم تا متوسط این دارو به صورت خوراکی با دوز mg750 همراه با غذا و 3 بار در روز به صورت قرص و یا به صورت سوسپانسیون 2 بار در روز به مدت 21 روز تجویز می شود. جهت پروفیلاکسی 1500 میلی گرم یکبار در روز همراه با غذا مصرف می شود. در درمان مالاریایی فالسیپوروم به صورت دوز منفرد یک گرمی همراه با هیدروکلرید پروگوانیل به میزان mg400 به مدت 3 روز تجویز می گردد.
داروی یدوکینول Iodoquinol چیست؟
یدوکینول به تنهایی در درمان آمیبیاز روده ای در ناقلین بدون علامت کیست آمیب ( دیلوکسانید ارجحیت دارد ) و همراه با مترونیدازول در درمان آمیبیاز حاد مصرف می شود. این دارو همچنین به عنوان انتخاب دوم در درمان بالانتیدیاز مصرف می شود. اين دارو عمدتاً در مجرای داخل روده و با يک مكانیسم ناشناخته اثر می کند. این دارو خیلی کم از راه گوارش جذب می شود و اثر خود را در روده اعمال می کند. دفع این دارو عمدتاً از راه مدفوع است و فقط 10 در صد آن از راه ادرار دفع می شود.
داروی فورازولیدون Furazolidone چیست؟
فورازولیدون در درمان وبا، اسهال باکتریایی ( ناشی از ارگانیسم های حساس از جمله گونه های سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوک، اشریشیاکلی،گونه های پروتئوس، کامپیلوباکتر و انترباکتر ) و ژیاردیاز مصرف می شود. این دارو در کار چندین آنزیم باکتریایی تداخل می کند. فورازولیدون فلور میکروبی روده را بر هم نمی زند و موجب رشد قارچ ها نیز نمی شود. این دارو آنزیم مونوآمین اکسیداز را مهار می کند.
داروی مترونیدازول Metronidazole چیست؟
مترونیدازول یک آنتی بیوتیک پر مصرف است که در درمان و پیشگیری عفونت های متنوعی که عامل بیماری زای آنها یک باکتری بی هوازی یا پروتوزوآ باشد تجویز می شود. این باکتری ها معمولاً در فضای داخلی و بسته ی بدن که اکسیژن وجود ندارد (مانند لثه، حفره لگنی و شکمی مانند روده ها) ایجاد عفونت می کنند. مترونیدازول معمولاً جهت درمان عفونت های تناسلی(واژینال) بانوان که ناشی از باکتری باشد تجویز می شود اما این بدین معنی که هر نوع عفونت در واژن با مترونیدازول قابل درمان می باشد نیست. همچنین به عنوان پیشگیری از عفونت، پیش از جراحی های تناسلی و شکمی تجویز می شود.
داروی نیتازوکسانید Nitazoxanide چیست؟
نیتازوکسانید (Nitazoxanide) یک داروی ضد انگلی است که برای درمان عفونت‌های مختلف ناشی از تک یاخته‌ها یا کرم‌هایی مانند کریپتوسپوریدیوم پاروم و ژیاردیا لامبلیا استفاده می‌شود که می‌توانند باعث اسهال شوند. با تداخل در توانایی این موجودات برای تولید انرژی و در نتیجه مرگ آنها عمل می کند.
داروی پارامومایسین Paromomycin چیست؟
پارامومایسین یک داروی ضد آمیب است که برای درمان عفونت های روده ای خاص به کار می رود. این دارو همچنین برای درمان بعضی مشکلات کبدی نیز به کار می رود. این دارو به طور مستقیم روی آمیب عمل می کند. فعالیت ضد باکتریایی در برابر ارگانیسم های طبیعی و بیماری زا در دستگاه گوارش دارد. در اتصال پروتئین باکتریایی به زیر واحد های ریبوزومی ۳۰S دخالت می کند.
داروی پنتامدین ایزوتیونات Pentamidine Isetionate چیست؟
پنتامیدین یک مشتق دی آمیدین آروماتیک و یک داروی ضد انگل است که در درمان مراحل اولیه تریپانوزومیازیس آفریقایی و به ویژه عفونت با Trypanosuma brucei gambiense و بعضی از فرم های لیشمانیا کاربرد دارد. هم چنین در درمان و پروفیلاکسی پنومونی Pneumocystis carinii کاربرد دارد. این دارو با مکانیسم های مختلف عمل می کند از جمله تداخل با DNA انگل و تغییر فولات و یا با مهار سنتز RNA و پروتئین. این دارو به صورت نمک ایزتیونات یا مسیلات تجویز می گردد اما هم اکنون در اکثر کشورها فرم ایزتیونات تنها فرم در دسترس می باشد.
داروی تینیدازول Tinidazole چیست؟
تینیدازول از مشتقات 5-نیتروایمیدازول است و اثرات شبیه مترونیدازول دارد. در درمان بیماران مشکوک به پروتوزوا , پیشگیری و درمان باکتری های بی هوازی، همچنین در رژیم های درمان هلیکوباکتر استفاده می شود. این دارو معمولا به صورت یک بار در روز خوراکی قبل یا بعد از مصرف می شود. فرم های تزریق داخل وریدی و واژینال نیز در سایر کشورها وجود دارد.
داروی مگلومین آنتی موان Meglumine Antimonate چیست؟
این دارو در درمان لیشمانیوز احشایی ( کالا آزار) و لیشمانیوز جلدی ( سالک ) مصرف می شود. این دارو به سرعت و طی 24 ساعت پس از تزریق از طریق ادرار دفع خواهد شد، گرچه دفع کامل دارو از بدن تا 48 ساعت طول خواهد کشید. مگلومین آنتیمونات در موارد سل ریوی، نارسای شدید کبدی یا کلیوی و بیماری های شدید قلبی، نباید مصرف شود.
عوارض جانبی داروهای ضد پروتوزوآها
داروهای ضد پروتوزوآها می توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند، از جمله:
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- خستگی
- کاهش وزن
- بثورات پوستی
- سرگیجه
- سردرد
- واکنش های آلرژیک
سخن آخر
داروهای ضد پروتوزوآها دسته ای از داروها هستند که برای درمان عفونت های ناشی از پروتوزوآها استفاده می شوند. این داروها انواع مختلفی دارند و مکانیسم های عمل مختلفی دارند. داروهای ضد پروتوزوآها می توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند، بنابراین مهم است که با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای این داروها صحبت کنید.
همچنین به شما در پی جو پیشنهاد می دهیم در خصوص داروهای ضد پروتوزوآها این مقاله را "داروهای ضد باکتری | آنتی بیوتیک ها" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر