در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دم شیر و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
همه چیز درباره گیاه دم شیر

مجله سامت پی جو - گیاه دم شیر، عضوی از خانواده نعناعیان با نام علمی Leonurus cardiaca، یک گیاه دارویی و معطر است که به دلیل ویژگیهای بویایی خاص خود به نامهای متعددی شناخته میشود، از جمله دم شیر قلبی، فراسیون القلب و ذنب الاسد. این گیاه با بوی نامطبوع و طعم تلخ خود از سایر نعناعیان متمایز است. با تاریخچه طولانی، گیاه دم شیر یکی از گیاهان باارزش در دسته گیاهان دارویی محسوب میشود.
گیاه دم شیر در صنایع مختلف، از جمله داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی کاربردهای گستردهای دارد. بهترین زمان برداشت این گیاه از خرداد تا مهر ماه میباشد، زمانی که گلدهی این گیاه رخ میدهد. از سال دوم رشد، میتوان بهطور دورهای دوبار در سال اقدام به برداشت محصول نمود. همچنین، در طب سنتی ایران، هند و یونان قدیم، از گیاه دم شیر به عنوان یک راهحل طبیعی برای رفع ناراحتیهای قلبی مانند تپش قلب و دپرسیون استفاده میشده است. این گیاه از دیرباز در اروپا نیز به عنوان داروی دامپزشکی مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
مشخصات گیاه دم شیر
دم شیر، یک گیاه پایا با ساقههای 4 گوش بلند است که ارتفاع آن ممکن است تا یک متر برسد. ساقههای این گیاه به صورت پیوسته و دارای بریدگیهای عمیق است که به طور معمول ساقه را به سه قسمت عمده تقسیم میکند. هر قسمت از برگ دم شیر دارای نوک تیز دندانهدار است و شکل کلی برگ را به صورت پنجهای نشان میدهد.
گلهای این گیاه کوچک و قرمز روشن هستند که با سفید مخلوط میشوند. این گلها به طور گروهی بیشتر در نقاط اتصال برگهای بالایی ساقه به محور ساقه ظاهر میشوند و معمولاً در تابستان مشاهده میشوند. دم شیر به صورت خودرو در نقاط مرطوب کنار جادهها و مناطق غیر مزروع در مناطق اروپا، آسیا و آفریقای شمالی رشد میکند.
زیست بوم گیاه دم شیر
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
گیاه دم شیر که به عنوان یک گیاه خودرو در مناطق مرطوب، کنار جادهها و اراضی غیرمزروع رشد میکند، اصلیترین خاستگاه آن در مناطق آسیا و اروپای جنوب شرقی است. این گیاه به عنوان گونه بومی در این نواحی شناخته میشود. با این حال، به عنوان یک گونه مهاجم، اکنون در سراسر جهان یافت میشود، به ویژه در مناطقی که شرایط رشد مشابه با خاستگاه اصلی دارد. در ایالات متحده، دم شیر به عنوان یک گیاه مهاجم شناخته میشود که به طور ناخواسته وارد محیط زیست محلی شده و ممکن است تأثیرات منفی بر رقبا و گونههای بومی داشته باشد.
در ایران، گیاه دم شیر در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت میشود، به عنوان مثال در منطقه دماوند. این گیاه با شرایط آب و هوایی مرطوب و کوهستانی سازگاری دارد و در این نواحی به صورت طبیعی و خودرو رشد میکند.
ترکیبات شیمیایی گیاه دم شیر
در مورد ترکیبات شیمیایی گیاه دم شیر، این گیاه حاوی تعدادی ترکیب گیاهی با خواص آنتیاکسیدانی است. این ترکیبات شامل فلاونوئیدها، اسید مالیک، اسید اولئیک، استرولها، تریترپنها (مانند اسید اورسولیک)، آلکالوئیدهای لئونورین، استاپیدرین و تاننها میباشند. این ترکیبات به گیاه دم شیر خصوصیات دارویی و تغذیهای خاصی اعطا میکنند.
خواص دارویی گیاه دم شیر

دم شیر دارای خواص دارویی فراوانی است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص آنتی اکسیدانی
گیاه دم شیر به عنوان یک منبع غنی از ترکیبات گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی شناخته میشود. این ترکیبات شامل فلاونوئیدها، استرولها، تریترپنها و تاننها میباشند. خواص آنتی اکسیدانی این گیاه نقش مهمی در حفاظت از سلولهای بدن در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد دارد. آنتی اکسیدانها به عنوان ترکیباتی عمل میکنند که از سلولهای بدن در برابر آسیبهای ناشی از مولکولهای بالقوه مضر به نام رادیکالهای آزاد محافظت میکنند.
این رادیکالها میتوانند در برنامههای تولید انرژی سلولی، استفاده از دخانیات، تنفس و همچنین از طریق عوامل خارجی مانند تابشهای مضر محیطی به وجود بیایند. واکنش آنتی اکسیدانها با این رادیکالهای آزاد میتواند از آسیب به سلولها و بافتها جلوگیری کند. تحقیقات نشان دادهاند که مصرف آنتی اکسیدانها ممکن است به محافظت در برابر چندین بیماری، از جمله سرطان، آرتریت، بیماریهای قلبی، آلزایمر و پارکینسون کمک کند؛ بنابراین، خواص آنتی اکسیدانی گیاه دم شیر میتواند به بهبود و حفظ سلامتی افراد کمک کند.
تقویت سلامت قلب
تقویت سلامت قلب با مصرف گیاه دم شیر از جمله مواردی است که توجیهات و تحقیقات علمی این خصوصیت مفید را تأیید کردهاند. یکی از اصلیترین دلایل مصرف عصاره این گیاه، قابلیت تقویت سلامت قلب است. دم شیر با دارا بودن خاصیتی مشابه پونه سا، توانسته است نقش مهمی در بهبود و آرامسازی ضربان قلب داشته باشد که این ضرورت به مشکلات تیروئیدی برمیگردد.
توانمندی دم شیر در کاهش تنش و استرس قلبی، بهبود ضربان قلب و کمک به تعادل تیروئید، این گیاه را به یک گزینه مطمئن برای حمایت از سلامت قلب تبدیل کرده است. به عنوان یکی از 10 ماده برتر غذایی برای بیماریهای قلبی، دم شیر توسط سازمان حمایت از بیماران قلبی توصیه میشود.
دکتر استیون برندج، متخصص گیاهان دارویی در دانشکده پزشکی سن دیگو، با اعتقاد به نقش اساسی مصرف دم شیر در جلوگیری از بیماریهای قلبی، این گیاه را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مؤثر معرفی کرده است. این تحقیقات و تجربیات نشان میدهند که مصرف دم شیر ممکن است بهبود عملکرد قلبی و پیشگیری از بیماریهای مرتبط با قلب را تسهیل نماید.
محافظت از کبد
دم شیر به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی، از کبد در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کند. این گیاه همچنین می تواند به درمان بیماری های کبد مانند هپاتیت و سیروز کمک کند.
کاهش کلسترول
دم شیر به دلیل داشتن ترکیبات فلاونوئیدی، می تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند. این گیاه همچنین می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کمک کند.
کاهش قند خون
دم شیر به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی، می تواند به کاهش قند خون کمک کند. این گیاه همچنین می تواند به کنترل دیابت کمک کند.
کاهش التهاب
دم شیر به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی، می تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند. این گیاه همچنین می تواند به درمان بیماری های التهابی مانند آرتروز و بیماری کرون کمک کند.
کاهش استرس و اضطراب
دم شیر به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی، می تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. این گیاه همچنین می تواند به درمان بی خوابی کمک کند. مصرف گیاه دم شیر به عنوان یک راهکار طبیعی برای کاهش اضطراب و استرس مورد توجه قرار گرفته است. این گیاه به طور خاص مشهور به توانایی کاهش استرس است و تحقیقات نشان دادهاند که مصرف دمنوش از این گیاه میتواند به طور مؤثری تأثیرگذار باشد. این اثر قابل توجه به ترکیبات ارگانیک موجود در دم شیر بازمیگردد که قادر به کاهش ترشح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) هستند.
کاهش ترشح کورتیزول میتواند بهبود مزاج و حالت روحی، کاهش تنشهای روانی و افزایش تعادل احساسی کمک کند. این موارد میتوانند در بهبود کلی کیفیت زندگی و مدیریت بهتر استرس تأثیرگذار باشند. علاوه بر این، این خاصیت ضد استرس ممکن است در درمان میگرن نیز تأثیرگذار باشد. توانایی دم شیر در کاهش استرس و افترا به عنوان یک گزینه مقایسهای با چای بابونه، نشان از اهمیت و تأثیرگذاری این گیاه در مدیریت استرس و اضطراب دارد.
درمان خونریزی پس از زایمان
تحقیقات اولیه نشان میدهد که ترکیب عصاره دم شیر و اکسی توسین ممکن است در کاهش خطر ابتلا به خونریزی شدید پس از زایمان نقش داشته باشد. اکسی توسین یک هورمون است که برای تقویت انقباضات رحم در زمان زایمان مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از ترکیب این هورمون با عصاره دم شیر ممکن است به کاهش خطر خونریزی بیش از حد پس از زایمان کمک کند. توجه داشته باشید که تحقیقات بیشتر و مطالعات بالینی برای تأیید این ادعاها و تعیین دقیق تر تأثیرات این ترکیب مورد نیاز است.
دیگر خواص گیاه دم شیر در طب سنتی

این گیاه بطور کلی دارای خواص بیشماری می باشد که به طور خلاصه به شرح زیر است:
- ضد اسپاسم
- ضد فشار خون
- دیورتیک (پیشابزا و ادرارآور)
- درمان تپش قلب
- جلوگیری از لخته شدن خون در داخل رگها
- افزایش تعریق و خوشبو کردن عرق
- ضد تشنج
- خلط آور
- مقوی
- اشتها آور
- قاعده آور و تسکین دهنده قاعدگی
- جلوگیری از سرطان
- علاج ناراحتیهای عصبی
- درمان میگرن
- افزایش خواب آرام و مطمئن
- درمان عفونتهای رحمی
- کاهش علائم یائسگی
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان یائسگی و مراکز مرتبط با آن در تهران می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان یائسگی زودرس در شیراز
عوارض جانبی گیاه دم شیر
- اسهال: مصرف زیاد گیاه دم شیر ممکن است منجر به ایجاد اسهال شود.
- خونریزی رحمی: مصرف زیاد دم شیر ممکن است باعث خونریزی رحمی شود.
- درد معده: برخی از افراد ممکن است پس از مصرف دم شیر با درد معده مواجه شوند.
- تداخل با داروهای تنظیم کننده ضربان قلب: افرادی که از داروهای تنظیم ضربان قلب استفاده میکنند، باید با پزشک خود مشورت کنند، زیرا دم شیر ممکن است بر ریتم قلب تأثیر بگذارد.
- تداخل با داروهای رقیقکننده خون: گیاه دم شیر با داروهای رقیقکننده خون مانند وارفارین تداخل دارد و ممکن است خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند.
- به علت عدم دانش کافی در مورد اثرات جانبی و ایمنی، توصیه میشود که قبل از استفاده از گیاه دم شیر، شخص با پزشک خود مشورت کند، به خصوص افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند یا در شرایط بارداری یا شیردهی هستند.
نحوه مصرف گیاه دم شیر

برای مصرف گیاه دم شیر به عنوان آرامبخش و محرک رحمی و کاهش فشار خون، میتوانید به روش زیر عمل کنید:
1-2 قاشق مرباخوری گیاه خشک دم شیر را در یک پیمانه (200 گرم) آب جوش قرار دهید.
گیاه را در آب جوش بگذارید و به مدت 10 دقیقه بخوانید.
سپس دم کنید و گیاه را صاف کنید.
دو پیمانه در روز از این دمکرده مصرف کنید.
هر دفعه یک قاشق سوپخوری بزرگ از این دمکرده را میل کنید.
در صورت تلخ بودن میتوانید کمی عسل یا آب لیموترش اضافه کنید یا با نوشیدن آبهای گیاهی دیگر نظیر آب سیب یا آب انار شیرین کنید.
اگر تنتور آن مصرف میشود، میتوانید یک دوم قاشق مرباخوری دو بار در روز میل کنید.
سخن پایانی
گیاه دم شیر گیاهی با خواص دارویی فراوان است که می تواند به درمان بسیاری از بیماری ها کمک کند. این گیاه به طور کلی گیاهی بی خطر است، اما در برخی افراد ممکن است عوارض جانبی خفیفی ایجاد کند. با این حال لازم است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی با پزشک و یا متخصص حوزه طب سنتی خود مشورت نمایید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دم شیر و سایر گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "همه آنچه باید درباره گیاه دارفلفل (دارالفلفل) بدانید!" نیز مطالعه نمایید.