در این مطلب از سایت پی جو به بررسی داروهای دوپامینرژیک و همچنین مکانیسم عمل، کاربردها و عوارض جانبی آنها می پردازیم.
داروهای دوپامینرژیک | مکانیسم عمل، کاربردها و عوارض جانبی
دوپامینرژیک Dopaminergic به معنای مرتبط بودن با انتقالدهندههای عصبی دوپامین می باشد. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی رایج است که مواد یا اعمال دوپامینرژیک باعث افزایش فعالیت های در ارتباط با دوپامین در مغز می گردد. همچنین مسیرهای مغزی دوپامینرژیک فعالیت در ارتباط با دوپامین را آسان تر میکند.
داروهای دوپامینرژیک، گروهی از داروها هستند که بر سیستم دوپامینرژیک مغز تأثیر می گذارند. دوپامین همچنین یک نوروترانسمیتر مهم است که در کنترل بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله حرکت، انگیزه، خلق و خو و یادگیری نقش دارد. داروهای دوپامینرژیک برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات استفاده می شوند، ازجمله بیماری پارکینسون، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی.
داروهای دوپامینرژیک به دو دسته اصلی تقسیم می شوند آگونیست های دوپامین و آنتاگونیست های دوپامین. آگونیست های دوپامین گیرنده های دوپامین را تحریک می کنند، در حالی که آنتاگونیست های دوپامین گیرنده های دوپامین را مسدود می کنند. داروهای دوپامینرژیک معمولاً به صورت خوراکی، تزریقی یا داخل بینی مصرف می شوند. همچنین ای داروها می توانند با سایر داروها، از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی و داروهای ضد تهوع تداخل داشته باشند.
مکانیسم عمل داروهای دوپامینرژیک
داروهای دوپامینرژیک با افزایش سطح دوپامین در مغز عمل می کنند. این کار را می توان با افزایش تولید دوپامین، کاهش تجزیه دوپامین یا افزایش حساسیت گیرنده های دوپامین انجام داد.
کاربردها داروهای دوپامینرژیک
داروهای دوپامینرژیک برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات استفاده می شوند، از جمله:
- بیماری پارکینسون: داروهای دوپامینرژیک برای درمان علائم بیماری پارکینسون، مانند لرزش، سفتی و کندی حرکت استفاده می شوند.
- اختلال دوقطبی: داروهای دوپامینرژیک برای درمان علائم اختلال دوقطبی، مانند دوره های افسردگی و شیدایی استفاده می شوند.
- اسکیزوفرنی: داروهای دوپامینرژیک برای درمان علائم اسکیزوفرنی، مانند توهمات، هذیانات و اختلالات فکری استفاده می شوند.
بهترین داروهای دوپامینرژیک
همچنین به شما در پی جو در خصوص داروهای دوپامینرژیک پیشنهاد می دهیم این مقاله را " معرفی انواع هورمون شادی و راههای افزایش آن" نیز مطالعه نمایید.
داروی روپینیرول Ropinirole چیست؟
داروی روپینیرول براي درمان علائم بيماري پاركينسون ايديوپاتيك مورد استفاده می باشد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که اين تركيب يك آگونيست غيرارگوليني گيرنده هاي دوپامين بوده كه نسبتاً اختصاصي و با فعاليت ذاتي كامل بر گيرندههاي در مغز D2 و D3 تأثیر می گذارد. مكانيسم اثر این دارو در درمان پاركينسون به طور دقیق مشخص نيست، اما احتمالاً به دليل تحريك گيرندههاي پسسيناپسي D2 در caudate-putamen اثرگذاری خود را انجام میدهد.
فارماکوکینتیک این دارو به صورت كامل و سريع جذب ميشود. فراهمي زيستي اين دارو 55% (به دليل اثر اولين گذر) و نيمه عمر آن تقريباً 6 ساعت می باشد. متابوليسم دارو عمدتاً كبدي و توسط CYP1A2 انجام ميشود و متابوليتها از طريق ادرار (كمتر از 10% به صورت تغيير نيافته) دفع می گردند.
داروی تولکاپون Tolcapone چیست؟
تولکاپون (Tolcapone) به عنوان یک قرص برای مصرف خوراکی عرضه می شود. معمولاً سه بار در روز مصرف می شود. پزشک به احتمال زیاد این دارو را علاوه بر لوودوپا و کاربیدوپا (Sinemet) تجویز خواهد کرد. این دارو یک مهارکننده انتخابی و برگشت پذیر کاتکول-o-متیل ترانسفراز (COMT) می باشد. تولکاپون همراه با لوودوپا و کربی دوپا برای درمان علائم و نشانه های بیماری ایدیوپاتیک پارکینسون در بیماران دارای نوسانات حرکتی که به سایر روش های درمانی دیگر قادر به پاسخگویی نیستند، توسط متخصصان تجویز می شود.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که این دارو یک مهارکننده انتخابی و برگشت پذیر کاتکول-o-متیل ترانسفراز (COMT) است. با حضور یک مهارکننده دکربوکسیلاز (به عنوان مثال، کربی دوپا)، COMT مسیر تخریب اصلی لودوپا می باشد. کنترل COMT منجر به پایداری بیشتر لودوپا در پلاسما و افزایش فعالیت دوپامینرژیک مرکزی می شود. فارماکوکینتیک این دارو به صورت جذب سریع می باشد و همچنین فراهمی زیستی آن 65-85% می باشد.
داروی لوودوپا بی Levodopa-B چیست؟
داروی لوودوپا بی ترکیبی از دو داروی لوودوپا و بنسرازید می باشد و در درمان بيماري پاركينسون مورد استفاده قرار می گیرد.
مکانیسم اثر لوودوپا بی به این شکل است که لوودوپاپيشساز دوپامين در استرياتوم اثر گذار است. بنزرازيد، دكربوكسيلاسيون لوودوپا را مهار می کند و لذا ميزان تبديل آن به دوپامين را در بافتهاي محيطي میکاهد.
فارماکوکینتیک این دارو نیز به این شکل است که لوودوپا به سرعت به دوپامين تبديل می گردد. مقداری در حدود 75-66% بنزرازيد از مجراي گوارش جذب می گردد. تأثیر این دارو معمولاً 3-2 هفته پس از مصرف آغاز می گردد. 64-53% بنزرازيد از طريق ادرار و تقريباً 30% از طريق مدفوع دفع می شود.
داروی لوودوپا سی Levodopa-C چیست؟
داروی لوودوپا سی ترکیبی از لوودوپا و کربی دوپا می باشد که در كنترل بيماري پاركينسون ايديوپاتيك و postencephalitic يا پاركينسون علامتي نیز مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که لوودوپا پيشساز دوپامين می باشد و اغلب با تأمین دوپامين كاهش می یابد و بصورت استرياتوم تأثیر گذار می شود. كاربي دوپا مهار كننده خارج مغزي دوپادكربوكسیلاز بوده و تبديل محيطي لوودوپا به دوپامين را مهار ميكند. فارماکوکینتیک این دارو نیز به این صورت است که لوودوپا از روده كوچك به سرعت جذب ميشود، اما جذب آن به سرعت تخليه معده و ph محتويات آن بستگي دارد.
داروی لوودوپا+کربی دوپا+انتاکاپون Levodopa+Carbidopa+Entacapone چیست؟
داروی لوودوپا+کربی دوپا+انتاکاپون از سه داروی مؤثر بربیماری پارکینسون میباشد که هر یک به طریقی در کنترل علائم این بیماری نقش ایفا می کنند. درواقع در این ترکیب لوودوپا نقش اصلی در درمان دارد. همچنین دو جز دیگر، به حفظ لوودوپا از تجزیه شدن پیش از رسیدن به سیستم عصبی که محل تأثیر این دارو هست و به افزایش غلظت آن تأثیر میگذارند. این دارو با نامهای تجاری زیادی از جمله استالوو به صورت قرص خوراکی حاوی ۵۰، ۷۵، ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۵۰، ۲۰۰ میلیگرم لوودوپا، ۱۲/۵، ۱۸/۷۵، ۲۵، ۳۱/۲۵، ۳۷/۵ و ۵۰ میلیگرم کربیدوپا و ۲۰۰ میلیگرم انتاکاپون می باشند.
مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که کربیدوپا با مهار محیطی دکربوکسیلاسیون لوودوپا به دوپامین، از شکستن لوودوپا در بافتهای محیطی جلوگیری و لوودوپای بیشتری به ناحیهی سدخونیمغزی می رساند.
داروی روتیگوتین Rotigotine چیست؟
این دارو به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار می گیرد. داروی روتیگوتین میتواند توانایی شما را برای حرکت بهبود بخشد و سفتی، لرزش، کندی حرکت و ناپایداری را بکاهد. این دارو همچنین برای درمان سندرم پای بیقرار (RLS) نیز مورد استفاده است. داروی روتیگوتین یک آگونیست دوپامین است که با کمک به بازگرداندن تعادل یک ماده طبیعی خاص در مغز (دوپامین) تأثیر خود را می گذارد.
عوارض جانبی داروهای دوپامینرژیک
توجه داشته باشید اغلب داروها می توانند عوارض جانبی برای فرد ایجاد کنند هرچند ممکن است برای برخی افراد هیچ گونه عوارض جانبی نیز نداشته باشند با این حال قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک خود مشورت کنید. داروهای دوپامینرژیک می توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند، از جمله:
- حرکتی: این عوارض جانبی ناشی از تحریک بیش از حد گیرنده های دوپامین در مغز هستند. عوارض جانبی حرکتی شایع عبارتاند از لرزش، سفتی، حرکات غیرارادی و اختلالات تعادل.
- روانی: این عوارض جانبی ناشی از تأثیر داروهای دوپامینرژیک بر سیستم عصبی مرکزی هستند. عوارض جانبی روانی شایع عبارتاند از بی قراری، اضطراب، توهمات و هذیانات.
- دیگر عوارض جانبی: سایر عوارض جانبی داروهای دوپامینرژیک عبارتاند از تهوع، استفراغ، اسهال، افزایش وزن، خستگی و سردرد.
سخن آخر
داروهای دوپامینرژیک ابزارهای ارزشمندی برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات هستند. با این حال، مهم است که از عوارض جانبی این داروها آگاه باشید. امیدوارم این مقاله اطلاعات مفیدی در مورد داروهای دوپامینرژیک ارائه دهد. همچنین شما در پی جو می توانید این مقاله را " داروهای ضد پارکینسون : انواع و نحوه عملکرد آنها" نیز مطالعه نمایید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد.