در این مطلب به بررسی انواع داروهای پاراسمپاتومیمتیک به همراه کاربردها و عوارض جانبی آنها می پردازیم.
داروهای پاراسمپاتومیمتیک چیست؟ کاربردها، انواع و عوارض جانبی
مجله سلامت پی جو - داروهای پاراسمپاتومیمتیک Parasympathomimetics داروهایی هستند که اثرات سیستم عصبی پاراسمپاتیک را تقلید می کنند. سیستم عصبی پاراسمپاتیک یکی از دو سیستم عصبی خودمختار است که مسئول کنترل بسیاری از عملکردهای بدن مانند هضم، تنفس و ضربان قلب است. داروهای پاراسمپاتومیمتیک به طور مستقیم یا غیرمستقیم گیرنده های کولینرژیک را تحریک می کنند. گیرنده های کولینرژیک گیرنده های پروتئینی هستند که به استیل کولین، یک ماده شیمیایی پیام رسان، متصل می شوند.
این داروها به روش های مختلفی عمل می کنند. برخی از آنها به طور مستقیم گیرنده های کولینرژیک را تحریک می کنند، در حالی که برخی دیگر اثر استیل کولین را بر این گیرنده ها افزایش می دهند.
کاربرد داروهای پاراسمپاتومیمتیک
داروهای پاراسمپاتومیمتیک در طیف وسیعی از بیماری ها استفاده می شوند، از جمله:
- بیماری های گوارشی مانند یبوست، سندرم روده تحریک پذیر و انقباض روده
- بیماری های تنفسی مانند آسم و برونشیت
- بیماری های قلبی مانند نارسایی احتقانی قلب و آریتمی
- بیماری های ادراری مانند بی اختیاری ادرار و احتباس ادرار
- بیماری های چشمی مانند خشکی چشم
- بیماری های جنسی مانند اختلال نعوظ
- بیماری های سیستم عصبی مرکزی مانند پارکینسون
انواع داروهای پاراسمپاتومیمتیک
داروهای پاراسمپاتومیمتیک در انواع مختلفی وجود دارند که به شرح زیر می باشند:
- مسدودکننده های استیل کولین استراز
- مسدودکننده های گیرنده های آنتاگونیست
- داروهای تحریک کننده مستقیم گیرنده های کولینرژیک
بهترین داروهای پاراسمپاتومیمتیک
همچنین اگر شما به حوزه داروها و انواع آن علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های دارویی" در خصوص انواع داروها و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
داروی آمی فامپریدین Amifampridine
این دارو در درمان بیماری ام اس و همچنین بیماران با آسیب نخاعی مورد استفاده قرار می گیرد. فامپریدین انتقال عصب را در سلول‌های عصبی آسیب دیده تسهیل می نماید و ضعف ناشی از اختلال جریان الکتریکی در این سلول‌ها را بهبود می‌بخشد. این دارو با نام های تجاری Fampyra, Dalfyra می باشد. همچنین اشکال دارویی فامپریدین به صورت قرص (قرص پیوسته رهش خوراکی) می باشد.
داروی بتانکول Bethanechol
موارد مصرف بتانکول به این صورت است که برای رفع احتباس ادراری غیر انسدادی متعاقب اعمال جراحی و برای آتونی نوروژنیک کیسه مثانه مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که افزایش تون عضلات مثانه، انقباض عضلات و تحریک دفع ادرار (از طریق تحریک اعصاب پاراسمپاتیک) می باشد. همچنین تحریک حرکات گوارشی، افزایش تون عضلات گوارشی و شروع حرکات دودی دستگاه گوارش (از طریق تحریک اعصاب پاراسمپاتیک) انجام می پذیرد.
فارماکوکینتیک این دارو نیز به شکل جذب متغیر است با شروع اثر 30 دقیقه ای، اوج اثر این دارو 90-60 دقیقه می باشد. دوز درمانی آن 1 ساعت و دوز بالا تا 6 ساعت متغیر است.
داروی سویملین Cevimeline
این دارو یک داروی پاراسمپاتومیمتیک می باشد که به عنوان آگونیست در گیرنده های استیل کولین موسکارینی M1 و M3 عمل می کند. توسط اداره غذا و داروی آمریکا برای درمان خشکی دهان مرتبط با سندرم اسجوگرن مورد تائید قرار گرفته است. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که آگونیست های موسکارینیک مانند سویملین به گیرنده های موسکارینی M1 و M3 متصل می شوند و آنها را فعال می نمایند. گیرنده های M1 در غدد ترشحی (غدد اگزوکرین مانند غدد بزاقی و عرق) زیاد هستند و فعال شدن آنها موجب افزایش ترشح غده های ترشحی می گردد.
گیرنده های M3 بر روی ماهیچه های صاف و غدد بسیاری یافت می شوند و تحریک ترشح غدد بزاقی را سهل می کنند و فعال شدن آنها بصورت کلی منجر به منقبض شدن عضلات صاف و افزایش ترشحات غدد می گردد. همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این شکل است که فراهمی زیستی آن جذب سریع است و غذا از میزان جذب می کاهد. زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: 1.5-2 ساعت می باشد. نیمه عمر این دارو تقریباً 5 ساعت و دفع آن از طریق ادرار 97٪؛ و مدفوع 0.5٪ می باشد.
داروی فامپریدین Fampridine
از این دارو برای بهبود راه رفتن در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس (MS)؛ آسیب طناب نخاعی استفاده می شود. مکانیسم اثر فامپریدین به صورت مهار کننده غیراختصاصی کانال پتاسیمی می باشد. افزایش آزادسازی استیل کولین در محل اتصال عصبی-عضله و سیستم اعصاب مرکزی است. همچنین بهبود هدایت ایمپالس های عصبی در آکسون های دمیلینه شده، در نتیجه تقویت عملکرد سلول های ماهیچه ای و بهبود توان حرکتی بیمار (از طریق تأخیر در رپولاریزاسیون و طولانی شدن پتانسیل عمل) می باشد.
همچنین فارماکوکینتیک فامپریدین به این شکل است که جذب آن سریع کامل است. فراهم زیستی آن 96% می باشد. این دارو بصورت خوراکی 3-4 ساعت مورد استفاده قرار می گیرد. نیمه عمر این دارو 6.5-5.2 ساعت و دفع آن از طریق ادرار (96%، 90% به صورت داروی تغییرنیافته) و مدفوع (0.5%) می باشد.
داروی نئوستیگمین Neostigmine
این دارو در درمان ضعف عضلانی ناشی از بیماری میاستنی‌گراو، احتباس غیر انسدادی ادرار بعد از عمل جراحی و به عنوان پادزهر توبوکورارین و سایر داروهای مسدود کننده عصبی- عضلانی غیر دپولاریزان مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر نئوستیگمین به این شکل است که این دارو از هیدرولیز استیل کولین به وسیله استیل کولین استراز جلوگیری می نماید و در نتیجه انتقال تکان‌های عصبی از محل اتصال عصب – عضله را تسهیل می کند. این دارو می‌تواند بر سلول‌هاو نرون‌های گانگلیون اتونوم در CNS نیز اثر بگذارد. این دارو همچنین با افزایش تحریک و تنوس عضلات معده، کاهش انقباض معده بعد از عمل جراحی را بر طرف می نماید.
همچنین، با طولانی کردن اثر استیل کولین در صفحه انتهایی باعث افزایش قدرت عضلانی بیماران میاستنی گراو می گردد، در حالیکه این اثر نزد سایر بیماران مشاهده نمی‌شود. فارماکوکینتیک نئوستیگمین نیز به این صورت است که این دارو پس از تزریق عضلانی سریعاً جذب می گردد. در پلاسما و کبد متابولیزه می‌شود و دفع آن کلیوی است.
داروی پیریدوستیگمین Pyridostigmine
پیریدوستیگمین در درمان بیماری میاستنی گراو مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که این دارو از هیدرولیز استیل کولین به وسیله استیل کولین استراز جلوگیری می کند و نتیجه انتقال تکتنه های عصبی از محل اتصال عصب – عضله را تسهیل می‌نماید. همچنین فارماکوکينتيک این دارو به این صورت است که جذب این دارو از راه مجرای گوارش اندک می باشد و در کبد و پلاسما متابولیزه می‌شود و از راه کلیه دفع می شود.
عوارض جانبی داروهای پاراسمپاتومیمتیک
داروهای پاراسمپاتومیمتیک می توانند عوارض جانبی مختلفی ایجاد کنند، از جمله:
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- سردرد
- تاری دید
- خشکی دهان
- تعریق
- سرگیجه
- کاهش فشار خون
موارد منع مصرف داروهای پاراسمپاتومیمتیک
داروهای پاراسمپاتومیمتیک در موارد زیر منع مصرف دارند:
- گلوکوم
- انسداد روده یا مثانه
- بیماری های قلبی شدید
- بیماری های تنفسی شدید
- بیماری های کبدی یا کلیوی شدید
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان مرتبط با روده می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان عفونت روده در شیراز
سخن آخر
داروهای پاراسمپاتومیمتیک داروهای مؤثری هستند که می توانند در درمان طیف وسیعی از بیماری ها مفید باشند. با این حال، مهم است که عوارض جانبی و تداخلات دارویی این داروها را در نظر بگیرید. همچنین توجه داشته باشید پیش از مصرف هرگونه دارو با پزشک خود مشورت کنید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای پاراسمپاتومیمتیک این مقاله را "انواع داروهای مسدود کننده عصب - عضله : کاربردها و عوارض" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر