در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز و همچنین معرفی، کاربردها و عوارض آن می پردازیم.
انواع داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز : معرفی و کاربردها
هیپوتالاموس و هیپوفیز دو غده کوچک در مغز هستند که نقش مهمی در تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن دارند. این غدد هورمون هایی ترشح می کنند که بر رشد، متابولیسم، تولید مثل و سایر فرآیندهای بدن تأثیر می گذارند. به طور دقیق تر غده هیپوفیز غده ای است که آن را به عنوان غده مادر در بدن شناخته می شود این غده در پایه مغز، پشت پل بینی و مستقیماً زیر هیپوتالاموس قرار گرفته است. همچنین این غده جزء سیستم غدد و متابولیسم بدن می باشد و به عنوان غدد درون ریز به شمار می آید.
اما غده هیپوتالاموس در روان شناسی فیزیولوژیک مطرح می شود. همچنین این غده بعضی از روندها و فعالیت‌های سوخت‌وسازی و دستگاه عصبی خودمختار را تنظیم می‌کند و همچنین نوروهورمون‌های مخصوصی، معروف به هورمون‌های آزادکننده یا هیپوتالاموسی را سنتز و ترشح می‌کند که به وسیله آنها ترشح هورمون‌ها از غده هیپوفیز، تحریک یا مهار می‌شود. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد از داروهای هورمونی برای درمان اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز استفاده شود. این داروها می توانند برای جایگزینی هورمون های کم یا برای تنظیم تولید هورمون ها استفاده شوند.
انواع و کاربرد داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز
انواع مختلفی از داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز وجود دارد که برای درمان طیف گسترده ای از اختلالات کاربرد دارند. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
- هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) برای درمان ناباروری در زنان استفاده می گردد.
- هورمون لوتئینه کننده (LH) برای درمان ناباروری در زنان و مردان استفاده می شود.
- هورمون رشد (GH) برای درمان کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.
- هورمون تیروئید برای درمان کم کاری تیروئید استفاده می شود.
- کورتیزول برای درمان بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید مصرف می شود.
بهترین داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای هورمونی این مقاله را " اختلال هورمونی در زنان و مردان؛ از نشانه‌ها تا درمان" نیز مطالعه نمایید.
داروی آبارلیکس Abarelix
این دارو دارویی است که در درمان سرطان پیشرفته پروستات استفاده می شود. داروی آبارلیکس به دسته ای از داروهای شناخته شده به عنوان آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) متعلق می باشد. رشد سرطان پروستات توسط هورمون هایی به نام آندروژن تحریک می شود و آباریکس با سرکوب تولید این هورمون ها در بدن تأثیر می گذارد. این دارو با مهار عمل GnRH که ترشح این هورمون ها را تنظیم می کند، به کند کردن پیشرفت سرطان پروستات کمک می کند.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که آبارلیکس متعلق به دسته ای از داروها است که به عنوان آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) شناخته می شوند. فارماکودینامیک این دارو نیز به این صورت است که فارماکودینامیک آبارلیکس شامل سرکوب LH و FSH است که منجر به کاهش سریع سطح تستوسترون می شود. فارماکوکینتیک آبارلیکس شامل جذب، توزیع، متابولیسم و دفع آن از بدن می باشد. پس از تزریق عضلانی، آباریکس به آرامی جذب جریان خون می گردد.
داروی سترورلیکس Cetrorelix چیست؟
این دارو در درمان ناباروری در خانم ها و بصورت تزریقی مصرف می گردد. استفاده از داروهای محرک تخمک گذاری امکان دارد باعث آزاد سازی تخمک های زودرس گردد. این دارو از طریق مهار هورمون های جنسی از مبدأ مغز، مانع از آزاد سازی تخمک های ناقص و زودرس می گردد. مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که مهار کننده رقابتی گیرنده های GnRH است و باعث سرکوب سریع و برگشت پذیر ترشح گنادوتروپین های LH و FSH می شود. سرکوب LH بیش از FSH توسط این دارو انجام می شود و در نهایت باعث کاهش تولید هورمون های جنسی می گردد.
داروی هاش سی جی Human Chorionic Gonadotrophin چیست؟
هاش سی جی هورمون جنسی است که از جفت در رحم مادر تولید می گردد و تحریک کننده تولید پروژسترون و باعث تداوم بارداری در مادر می باشد. اچ سی جی به‌طور تزریقی در درمان ناباروری در خانم ها و آقایان همراه با سایر داروها مورد استفاده قرار می گیرد. هاش سی جی در خانم ها باعث تحریک تخمک گذاری و در آقایان باعث افزایش تولید تستوسترون می گردد.
مکانیسم اثر هاش سی جی به این صورت است که عمل اين هورمون اغلب مثل LH است. با تقليد پيك طبيعي LH، در زنان موجب تحريك تخمك گذاري و در مردان موجب افزايش توليد آندروژن توسط بيضه ها می شود. همچنین فارماکوکینتیک هاش سی جی به این شکل است که در بانوان اغلب 36-32 ساعت پس از تجويز، تخمك گذاري اتفاق می افتد. نيمه عمر دارو دو مرحله اي بوده (11 و 23 ساعت) و طي 24 ساعت 12-10% دارو به صورت تغيير نيافته، از طريق كليه ها دفع می گردد.
داروی کورتیکوتروپین Corticotropin چیست؟
این دارو به عنوان یک عامل تشخیصی عملکرد غده فوق کلیوی و در درمان اسپاسم میوکلونیک نوزادان مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر کورتیکوتروپین به این صورت است که کورتیکوتروپین هورمون طبیعی قسمت قدامی هیپوفیز (ACTH) است که می تواند با تحریک بخش قشری غده فوق کلیوی باعث ترشح کورتیکواستروئیدها شود. در افراد مبتلا به کم کاری اولیه غده فوق کلیوی این دارو افزایش قابل ملاحظه ای در غلظت کورتیزول ایجاد نمی کند. مکانیسم اثر ضدتشنج دارو ناشناخته باقی مانده است.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این صورت است که 60- 45 دقیقه پس از تزریق داخل وریدی یا زیر جلدی و یک ساعت پس از تزریق داخل عضلانی کورتیکوتروپین، غلظت پلاسمائی کورتیزول به حداکثر می رسد. در مورد تجویز فرآورده های طولانی اثر این زمان به 8 ساعت رسیده و افزایش غلظت بیش از 24 ساعت ثابت می ماند.
داروی فولیتروپین آلفا+لوتروپین آلفا Follitropin Alfa+Lutropin Alfa چیست؟
این دارو از ترکیب فولیتروپین آلفا و لوتروپین آلفا می باشد که در درمان ناباروری در خانم ها و آقایان مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو از طریق مهندسی ژنتیک تولید شده است و در خانم ها در تحریک تخمک گذاری و در آقایان محرک اسپرماتوژنز می باشد. فولیتروپین آلفا تقلید کننده عملکرد FSH می باشد و لوتروپین آلفا هورمون LH است که بصورت مهندسی ژنتیک به تولید رسیده است.
داروی متیل ارگونووین مالئات Methylergonovine Maleate چیست؟
این دارو به منظور پيشگيري و درمان خونريزي پس از زايمان يا سقط جنين به مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این دارو در درمان سقط ناقص نيز ممكن است مصرف شود. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که متيل ارگونوين عضله رحم را مستقيماً مورد تحریک قرار می دهد. همچنین با انقباض ديواره رحم و اطراف رگهاي خونريزي دهنده در محل جفت سبب توقف خونريزي می گردد.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این صورت است که جذب خوراكي دارو سريع و به ميزان 60 درصد و جذب عضلاني دارو 78 درصد است. متابوليسم دارو كبدي است و داراي متابوليسم اولين عبور كبدي بالايي مي باشد. بعد از تجويز خوراكي، اثر دارو پس از 10-5 دقيقه شروع و به مدت 3 ساعت ادامه پیدا می کند. در تزريق داخل عضلاني اثر پس از 5-2 دقيقه شروع و براي 3 ساعت باقي مي ماند. در تزريق داخل وريدي شروع اثر فوري و طول اثر 45 دقيقه مي باشد. دفع این دارو عمدتاً كليوي می باشد.
داروی وازوپرسین Vasopressin چیست؟
هورمون آنتی دیورتیک یا وازوپرسین یک پپتید 9 آمینواسیدی می باشد که از هیپوفیز خلفی ترشح می گردد. این دارو به گیرنده های توبول دیستال یا جمع کننده کلیه متصل و موجب افزایش باز جذب آب به خون می گردد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که اين دارو با افزايش نفوذ پذيري سلولي در مجاري جمع كننده ادرار سبب افزايش باز جذب آب و به دنبال آن كاهش حجم و افزايش اسمولاريته ادرار می گردد. با مقادير زيادتر از مقدار فيزيولوژيك وازوپرسين موجب تنگ شدن عروق خوني و نيز انقباض عضلات صاف دستگاه گوارش می شود. همچنین فارماکودینامیک این دارو به این صورت است که متابوليسم دارو كبدي و نيمه عمر آن 20-10 دقيقه است. طول اثر دارو 8-2 ساعت و 15-5% از دارو بعد از تجويز داخل وريدي به صورت تغيير نيافته از كليه ها ترشح می گردد.
داروی لوپرورلین Leuprorelin چیست؟
داروی لوپرورلین در تجويز طولاني مدت آن جهت سرکوب توليد هورمون‌هاي جنسي گونادي در درمان نئوپلاسم‌هاي بدخيم پروستات و در درمان آندومتروزيز و فيبروئيد رحم مورد استفاده قرار می گیرد. همچنين قبل از جراحي رحم براي كاهش آندومتر و نیز در درمان سرطان پستان در زنان قبل از سن يائسگي استفاده می شود. این دارو در درمان سرطان پروستات پيشرفته لوپرورلین به صورت تزريق زيرپوستي با دوز معمولي يك ميلي‌گرم در روز تجويز می گردد.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که داروی Leuprorelin يك آنالوگ Gonadorelin با خصوصيات مشابه با آن می باشد.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این صورت است که داروی لوپرورلین زمانی كه خوراكي تجويز می گردد فعال نيست اما متعاقب تزريق زيرپوستي يا داخل عضلاني به خوبي جذب می گردد. متعاقب تجويز غيرخوراكي، نيمه عمر حذف آن حدود 3 ساعت است.
عوارض جانبی داروهای هورمونی هیپوتالاموس و هیپوفیز
استفاده از داروهای هورمونی می تواند عوارض جانبی داشته باشد. برخی از عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از:
- افزایش وزن
- آکنه (جهت درمان آکنه باید به پزشکان متخصص در درمان آکنه در شیراز مراجعه کنید.)
- افزایش فشارخون
- آسیب به کبد
سخن آخر
قبل از شروع مصرف هرگونه داروی هورمونی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا خطرات و مزایای آن را در نظر بگیرید. برای اطلاعات بیشتر در زمینه سلامت می توانید مجله سلامت پی جو را مطالعه کنید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای هورمونی این مقاله را " تأثیر اختلالات هورمونی بر روی پوست و موی زنان" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر