در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای هورمون های جنسی می پردازیم همچنین به همراه کاربردها و عوارض جانبی آنها.
معرفی انواع داروهای هورمون های جنسی ، کاربردها و عوارض
مجله سلامت پی جو - هورمون‌ها، مواد شیمیایی با تأثیرات تنظیمی کم در بدن، از غدد خاص در سیستم اندامی تولید می‌شوند. این مواد می‌توانند تأثیرات مهمی در حفظ وضعیت طبیعی بدن داشته باشند. تولید ناکافی یا افزایش غیرمعمول میزان این هورمون‌ها می‌تواند به بروز بیماری‌های جدی در انسان منجر شود. هورمون‌های جنسی به صورت عمده در غدد جنسی مانند تخمدان و بیضه تولید می‌شوند و از کلسترول تولید می‌گردند. علاوه بر آن، این هورمون‌ها به مقدار کمی در سایر اندام‌های بدن نظیر غدد فوق کلیوی، جفت، کبد و غیره نیز می‌توانند تولید شوند. عدم تعادل در هورمون‌های جنسی می‌تواند به بروز بیماری‌های مختلفی مثل بلوغ زودرس، سندرم‌های زنانگی، ناباروری و عدم تجسم صفات جنسی ثانویه ارتباط داشته باشد.
هورمون های جنسی به دو دسته آندروژن ها و استروژن ها تقسیم می شوند. آندروژن ها هورمون های جنسی مردانه هستند که در بیضه ها تولید می شوند. استروژن ها هورمون های جنسی زنانه هستند که در تخمدان ها تولید می شوند. هورمون های جنسی نقش مهمی در رشد، نمو و عملکردهای جنسی و تولید مثل ایفا می کنند. آنها همچنین در سایر فرآیندهای بدن مانند رشد استخوان ها و عضلات، تنظیم خلق و خو و کاهش التهاب نقش دارند. داروهای هورمون های جنسی برای درمان این اختلالات و همچنین برای اهداف پیشگیری و جایگزینی استفاده می شوند.
انواع داروهای هورمون های جنسی
داروهای هورمون های جنسی به دو دسته کلی تقسیم می شوند که به شرح زیر می باشند:
- داروهای افزایش دهنده هورمون: این داروها برای افزایش سطح هورمون های جنسی استفاده می شوند. آنها برای درمان اختلالات هورمونی جنسی که منجر به کاهش سطح هورمون ها می شوند، مانند کمبود تستوسترون یا یائسگی استفاده می شوند.
- داروهای کاهش دهنده هورمون: این داروها برای کاهش سطح هورمون های جنسی استفاده می شوند. آنها برای درمان اختلالات هورمونی جنسی که منجر به افزایش سطح هورمون ها می شوند، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا سرطان پستان استفاده می شوند.
کاربردهای داروهای هورمون های جنسی
داروهای هورمون های جنسی برای درمان طیف وسیعی از اختلالات هورمونی جنسی استفاده می شوند. برخی از کاربردهای رایج این داروها عبارتند از:
- ناباروری: داروهای هورمون های جنسی برای درمان ناباروری در مردان و زنان استفاده می شوند.
- اختلالات جنسی: داروهای هورمون های جنسی برای درمان اختلالات جنسی مانند اختلال نعوظ، میل جنسی کم و یائسگی استفاده می شوند.
- سرطان: داروهای هورمون های جنسی برای درمان سرطان های مرتبط با هورمون ها مانند سرطان پستان و سرطان پروستات استفاده می شوند.
- بیماری های قلبی: داروهای هورمون های جنسی برای کاهش خطر بیماری های قلبی در زنان یائسه استفاده می شوند.
- استخوان ها: داروهای هورمون های جنسی برای جلوگیری از پوکی استخوان در زنان یائسه استفاده می شوند.
معرفی داروهای هورمون های جنسی
همچنین اگر شما به حوزه داروها و انواع آن علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های دارویی" در خصوص انواع داروها و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
داروی تستوسترون Testosterone
تستوسترون در مواردی از جمله کمبود آندروژن ناشی از هیپوگنادیسم اولیه، تأخیر در بلوغ در مردان، سرطان پستان، کم‌خونی، تأخیر در رشد، liken sclerosus و میکروسفالوس به کار می‌رود. این هورمون به طور مکانیسمی در سلول‌های بافت هدف عمل می‌کند. تستوسترون در این سلول‌ها توسط آنزیم 5-آلفا ردوکتاز به دی‌هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌شود. تستوسترون و DHT به گیرنده‌های درون سیتوپلاسمی متصل شده و باعث ایجاد کمپلکس استروئید-گیرنده می‌شوند که در نهایت منجر به افزایش ساخت پروتئین می‌شود.
در فارماکوکینتیک تستوسترون، همانند سایر استروئیدهای تستوسترون، ترکیب انانتات ابتدا به فرم فعال تستوسترون آزاد هیدرولیز می‌شود که ممکن است به دو متابولیت اصلی فعال، یعنی DHT و استرادیول، تبدیل شود. نیمه عمر این دارو بیشتر از بسیاری از استرهای تستوسترون است و حدود 10-15 روز می‌باشد. تستوسترون از طریق متابولیسم کبدی از بین می‌رود و متابولیت‌ها به طور عمده از ادرار دفع می‌شوند. همچنین به علت وجود چرخه کبدی-روده‌ای، بخشی از دارو از طریق مدفوع دفع می‌شود.
داروی استروژن کونژوگه Conjugated Estrogens
استروژن کونژوگه در مواردی مانند کمبود استروژن، کم‌کاری غدد تناسلی، آتروفی واژن، نارسایی اولیه تخمدان، درمان علائم متوسط تا شدید وازوموتور در دوران یائسگی و پیشگیری از استروپئوز بعد از یائسگی استفاده می‌شود. همچنین، ممکن است برای درمان خونریزی نامنظم رحم، سرطان پستان یا پروستات نیز مورد استفاده قرار گیرد. مکانیسم اثر استروژن کونژوگه شامل جایگزینی استروژن‌های اندوژن، توسعه و نگهداری سیستم تولید مثلی زنان و خصوصیات جنسی ثانویه، تعدیل سطح ترشح گونادوتروپین‌ها (مانند LH و FSH) از غده هیپوفیز با مکانیسم فیدبک منفی و همچنین اثرات آنتی‌آندروژنیک می‌شود.
در فارماکوکینتیک استروژن کونژوگه، دارو به صورت کامل جذب می‌شود و دارای فراهمی زیستی سریع است. شروع اثر آن به مدت 2-4 هفته اتفاق می‌افتد. نیمه عمر دارو برای استروژن توتال حدود 27 ساعت است و دفع عمدتاً از طریق ادرار انجام می‌شود. این دارو به پروتئین‌های متصل شونده به هورمون جنسی و آلبومین متصل می‌شود و متابولیسم اصلی آن در کبد اتفاق می‌افتد.
داروی پروژسترون Progesterone
پروژسترون به عنوان یک داروی ژنریک به مواردی مانند درمان آمنوره یا فقدان قاعدگی و خونریزی‌های غیرطبیعی رحم که به علت عدم تعادل هورمونی ایجاد شده باشند و نیز در عدم وجود اختلال ارگانیک مانند فیبروئید زیر مخاطی و یا سرطان رحم و نیز به عنوان کنتراسپتیو در اشکال مختلف استفاده می‌شود. موارد دیگر مصرف پروژسترون شامل کنترل منوراژی، افزایش ظرفیت تنفسی در بیماران دچار سندروم Pickwickian، زایمان زودرس، آندومتریوز، سندروم پیش از قاعدگی و در زنانی که فاقد تخمدان هستند و برای آماده کردن رحم جهت پذیرش تخمک بارور شده در خارج از بدن است.
مکانیسم اثر پروژسترون شامل اتصال به گیرنده‌های خود در نزدیکی هسته سلول که موجب افزایش ساخت پروتئین می‌شود. پروژسترون با مهار آزاد شدن گنادوتروپین‌ها از غده هیپوفیز، از بلوغ فولیکول و تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند و با ایجاد تغییرات ترشحی در آندومتر، موجب جلوگیری از بارداری می‌شود. در فارماکوکینتیک پروژسترون، محلول روغنی پروژسترون بعد از تزریق به سرعت جذب می‌شود، اما سرعت جذب آن برای اثر مطلوب کافی نیست. این دارو عمدتاً در کبد غیرفعال شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. پروژسترون دارای نیمه‌عمر حدود 5 دقیقه است.
داروی اتینیل استرادیول Ethinyl Estradiol
اتینیل استرادیول یک شکل مصنوعی از هورمون جنسی زنانه، استروژن، است که عمدتاً در ترکیب با سایر هورمون‌ها در داروهای ضد بارداری خوراکی برای جلوگیری از بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مکانیسم اثر این ماده شامل اتصال به گیرنده‌های استروژن است که منجر به رونویسی ژن و تعدیل فعالیت‌های سلولی می‌شود. اتینیل استرادیول تأثیرات خود را از طریق بازخورد منفی در هیپوتالاموس و هیپوفیز به‌وجود می‌آورد و سرکوب آزادسازی گنادوتروپین‌ها را ایجاد می‌کند. این دارو موجب مهار رشد فولیکولی و تخمک‌گذاری می‌شود.
در فارماکودینامیک، اتینیل استرادیول به‌ویژه در بافت‌های تولید مثل اثرات خود را اعمال می‌کند. این دارو ترشح گنادوتروپین‌ها را کاهش می‌دهد و از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند. همچنین، قوام مخاط دهانه رحم را تغییر داده و نفوذ اسپرم را کاهش می‌دهد. در فارماکوکینتیک، اتینیل استرادیول به خوبی از طریق مصرف خوراکی جذب می‌شود و دارای حداکثر غلظت پلاسمایی در عرض چند ساعت است. این دارو به‌صورت عمده در کبد از طریق آنزیم‌های سیتوکروم P450 متابولیزه می‌شود و نهایتاً از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود.
داروی استرادیول والرات Estradiol Valerate
استرادیول والرات یک داروی هورمونی است که معمولاً برای درمان عدم تعادل هورمونی در زن ها استفاده می‌شود. این دارو به دسته‌ای از داروهای به نام هورمون‌های استروژن تعلق دارد و برای مکمل یا جایگزینی استرادیول طبیعی در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. مکانیسم اثر استرادیول والرات شامل تبدیل این دارو به استرادیول است که سپس به گیرنده‌های استروژن (ERα و ERβ) در بافت‌های هدف متصل می‌شود. این اتصال به فعال‌سازی یا مهار ژن‌های مختلف منجر می‌شود و تنظیم رشد سلولی، تمایز و عملکردهای خاص بافت را فراهم می‌کند. اثر کلی این دارو شامل حفظ خصوصیات جنسی ثانویه زن، تنظیم چرخه قاعدگی و حمایت از سلامت استخوان است.
در فارماکوکینتیک، پس از تجویز، استرادیول والرات در بدن به استرادیول، شکل فعال بیولوژیکی استروژن، متابولیزه می‌شود. جذب، توزیع، متابولیسم و حذف استرادیول والرات بسته به روش تجویز می‌تواند متفاوت باشد و این دارو عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود و عمدتاً از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود.
داروی منوتروپین (هاش ام جی) Menotropins
منوتروپین، همچنین به عنوان گنادوتروپین یائسگی انسانی (hMG) شناخته می‌شود، دارویی است که در درمان های فناوری کمک باروری (ART) استفاده می‌شود. این دارو از ادرار زنان یائسه مشتق می‌شود و حاوی ترکیبی از هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) است. منوتروپین ها حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) هستند که به طور طبیعی در تنظیم چرخه قاعدگی و باروری نقش دارند. این داروها با تحریک رشد و بلوغ فولیکول های تخمدان در زنان و ترویج اسپرماتوژنز در مردان مبتلا به هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک عمل می‌کنند.
فارماکوکینتیک منوتروپین ها ممکن است بسته به فرد و فرمول خاص مورد استفاده متفاوت باشد. پس از تزریق زیر جلدی یا عضلانی، منوتروپین ها جذب جریان خون می‌شوند. شروع و مدت اثر ممکن است متفاوت باشد و دوز و زمان مصرف به دقت بر اساس پاسخ فردی تنظیم می‌شود. این داروها نیمه عمر نسبتاً کوتاهی دارند و از طریق متابولیسم و دفع از بدن پاک می‌شوند. پارامترهای فارماکوکینتیک دقیق ممکن است بر اساس عواملی مانند فرمولاسیون، مسیر تجویز و ویژگی های فردی متفاوت باشد.
داروی سترورلیکس Cetrorelix
سترورلیکس (Cetrorelix) دارویی است که عمدتاً در روش های کمک باروری (ART) مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای جلوگیری از تخمک گذاری زودرس استفاده می‌شود. این دارو به دسته‌ای از داروها به نام آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) تعلق دارد.
مکانیسم اثر سترورلیکس در این است که این دارو یک آنتاگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) است. با اتصال رقابتی به گیرنده‌های GnRH در غده هیپوفیز، سترورلیکس عمل می‌کند. سترورلیکس با مسدود کردن گیرنده‌های GnRH از ترشح هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) جلوگیری می‌کند. این سرکوب LH و FSH از افزایش طبیعی این هورمون‌ها که باعث تحریک تخمک‌گذاری می‌شود، جلوگیری می‌کند. به این ترتیب، با جلوگیری از تخمک‌گذاری زودرس، سترورلیکس به کنترل زمان تخمک‌گذاری در طی روش‌های ART کمک می‌کند و شانس لقاح و لانه‌گزینی موفق را بهبود می‌بخشد.
فارماکوکینتیک سترورلیکس (Cetrorelix) به این صورت است که پس از تزریق زیر جلدی، Cetrorelix در جریان خون جذب می‌شود. شروع و مدت اثر این دارو بستگی به فرمولاسیون و دوز خاص دارد. ستررولیکس عمدتاً از طریق تجزیه آنزیمی در کبد متابولیسم می‌شود. جزئیات دقیق فارماکوکینتیک این دارو، از جمله جذب، توزیع، متابولیسم و دفع، ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و ممکن است تحت تأثیر عوامل متغیری مانند دوز، مسیر مصرف و ویژگی‌های بیمار قرار بگیرد.
داروی فولیتروپین آلفا Follitropin alfa
فولیتروپین یک هورمون محرک فولیکولی (FSH) می‌باشد که از DNA نوترکیب تولید می‌شود. این دارو برای تکامل فولیکول‌های تخمدانی ضروری است. فولیتروپین به گیرنده‌های خود متصل شده و مسیرهای انتقال پیامی مانند PI3K (فسفاتیدیل اینوزیتول-3-کیناز) و مسیرهای Akt را فعال می‌کند. این فرآیندها عملکردهای متابولیکی، بقا و بلوغ را در سلول تنظیم می‌نمایند. فولیتروپین برای درمان ناباروری در زنان بدون نارسایی اولیه تخمدانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو حاوی FSH به عنوان بخش فعال است و در فعال‌سازی و تکامل فولیکول‌ها نقش دارد.
در زنان، معمولاً زمان شروع اثر این دارو بین 2.7 تا 18 ماه است و در مردان برای اسپرماتوژنز نیز مفید می‌باشد. همچنین، فولیتروپین دارای یک نیمه عمر حوالی 50 ساعت در تزریق عضلانی و 24 ساعت در تزریق زیرجلدی (در زنان سالم) است. این دارو در زنان سالم معمولاً 66 تا 76٪ فراهمی زیستی دارد و زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی در تزریق زیرجلدی حدود 8 تا 16 ساعت در زنان، 25 ساعت در تزریق عضلانی در زنان و 11 تا 20 ساعت در تزریق عضلانی در مردان متغیر می‌باشد.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان هورمونی در زنان می توانید به این لینک رجوع کنید: هورمون درمانی سرطان سینه در شیراز
عوارض جانبی داروهای هورمون های جنسی
داروهای هورمون های جنسی می توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند. برخی از عوارض جانبی رایج این داروها عبارت‌اند از:
- افزایش وزن
- آکنه
- ریزش مو
- خونریزی نامنظم
- حساسیت به لمس
- افسردگی
سخن آخر
داروهای هورمون های جنسی ابزاری مؤثر برای درمان اختلالات هورمونی جنسی هستند. با این حال، مهم است که قبل از شروع مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کنید تا از مزایا و خطرات احتمالی آنها مطلع شوید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای هورمون های جنسی این مقاله را "۸ هورمون مهم برای سلامت روح و جسم" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر