در این مطلب از سایت پی جو به بررسی محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز به همراه کاربرد و عوارض آنها می پردازیم.
محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز
محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز گروهی از داروها هستند که برای درمان یا پیشگیری از کم خونی و سایر اختلالات خونی استفاده می شوند. این داروها با افزایش تولید سلول های خونی یا جایگزینی سلول های خونی از دست رفته، به بهبود سلامت خون کمک می کنند. پلاسما قسمت مایع زرد رنگ و شفاف خون است. این بخش که حدود 55% از خون را تشکیل داده معمولاً برای افرادی که دچار تصادف، سوختگی، شوک، بیماری های شدید کبدی، نقص ایمنی و کمبود فاکتورهای انعقادی هستند تجویز می شود تا بدین وسیله به افزایش حجم خون بیمار و لخته شدن خون کمک کرده و از شوک جلوگیری نماید.
اهمیت پلاسما و داروهای مشتق از آن زمانی پر رنگ شد که در جنگ جهانی دوم افراد زیادی به آن نیاز پیدا کردند، در این زمان بود که صنعت پلاسما شکل گرفت. در حال حاضر محصولات دارویی متعددی از این ماده ارزشمند تولید شده که از مهم ترین آنها می توان به ایمونوگلوبولین، آلبومین و فاکتورهای انعقادی اشاره کرد. در ادامه به بررسی ترکیبات، انواع و عوارض جانبی محصولات خون میپردازیم با ما همراه باشید.
ترکیبات اصلی خون
خون انسان از چهار بخش اصلی به شرح زیر تشکیل شده است:
- پلاسما: در یک خط، پلاسما را می توان به عنوان مایع زرد رنگ و شفاف خون تعریف کرد که حدود 55 درصد از خون را تشکیل می دهد. پلاسما حاوی پروتئین ها، گلوکز، مواد معدنی و مواد مغذی دیگر است که برای عملکرد صحیح بدن ضروری هستند.
- گلبولهای قرمز: گلبول های قرمز را می توان به عنوان سلول های خونی قرمز رنگی تعریف کرد که اکسیژن را به بافت ها می رسانند. گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند، پروتئینی که اکسیژن را به بافت ها متصل می کند.
- گلبولهای سفید: گلبول های سفید را می توان به عنوان سلول های خونی بی رنگی تعریف کرد که از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند. گلبول های سفید انواع مختلفی دارند که هر کدام نقش خاصی در سیستم ایمنی بدن ایفا می کنند.
- پلاکت ها: پلاکت ها را می توان به عنوان سلول های خونی بی رنگی تعریف کرد که به لخته شدن خون کمک می کنند. پلاکت ها در خون وجود دارند و در صورت خونریزی، به هم می چسبند تا لخته خون تشکیل دهند. لخته خون به جلوگیری از خونریزی بیشتر کمک می کند.
انواع محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز
محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد این دو دسته به شرح زیر است:
- داروهای اریتروپوئتیک: داروهای اریتروپوئتیک برای درمان کم خونی ناشی از کمبود گلبول های قرمز استفاده می شوند. این داروها با تحریک تولید گلبول های قرمز در مغز استخوان، به افزایش سطح هموگلوبین خون کمک می کنند.
- داروهای غیر اریتروپوئتیک: داروهای غیر اریتروپوئتیک برای درمان سایر اختلالات خونی استفاده می شوند. این داروها با افزایش تولید پلاکت ها، گلبول های سفید یا گلبول های قرمز، به بهبود سلامت خون کمک می کنند. در ادامه با تعدادی از این محصئلات بیشتر آشنا می شویم.
بهترین داروهای محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز
همچنین به شما در پی جو پیشنهاد می دهیم در خصوص محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز این مقاله را "علت و علائم بالا بودن اسید اوریک خون ( اوره خون )" نیز مطالعه نمایید.
داروی اریتروپویتین Recombinant Erythropoietin چیست؟
اریتروپویتین برای درمان کم خونی، ناشی از فقدان اریتروپوتین در نارسایی مزمن کلیوی بکار میرود. این دارو با تحریک گیرندههای خود در سلولهای مادر گویچههای قرمز در مغز استخوان، تکثیر و تمایز اریتروئیدها را تحریک میکند. پس از تزریق وریدی یا زیر جلدی، نیمه عمر حدود 13-4 ساعت میباشدو بخش ناچیزی از دارو در گویچههای قرمز و اندکی نیز در کبد متابوایزه و بخشی از طریق کلیهها دفع میشود. افزایش تعداد رتیکولوسیتها پس از 10-7 روز و گویچههای قرمز هماتوکریست و هموگلوبین پس از 6-2 هفته مشاهده میشود. زمان لازم برای رسیدن به اوج غلظت از راه وریدی 15 دقیقه و از راه زیر جلدی 24-5 ساعت است. میزان هماتوکریت ممکن است 2 هفته پس از قطع مصرف دارو، شروع به کاهش نماید.
داروی آلبومین Albumin چیست؟
محلولهای حاوی آلبومین در درمان فوری کمی حجم خون همراه یا بدون شوک، کمی پروتئین خون، در بیمارانی که دچار سوختگیهای شدید شدهاند، به منظور حفظ حجم پلاسما و غلظت پروتئین و جلوگیری از غلیظ شدن خون، به عنوان داروی کمکی برای رقیق نمودن خون در اعمال جراحی بای رقیق پس قلبی- عروقی و همچنین برای کنترل خیز در نفروز حاد یا سندرم حاد نفروتیک در بیمارانی که به درمان پاسخ نمیدهند، به عنوان داروی کمکی در درمان سندرم زجر تنفسی در بزرگسالان و نیز در درمان کمکی پانکراتیک یا عفونتهای داخل حفره شکم مصرف می شود.
محلول غلیظ آلبومین به صورت کمکی در درمان بیماران تحت همودیالیز و نارسایی حاد کبدی و زیادی بیلیروبین خون نوزادان مصرف می شود. آلبومین یک تنظیم کننده مهم حجم خون در گردش است و 80-70 درصد فشار انکوتیک کلوئید پلاسما را ایجاد میکند. انفوزیون محلول 5 در صد آلبومین از نظر ایجاد فشار انکوتیک معادل با حجم مساوی از پلاسما است و حجم خون را به میزان تقریباً برابر با حجم آلبومین انفوزیون شده افزایش موقت حجم خون میشود که منجر به کاهش غلظت و ویسکوزیته خون میشود.
داروی آمینوکاپروئیک اسید Aminocaproic Acid چیست؟
اين دارو يك آنتي فيبرينوليتيك است كه موارد كاربرد آن مشابه با ترانگزامیک اسید است و در درمان و پيشگيري از خونريزي مرتبط با فيبرينوليز وسيع از آن استفاده ميشود. همچنين از آن در پروفيلاكسي آنژيوادم ارثي استفاده ميشده است. جهت مهار فيبرينوليز توسط آن، غلظت پلاسمايي حدود 130 ميكروگرم در ميليليتر لازم به نظر ميرسد و جداول دوز توصيه شده با هدف ايجاد و نگهداري اين غلظت پلاسمايي به مدت لازم، تنظيم شدهاند.
جهت درمان و پيشگيري از خونريزي اين دارو با دوز آغازين 4 تا 5 گرم به صورت خوراكي تجويز ميشود كه در هر ساعت با دوز 1 تا 25/1 گرم درمان دنبال ميشود. متناوباً دوزهاي مشابهي به طريق داخل وريدي با محلول 2% ميتواند داده شود. دوز آغازين (4 تا 5 گرم) بايد طي يك ساعت ومتعاقب آن انفوزيون مداوم و پيوسته 1 گرم در ساعت برقرار باشد. اغلب درمان تا 8 ساعت كافي ميباشد و اگر نياز به ادامه درمان باشد آنگاه دوز حداكثر نباید از 24 گرم تجاوز كند. در بيماران مبتلابه اختلالات كليوي توجه بيشتري در تجويز دارو لازم است و مقدار دوز بايد كاهش پيدا كند.
داروی آپروتینین Aprotinin چیست؟
آپروتینین در بیمارانی که در معرض خطر شدید از دست دادن خون در طول عمل جراحی قلب باز یا پس از آن هستند و همچنین در بیمارانی که نگهداری بهینه خون در آنان در اولویت مطلق است، مصرف می شود. این دارو همچنین در خونریزیهای مخاطرهآمیز ناشی از زیادی پلاسمین خون (در لوسمی پرومیلوسیتیک حاد و پس از درمان با داروهای ترمبولیتیک و طی عمل جراحی برداشت تومور بدخیم) مصرف میشود.
آپروتینین یک مهار کننده آنزیکم پروتئیناز و دارای چندین اثر بر روی سیستم انعقادی است. علاوه بر این، آپروتینین به طور مستقیم از طریق مهار پلاسمی و کالیکریئین، از فیبرینولیز جلوگیری میکند. این دارو به سرعت پس از تزریق وریدی در فضای خارج سلولی، توزیع می یابد و به این ترتیب غلظت پلاسمایی آن به سرعت کاهش مییابد.
داروی دکستران 70 Dextran 70 چیست؟
دكستران 70 يك افزايش دهنده حجم پلاسما است كه در درمان شوك هيپوولمیک كاربرد دارد. بطوريكه يك محلول 6% دكستران 70 باعث اعمال يك فشار كلوئيدي اسموتيك مشابه با پروتئينهاي پلاسما ميشود و بنابراين باعث انبساط كمتر حجم پلاسما نسبت به دكستران با وزن مولكولي كمتر ميشود. اگرچه به علت سرعت دفع كليوي كمتر، مدت زمان انبساط حجم طولانيتر است. دكستران 70 همچنين باعث كاهش ویسکوزیته خون و مهار رسوب و تجمع گلبولهاي قرمز خون ميشود و از آن در پيشگيري از اختلالات ترومبوآمبوليك بعد از اعمال جراحي استفاده ميشود.
داروی فاکتور 7 Factor VII چیست؟
فاکتور انعقادی VII آنزیمی از نوع سرین پروتئاز انسانی است که در آبشار انعقادی خارجی که منجر به لخته شدن خون می شود، نقش دارد. ممکن است در موارد خونریزی کنترل نشده تجویز شود. از فاکتور VII به تنهایی می توان در درمان هموفیلی مادرزادی A یا B، هموفیلی اکتسابی، کمبود فاکتور VII مادرزادی و ترومباستنی گلانزمن استفاده کرد.
استفاده در درمان خونریزی مقاوم به درمان پس از جراحی قلب و خونریزی داخل مغزی مربوط به وارفارین. مارک های فاکتور VII انسانی در حال حاضر فقط با سایر فاکتورهای انعقادی ویتامین K ترکیب شده و می توانند برای معکوس کردن فعالیت آنتاگونیست ویتامین K در بیماران با خونریزی شدید حاد یا برای جراحی فوری / اقدامات تهاجمی استفاده شوند.
داروی آنتی هموفیلیک فاکتور 8 Factor VIII چیست؟
فاکتور ضد هموفیلی (فاکتور VIII) برای کنترل و پیشگیری خونریزی، از جمله خونریزی طی اعمال جراحی یا پس از آن یا در بیماران مبتلا به هموفیلی A مصرف می شود. این دارو سبب مهار تبدیل پروترومبین به ترومبین می شود. فاکتور ضد هموفیلی، یک گلیکوپروتئین درون زاد است که برای تشکیل لخته هموستاز ضروری است.
این فاکتور، یک فاکتور ضروری برای فاکتور IX است که سبب فعال شدن فاکتور X در مسیر داخلی میشود. نیمه عمر توزیع دارو 8 -4/2 ساعت و نیمه عمر دفع آن 3/19-4/8 ساعت است. زمان لازم برای رسیدن به اوج غلظت پلاسمایی،10 دقیقه تا 2 ساعت پس از تزریق وریدی است. زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر 2-1 ساعت پس از تزریق وریدی است.
داروی آمینواسید Amino acid چیست؟
اين دارو در پيشگيري از دفع ازت يا درمان تعادل منفي آن (در مواردي كه تغذيه از نوع خوراكي مقدور نباشد، در اختلال جذب معده اي- روده اي پروتئين و در موارد نياز شديد به پروتئين) و از راه وريد مركزي همراه با دكستروز هيپرتونيك در بيماران مبتلا به فقر غذايي شديد يا در موارد نياز دراز مدت به تغذيه تزريقي به كار مي رود. اسيدهاي آمينه توليد پروتئين مورد نياز براي تشكيل اجزاي ساختماني بدن را افزايش، ميزان تجزيه پروتئين را كاهش و التيام زخم را نيز تسريع مي كند.
داروی ژلاتین مودیفاید Gelatin Modified چیست؟
این فراورده ماکرومولکولی است که به آهستگی متابولیزه شده و به عنوان حجیم کننده پلاسما در موارد شوک ناشی از کاهش حجم خون و به عنوان جایگزین مایعات در تعویض پلاسما٬ جانشین پلاسما در گردش خون خاج از بدن٬ برای پرفوزیون عضو جدا شده و به عنوان محلول حامل برای انسولین مصرف می شود.
این فراورده نباید به منظور نگهداری حجم پلاسما در مواردی از قبیل سوختگی ها یا پرتیونیت که پروتئین های پلاسما٬ آب و الکترولیت ها به مدت چندین روز از دست رفته اند٬ استفاده شود. در این موارد پلاسما یا پروتئین های پلاسما که دارای مقادیر قابل توجهی آلبومین باشند٬ مورد نیاز می باشد. ژلاتین مدیفاید جایگزین حجم خون از دست رفته می باشد
داروی رومی پلوستیم Romiplostim چیست؟
درمان ترومبوسیتوپنی در بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی پورپورای مزمن وابسته به ایمنی (ایدیوپاتیک) که به درمان با کورتیکواستروئیدها، ایمنوگلوبولین یا برداشت طحال پاسخ مناسبی نداده اند. نکته: تنها در موردی استفاده می شود که شدت ترومبوسیتوپنی و شرایط بالینی منجر به افزایش خونریزی شود. نبایستی جهت رساندن شمار پلاکت ها به حد معمول استفاده شود. برای درمان ترومبوسیتوپنی ناشی از سندرم میلوبلاستیک تایید نشده است. این دارو مقلد پپتید ترومبوپوئتین TPO است که از طریق اتصال و فعال کردن گیرنده TPO باعث افزایش تعداد پلاکت در ITP می شود.
عوارض جانبی محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز
محصولات خون، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشند، از جمله:
- افزایش فشار خون
- افزایش خطر ابتلا به لخته شدن خون
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- خارش
سخن آخر
محصولات خون ، افزایش دهنده های پلاسما و خون ساز داروهای موثری برای درمان یا پیشگیری از کم خونی و سایر اختلالات خونی هستند. با این حال، مصرف این داروها ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشد؛ بنابراین، مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
نکته: توجه داشته باشید که این مقاله صرفا در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در خصوص محصولات خون می توانید این مقاله را "درمان لخته شدن خون در رگ در شیراز" از سایت پی جو مطالعه نمایید.