در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای پروستاگلاندین و همچنین عوارض و کاربردهای این داروها می پردازیم.
انواع داروهای پروستاگلاندین
مجله سلامت پی جو - پروستاگلاندینها، ترکیباتی در بدن وجود دارند که از اسیدهای چربی ساخته شده و اثرات هورمونی دارند. آنها از آراشیدونیک اسید، یک اسید چرب ضروری، مشتق می شوند. ویژگی جالب این ترکیبات این است که بسته به نوع گیرندههایی که به آنها متصل میشوند، میتوانند تأثیرات مختلفی در بدن ایجاد کنند. این ترکیبات شامل تنظیم انقباض رحم و همچنین افزایش حساسیت به درد می باشند.
پروستاگلاندین ها در طیف وسیعی از عملکردها، از جمله درد، التهاب، زایمان و سقط جنین نقش دارند. آنها همچنین در تنظیم عملکرد سایر سیستم های بدن، مانند سیستم ایمنی، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری، نقش دارند. استفاده از پروستاگلاندینهای مصنوعی در داروها و برای القای زایمان امروزه بسیار شایع است.
انواع داروهای پروستاگلاندین
داروهای پروستاگلاندین ترکیبات مصنوعی هستند که برای تقلید از اثرات پروستاگلاندین های طبیعی استفاده می شوند. آنها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- پروستاگلاندین های سنتتیک: این داروها از مواد شیمیایی ساخته می شوند که شبیه پروستاگلاندین های طبیعی هستند.
- پروستاگلاندین های طبیعی: این داروها از پروستاگلاندین های طبیعی استخراج شده از منابع حیوانی یا گیاهی ساخته می شوند.
موارد استفاده از داروهای پروستاگلاندین
داروهای پروستاگلاندین برای درمان طیف وسیعی از شرایط استفاده می شوند، از جمله:
- درد: داروهای پروستاگلاندین برای درمان درد خفیف تا شدید استفاده می شوند. آنها اغلب برای درمان درد ناشی از بیماری های التهابی، مانند آرتریت، استفاده می شوند.
- التهاب: داروهای پروستاگلاندین برای درمان التهاب استفاده می شوند. آنها اغلب برای درمان بیماری های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، استفاده می شوند.
- زایمان: داروهای پروستاگلاندین برای القای زایمان یا تحریک انقباضات رحمی در طول زایمان استفاده می شوند.
- سقط جنین: داروهای پروستاگلاندین برای سقط جنین در سه ماهه اول بارداری استفاده می شوند.
بهترین داروهای پروستاگلاندین
همچنین اگر شما به حوزه داروها و انواع آن علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های دارویی" در خصوص انواع داروها و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
داروی آلپروستادیل Alprostadil
آلپروستادیل، به عنوان یک آنالوگ مصنوعی پروستاگلاندین E1 (PGE1)، نقش مهمی در علم پزشکی ایفا میکند. این ترکیب به عنوان یک گشادکننده عروق بسیار قوی شناخته میشود و در تنظیم جریان و گردش خون در بدن تاثیرگذار است. آلپروستادیل در اشکال مختلفی، از جمله فرمولاسیونهای داخل وریدی و داخل مجرای ادراری، مورد استفاده قرار میگیرد. توانایی آن در گشاد کردن رگهای خونی و افزایش جریان خون آن را در مدیریت و درمان موارد متنوعی مانند اختلال نعوظ، برخی نقصهای مادرزادی قلب در نوزادان و حفظ جریان خون در روشهای پزشکی خاص بسیار ارزشمند میسازد. آلپروستادیل به عنوان یک داروی تجویزی تنها تحت نظارت و توصیه متخصصان پزشکی به کار میرود تا استفاده ایمن و مؤثر از آن تضمین شود.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که آلپروستادیل یک داروی تنظیمی است که برای افزایش جریان خون در آلت تناسلی و درمان مشکلات مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو به سه روش تزریق داخل حفرهای، شیاف داخل مجرای ادراری و انفوزیون داخل وریدی تجویز میشود. باعث شل شدن عضلات صاف و گشاد شدن رگهای خونی میشود تا جریان خون افزایش یابد. در نوزادان با مشکلات قلبی مادرزادی نیز ممکن است برای حفظ جریان خون به کار رود.
فارماکوکینتیک این دارو نیز به این صورت است که آلپروستادیل به روش مصرف بستگی دارد. مصرف موضعی داخل حفرهای یا داخل مجرای ادراری به سرعت جذب میشود و اثرات مورد نظر را بهسرعت ایجاد میکند. از طرف دیگر، آلپروستادیل داخل وریدی نیمه عمر کوتاهتری دارد و به سرعت از بدن حذف میشود. تغییرات فارماکوکینتیکی ممکن است به عوامل مانند سن، شرایط پزشکی و دوز مصرفی بستگی داشته باشند و بر تأثیرات و زمانبندی مصرف آلپروستادیل تأثیر میگذارند.
داروی کربوپروست Carboprost
کربوپروست یک داروی اکسی توسیک و آنالوگ طبیعی پروستاگلاندین F2α است که باعث ایجاد انقباضات رحمی میشود. این دارو قابلیت سقط جنین و پایان دادن به بارداری در هفتههای ۱۳ تا ۲۰ از بارداری را دارا میباشد. کربوپروست همچنین برای القای زایمان، تقویت انقباضات رحم در طول زایمان، کنترل خونریزی پس از زایمان یا دفع بقایای جفتی در پس از زایمان استفاده میشود.
داروی دینوپروست Dinoprost
این دارو یک نمک ترومتامین (THAM) پروستاگلاندین طبیعی F2 آلفا می باشد. دینوپروست یک دارویی است که به طور مستقیم بر روی میومتریوم (عضلات رحم) اثر میگذارد. این دارو توسط تعامل با گیرندههای پروستاگلاندین انقباضات میومتریال را تحریک کرده و عملکرد طبیعی رحم در زمان زایمان را تقلید میکند. این انقباضات معمولاً کافی برای ایجاد سقط جنین هستند. پاسخ رحم به پروستاگلاندینها در طول بارداری به تدریج افزایش مییابد و دینوپروست همچنین اتساع و نرمی دهانه رحم را تسهیل میکند.
در مورد فارماکوکینتیک، دینوپروست به آرامی از مایع آمنیوتیک جذب میشود و سپس توسط آنزیمهای متابولیک، به ویژه در ریهها و کبد مادر، متابولیزه میشود. نیمه عمر دینوپروست در مایع آمنیوتیک حدود 3 تا 6 ساعت است و نیمه عمر پلاسمایی آن بعد از تزریق داخل وریدی کمتر از یک دقیقه است. حداکثر غلظت پلاسمایی دینوپروست پس از تزریق داخل آمنیوتیک در میانگین 6 تا 10 ساعت بدست میآید و در حدود 3 تا 7 نانوگرم در میلی لیتر پلاسما انسان پس از تزریق 40 میلیگرم دینوپروست به داخل آمنیوتیک دیده میشود. زمان رسیدن به حداکثر اثر دینوپروست ممکن است در مورد سقط جنین تا 20-24 ساعت و در مورد تجویز داخل آمنیوتیک بلافاصله پس از تزریق اوره هیپرتونیک حدود 16-17 ساعت باشد.
داروی پروستاگلاندین ای 2 Dinoprostone
پروستاگلاندین E2 برای القای زایمان استفاده میشود و مانند زایمان طبیعی، باعث انقباضات رحم میشود. این دارو پس از مصرف شیاف واژینال، حداکثر غلظت در رحم را در مدت 10 دقیقه تا یک ربع ساعت ایجاد میکند. متابولیسم این دارو به نسبت بیشتری از طریق ریه صورت میگیرد تا متابولیسم کلیوی و کبدی. منع مصرف این دارو شامل حساسیت به پروستاگلاندین E2 و مصرف همزمان با اکسی توسین میشود.
داروی اپوپروستنول Epoprostenol
اپوپروستنول یک پروستاگلاندین طبیعی است که دارای ویژگیهای وازودیلاتوری (توسعهدهنده عروق) و مهار کنندگی تجمع پلاکتی میباشد. این دارو در درمان افزایش فشار خون ریوی مورد استفاده قرار میگیرد. مکانیسم اثر این دارو نیز بصورت اپوپروستنول دارای دو عملکرد اصلی فارماکولوژیک است. ابتدا، باعث اتساع مستقیم شریانهای ریوی و محیطی میشود. دوم، مهار تجمع پلاکتی را انجام میدهد. این دارو با افزایش اتساع عروق، باعث کاهش پسبار بطن راست و چپ و افزایش برونده قلبی و حجم ضربهای میشود.
تأثیر اپوپروستنول بر روی ضربان قلب به دوز تجویزی وابسته است. در دوز کم، به دلیل تأثیرات بر روی عصب واگ برادیکاردی اتفاق میافتد و در دوزهای بالاتر تاکیکاردی رفلکسی در پاسخ به اتساع عروق و کاهش فشارخون ایجاد میشود. علاوه بر این تأثیرات، این دارو باعث برونکودیلاسیون، مهار ترشح اسید معده و کاهش حرکات و تخلیه دستگاه گوارش نیز میشود. همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این شکل است که اطلاعات در مورد جذب اپوپروستنول محدود است. حجم توزیع این دارو حدود 357 میلیلیتر بر کیلوگرم است و میزان اتصال پروتئینی آن نامشخص است.
اپوپروستنول به دو متابولیت عمده تبدیل میشود که اثرات کمتری نسبت به اپوپروستنول دارند. متابولیتها عمدتاً در ادرار بازیابی میشوند. نیمهعمر دفع اپوپروستنول در شرایط آزمایشگاهی حدود 6 دقیقه بوده است و به نظر میرسد نیمهعمر دارو در بدن انسان نیز طولانیتر از 6 دقیقه نباشد.
داروی ایلوپروست Iloprost
ایلوپروست (Ventavis) یک داروی استنشاقی است که برای کاهش فشار شریان ریوی در افراد مبتلا به فشار بالای شریان ریوی (PAH) استفاده میشود. این دارو به منظور درمان پرفشاری شریان ریوی (PAH) در بیمارانی که در گروه 1 WHO قرار دارند و دارای علائم کلاس 3 یا 4 هستند و هدف از درمان بهبود تحمل ورزش، بهبود علائم و کاهش وخیم شدن علائم بالینی استفاده میشود. این دارو نیز در موارد غیررسمی مانند پرفشاری شریان ریوی در گروههای 3 و 4 WHO مورد استفاده قرار میگیرد. ایلوپروست به صورت نبولایزر با دو دوز ۱۰ میکروگرم در میلیلیتر و ۲۰ میکروگرم در میلیلیتر تولید میشود و با نام تجاری Ventavis شناخته میشود.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که ایلوپروست از دسته پروستاسایکلین یا پروستاگلاندینها میباشد. این دارو با اتساع عروق ریوی و سیستمیک، مهار تجمع پلاکتی و مهار تکثیر سلولی در عضلات صاف، به کاهش فشار خون ریوی کمک میکند. همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این صورت است که ایلوپروست در ریه و کبد متابولیزم میشود و بخشی از آن توسط سیتوکروم P450 (CYP450) متابولیزه میشود. دفع اصلی این دارو از طریق ادرار انجام میشود و نیمهعمر آن تقریباً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه میباشد.
داروی میزوپروستول Misoprostol
میزوپروستول (Misoprostol) در عمل به مکانیسم اثرهای چندگانه، به ویژه به عنوان یک آنالوگ سنتتیک پروستاگلاندین E1 عمل میکند. این دارو به عنوان جایگزینی برای پروستاگلاندینهای محافظ معده مورد استفاده قرار میگیرد، به ویژه هنگام مصرف همراه با مهارکنندههای پروستاگلاندین مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی. اثرات اصلی میزوپروستول شامل مهار ترشح اسید معده و محافظت از مخاط معده میشود. این دارو همچنین قادر به القای انقباضات رحم است و میتواند میزان سوء جذب چربی را به طریق تحریک تولید بیکربنات دئودنوم در بیمارانی با بیش از 10% سوءجذب چربی کاهش دهد.
فارماکوکینتیک میزوپروستول شامل جذب سریع و کامل دارو (با توجه به کاهش جذب متابولیت میزوپروستول اسید با مصرف همراه با غذا) و شروع اثر مهار ترشح اسید معده در حدود 30 دقیقه است. طول اثر این دارو تا 3 ساعت میباشد و پیک پلاسمایی متابولیت فعال میزوپروستول اسید حدود 3±12 دقیقه پس از مصرف ناشتا را تجربه میکند. متابولیسم اصلی میزوپروستول در کبد اتفاق میافتد و نیمهعمر متابولیت فعال میزوپروستول اسید تقریباً 40-20 دقیقه است. دفع اصلی این دارو از طریق ادرار انجام میشود و متابولیتهای اصلی نیز از طریق ادرار بازیابی میشوند.
داروی ترپروستینیل Treprostinil
ترپروستینیل (Treprostinil) یک گشادکننده مستقیم عروق ریوی و عروق شریانی سیستمیک است. این دارو از سه راه مصرفی خوراکی، تزریقی و استنشاقی در دسترس هست و به عنوان یکی از انتخابهای اساسی در درمان فشارخون شریان ریوی (Pulmonary Arterial Hypertension) استفاده میشود. مکانیسم اثر اصلی ترپروستینیل شامل گشاد کردن مستقیم عروق ریوی و عروق شریانی سیستمیک است. این دارو همچنین از تجمع پلاکتها جلوگیری میکند. ترپروستینیل از دسته داروهای پروستاسایکلین یا پروستاگلاندینها بوده و درمان فشار خون شریان ریوی را تسهیل میکند.
فارماکوکینتیک ترپروستینیل به این صورت است: در جذب داروی ترپروستینیل تا 64% بیوشوفایی وارد جریان خون میشود. این دارو به پروتئینهای خون به نسبت 91% متصل میشود. ترپروستینیل از طریق کبد متابولیسم میشود و در اثرات متابولیک، پنج متابولیت مختلف ایجاد میشود. نیمه عمر این دارو حدود 4 ساعت است و بخش عمده از دفع آن از طریق ادرار انجام میشود، در واقع 79% دارو از طریق ادرار دفع میشود و حدود 13% از مدفوع اخراج میشود. در ادرار، پنج متابولیت مختلف شناسایی شدهاند و حدود 64% از دوز تجویزی در ادرار دیده میشود.
عوارض جانبی داروهای پروستاگلاندین
عوارض جانبی شایع داروهای پروستاگلاندین عبارتند از:
- اسهال
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- خونریزی
دقت داشته باشید این داروها می توانند عوارض جانبی جدی تر ایجاد کنند که شامل:
- آمبولی ریوی
- حمله قلبی
- سکته مغزی
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان سکته مغزی می توانید به این لینک رجوع کنید: بهترین دکتر سکته مغزی در شیراز
سخن آخر
داروهای پروستاگلاندین ترکیبات مؤثری هستند که برای درمان طیف وسیعی از شرایط استفاده می شوند. با این حال، آنها همچنین می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. قبل از شروع مصرف داروهای پروستاگلاندین، مهم است که با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای احتمالی این داروها صحبت کنید.
در اینجا چند نکته برای استفاده ایمن از داروهای پروستاگلاندین آورده شده است:
- فقط طبق دستور پزشک خود مصرف کنید.
- اگر عوارض جانبی جدی دارید، مصرف دارو را قطع کنید و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- اگر از داروهای دیگری استفاده می کنید، قبل از شروع مصرف داروهای پروستاگلاندین با پزشک خود مشورت کنید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص داروهای پروستاگلاندین این مقاله را "10 نشانه و علامت شروع قاعدگی" نیز مطالعه نمایید.