در این مطلب از سایت پی جو به بررسی لیکوپن و فواید آن برای سلامتی می پردازیم.
لیکوپن : یک آنتی اکسیدان قدرتمند با فواید متعدد برای سلامتی
مجله سمت پی جو - لیکوپن Lycopene، یک ترکیب طبیعی است که در میوهها و سبزیجات قرمز روشن، مانند گوجهفرنگی، هندوانه و گریپ فروت یافت میشود. این ترکیب به دلیل حاوی رنگدانههای زرد، نارنجی یا قرمز به گیاهان این رنگ را میبخشد. لیکوپن از خواص سلامتی متنوعی برخوردار است.
محصولات حاوی گوجهفرنگی، از جمله سس گوجهفرنگی، رب، آب گوجهفرنگی و سس پیتزا به عنوان بالاترین منابع لیکوپن در یک رژیم غذایی محسوب میشوند. حدود ۸۰ درصد لیکوپن مصرفی در آمریکا از این محصولات به دست میآید. البته برای بهرهمندی از خواص لیکوپن، مهم است که محصولات حاوی آن، مانند سسها و ربها، به صورت طبیعی باشند.
اگرچه مقادیر زیادی لیکوپن در این محصولات وجود دارد، لیکوپن به تنهایی در این مقادیر چندان اثربخش نیست. برای استفاده بهینه از خواص لیکوپن، مهم است که محصولات حاوی آن به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی تنوعبخش مصرف شوند.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
فواید لیکوپن برای سلامتی
جلوگیری از ابتلا به آب مروارید
یکی از مزایای بزرگ این ماده، قدرت آنتیاکسیدانی آن است که به بدن در مقابل استرس رادیکالهای آزاد محافظت میکند. این رادیکالهای آزاد میتوانند به ساختارهای سلولی، از جمله دیانای و دیگر اجزای سلول، آسیب برسانند.
توازن فعالیت رادیکالهای آزاد در بدن از اهمیت زیادی برخوردار است و خواص آنتیاکسیدانی لیکوپن به حفظ این تعادل کمک میکند. این ویژگی باعث میشود که لیکوپن به بدن در مقابل برخی بیماریها، از جمله آب مروارید، محافظت نماید. همچنین، این ترکیب میتواند استخوانها را قوی و سالم نگه دارد و با جلوگیری از آب مروارید، تخریب ماکولا و مشکلات دیگر چشمی مرتبط با پیری، به بهبود بینایی کمک کند؛ به عبارت دیگر، لیکوپن به عنوان یک آنتیاکسیدان میتواند در پیشگیری از آب مروارید نقش مهمی ایفا کند.
خواص ضد سرطان
مطالعات نشان داده اند که این ماده می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان نیز کمک کند. سرطان یکی دیگر از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. این ماده می تواند به کاهش رشد سلول های سرطانی و جلوگیری از گسترش آنها کمک کند. این مطالعات نشان داده اند که لیکوپن می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات، سرطان ریه، سرطان سینه و سایر سرطان ها را کاهش دهد.
آنتی اکسیدان
لیکوپن یک آنتی اکسیدان قوی است. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که می توانند به محافظت از سلول ها در برابر آسیب ناشی از رادیکال های آزاد کمک کنند. رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری هستند که می توانند به DNA، پروتئین ها و سایر ساختارهای سلولی آسیب برسانند.
محافظت از قلب شما
تحقیقات منتشر شده در مجله تغذیه بالینی آمریکا نشان دادهاند که لیکوپن، علاوه بر خاصیت آنتیاکسیدانی، دارای قابلیت کاهش کلسترول LDL (بد) و افزایش سطح کلسترول HDL (خوب) است. این ویژگیها میتوانند به بهبود سلامت قلبی عروقی کمک کرده و خطر ابتلا به حمله قلبی، انسداد رگها، فشار خون بالا و دیگر بیماریهای قلبی عروقی را کاهش دهند.
اطلاعات نشان میدهد که افرادی که مقادیر بیشتری لیکوپن در بافتهای خود دارند، کمتر در معرض خطر حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی قرار میگیرند. این نتایج نشاندهنده این است که این ماده میتواند به عنوان یک آنتیاکسیدان محافظ قوی برای قلب و عروق عمل کند و به بهبود سلامت قلبی کمک کند.
سایر خواص لیکوپن
Lycopene، علاوه بر پیشگیری از سرطان و کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی، دارای خصوصیات دیگری نیز هست. یک مطالعه منتشر شده در مجله Neurology نشان میدهد که لیکوپن ممکن است در جلوگیری از سکته مغزی، به ویژه سکتههای ناشی از تشکیل لخته خون (ترومبوز)، مؤثر باشد. این اثر ممکن است به دلیل کاهش التهاب و بهبود سطح کلسترول باشد که دو عامل مهم در جلوگیری از بروز سکته مغزی محسوب میشوند.
همچنین لیکوپن به همراه سایر کاروتنوئیدها، پوست را از آسیبهای ناشی از اشعه ماورابنفش (UV) محافظت میکند. این ویژگی باعث میشود این ماده به عنوان یک ماده ضدآفتاب خوراکی شناخته شود.
بهترین منابع لیکوپن
لیکوپن در انواع مختلفی از میوهها و سبزیجات یافت میشود. برخی از غذاهایی که حاوی بیشترین میزان از این ماده آنتی اکسیدانی هستند، عبارتاند از:
- گوجهفرنگی: گوجهفرنگی به عنوان یکی از منابع اصلی لیکوپن شناخته میشود. سس گوجهفرنگی، رب گوجهفرنگی، آب گوجهفرنگی و سس پیتزا نیز ممکن است حاوی مقادیر قابل توجهی از این ماده باشند.
- گواوا: گواوا یک میوه است که ممکن است در برخی مناطق جهان مورد استفاده قرار گیرد و دارای مقدار قابل توجهی لیکوپن باشد.
- گریپفروت: گریپفروت نیز یک منبع دیگر از این ماده است و ممکن است در رژیمهای غذایی متنوع قرار گیرد.
- پاپایا: پاپایا یک میوه است که در برخی مناطق گرمسیری رایج است و مقادیر قابل توجهی لیکوپن را در خود دارد.
- فلفل دلمهای قرمز: فلفل دلمهای قرمز نیز یک منبع دیگر از آنتی اکسیدان است که میتواند به رژیم غذایی افزوده شود.
- خرمالو: خرمالو نیز ممکن است حاوی این ماده باشد و از آن به عنوان یک منبع سلامتی استفاده کرد.
- مارچوبه: مارچوبه، حتی اگر به رنگ نارنجی یا قرمز نباشد، ممکن است حاوی لیکوپن باشد.
- کلم قرمز: کلم قرمز یک سبزیجات خوشمزه است که ممکن است مقدار کمی لیکوپن داشته باشد.
- انبه: انبه نیز یک منبع احتمالی از لیکوپن است که میتواند به رژیم غذایی افزوده شود.
مصرف متنوع این غذاها میتواند به تنوع تأمین مواد مغذی و آنتیاکسیدانی در رژیم غذایی کمک کند. برای جذب بهتر لیکوپن، گوجه فرنگی ها را به صورت پخته مصرف کنید. پختن گوجه فرنگی ها باعث آزاد شدن لیکوپن بیشتر از آنها می شود.
عوارض جانبی
- وقتی که این ماده از غذاها جذب میشود و به طور معمول مصرف میشود، برای اکثر افراد بیخطر است؛ اما در صورت مصرف به شکل مکمل و در دوزهای زیاد و بیشتر از مقادیر توصیهشده، ممکن است منجر به بیماری به نام "لیکوپنمی" شود که با تغییر رنگ پوست به نارنجی یا قرمز همراه است. این شرایط به طور کلی بیخطر هستند و با تغییر رژیم غذایی به مقادیر مناسب لیکوپن، تحولات پوستی از بین میروند.
- در دوران بارداری مصرف نکنید
- لیکوپن به صورت مکمل در دسترس است، اما افرادی که باردار یا شیرده هستند باید از مصرف آن اجتناب کنند. برخی تحقیقات نشان دادهاند که مصرف روزانه این مکمل خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش میدهد.
سایر خطرات
- افرادی که داروهای فشارخون پایین مصرف میکنند، بهتر است این ماده را مصرف نکنند، زیرا ممکن است فشارخون را به میزان بیشتری کاهش دهد.
- مصرف همزمان این مکمل با داروهای ضدانعقاد مثل وارفارین و کلوپیدوگرل بدون نسخه پزشک توصیه نمیشود.
دوز و نحوه مصرف
این ماده از منابع غذایی مختلف به دست میآید و مقدار مصرفی توصیهشده مشخصی ندارد. به طور متوسط، هر فرد روزانه تقریباً ۲ میلیگرم لیکوپن را از غذاهای خود میگیرد. این میزان برای برخورداری از فواید لیکوپن قابل توجه نیست. تحقیقات نشان دادهاند که افرادی که فشارخون بالا دارند و روزانه ۱۲ میلیگرم لیکوپن مصرف میکنند، ممکن است سطح فشارخون خود را بهبود بخشند.
سخن آخر
لیکوپن یک آنتی اکسیدان قدرتمند با فواید متعدد برای سلامتی است. با مصرف غذاهای غنی از لیکوپن، مانند گوجه فرنگی، می توانید از مزایای این ماده مغذی بهره مند شوید. با این حال پیش از مصرف هرگونه مکمل گیاهی بهتر است با پزشک و یا متخصص حوزه طب سنتی خود مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص لیکوپن و سایر گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "تونکات علی : یک گیاه دارویی با فواید متعدد" نیز مطالعه نمایید.