در این مطلب از سایت پی به بررسی داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ می پردازیم.
داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ چیست؟
داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ ترکیباتی هستند که برای از بین بردن یا کنترل رشد میکروارگانیسم ها مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها اغلب در بیمارستان ها و سایر محیط های پزشکی برای کاهش خطر عفونت در طی جراحی استفاده می شوند. این محلول ها، شامل مالش دست، شستشوی دست و آماده سازی پوست می شود. این مواد در پیشگیری از بیماری نقش مهمی دارند و در طیف گسترده ای از کاربردها، از جمله بهداشت شخصی و پزشکی، بهداشت عمومی و صنعت استفاده می شوند.
طیف اثر داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ
ضد عفونی کننده ها و مواد محافظ را می توان بر اساس طیف اثر آنها به سه دسته تقسیم کرد:
- ضد عفونی کننده ها: موادی که می توانند همه انواع میکروارگانیسم ها را از بین ببرند.
- میکروب کش ها: موادی که می توانند باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها را از بین ببرند.
- ضد انگل ها: موادی که می توانند انگل ها را از بین ببرند.
مکانیسم عمل داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ
ضد عفونی کننده ها و مواد محافظ را می توان بر اساس مکانیسم عمل آنها به انواع مختلفی تقسیم کرد:
- ضد عفونی کننده های شیمیایی: موادی که از طریق واکنش های شیمیایی میکروارگانیسم ها را از بین می برند.
- ضد عفونی کننده های فیزیکی: موادی که از طریق عوامل فیزیکی مانند گرما، اشعه یا فشار میکروارگانیسم ها را از بین می برند.
بهترین داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ
همچنین به شما در سایت پی جو پیشنهاد می دهیم در خصوص داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ این مقاله را "انواع ضد عفونی کننده های آنتی سپتیک" نیز مطالعه نمایید.
ستریمید سی Cetrimide چیست؟
ستریمید سی برای ضد عفونی زخم های ناشی از سوختگی و تمیز کننده پوست و التهاب پوست و شست و شوی هنگام جراحی در کیست هیداتید مورداستفاده قرار می گیرد. توجه داشته باشید این محلول به شکل موضعی بر روی زخم ها استفاده می گردد و به هیچ وجه برای مصرف داخلی تجویز نمی شود.
این دارو از مشتقات آمونيوم کواترنر است، در محلول هاي مايي به يک کاتيون بزرگ و فعال و يک آنيون کوچک‌تر و غيرفعال تبديل می گردد. اين کاتيون بر باکتري هاي گرم مثبت و گرم منفي (در غلظت‌ها ي بالاتر) تأثیرگذار است، اما در مقابل اسپور باکتري ها، باکتري هاي مقاوم به اسيد، ويروس ها و قارچ ها تا حدودی تأثیر ندارد. بيشترين تأثیر داروی ستریمید در محيط هاي خنثي و کمي قليايي نمود پیدا می کند و تأثیر آن در محيط اسيدي به شدت کاهنده می باشد.
کلرهگزیدین Chlorhexidine چیست؟
این دارو یک ضد عفونی کننده موضعی می باشد. داروی کلرهگزیدین به فرم محلول برای شستشوی پوست و زخم ونیز به فرم محلول دهانی برای عفونت های کاندیدیاز و نیز کاهش تجمع پلاک های دندانی مورداستفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر کلرهگزیدین به این شکل است که کلرهگزیدین یک آنتی سپتیک بیس بی گوانید با خواص باکتریوساید یا باکترواستاتیک در برابر رنج وسیعی از باکتری های گرم مثبت و گرم منفی (بیشتر روی باکتری های گرم مثبت) است. دارو از طریق تخریب دیواره سلولی سبب مرگ میکروارگانیسم می شود. همچنین فارماکوکینتیک کلرهگزیدین به این صورت است که کلرهگزیدین به میزان جزئی از پوست و دستگاه گوارش جذب می شود.
گلوترال Glutaral چیست؟
گلوتارال برای ضد عفونی و استریل کردن وسایل دندانپزشکی، جراحی، آندوسکوپی، حرارت سنج ها و وسایل پلاستیکی و لاستیکی مورد استفاده در راه های تنفسی و بیهوشی به کار می رود. مکانیسم اثر گلوترال به این صورت است که گلوتارال یک دی آلدئید اسیدی است. قلیایی کردن 5/8 -5/7 =PH با بیکربنات سدیم یا نمک های پتاسیم منجر به تبدیل آن به یک عامل ضد میکروب قوی با اثر میکروب کشی، ضدتوبرکولوئید، قارچ کشی، اسپورکشی و فعالیت ضد ویروسی می شود. توانایی ترکیب حتی در حضور مواد آلی (خون، بافت، مخاط) نیز به میزان زیاد باقی می ماند.
هگزاکلروفن موضعی Hexachlorophene-Topical چیست؟
هگزاکلروفن یک ترکیب شیمیایی بیس فنول می باشد که عمدتاً توسط منع گسترش زنجیره انتقال الکترون اثر می گذارد، با این حال ممکن است غشا سلولی میکروبی را نیز مختل کند. در غلظت های مورد استفاده شده در عوامل پاک سازی پوست، این یک مهارگر باکتری است و اغلب در برابر باکتری های مثبت تأثیرگذار است و فعالیت کمی نیز در مقابل باکتری های منفی دارد و هیچ واکنشی در برابر قارچ ها ندارد. هگزاکلروفن دارای مزیت داشتن فعالیت باقیمانده برای چندین ساعت پس از استفاده می باشد و به تدریج تعداد باکتری ها را بعد از چند کاربرد (اثر جمعی) میکاهد. عوامل جدیدتر با پوشش ضد میکروبی گسترده تر و تأثیرات جانبی کمتر به طور گسترده جایگزین هگزاکلروفن داده می شود.
هیدروژن پرکسید Hydrogen Peroxide چیست؟
هیدروژن پروکسید ساده ترین نوع پروکسید است که رادیکال های آزاد شدیداً واکنش پذیر (رادیکال هیدروکسیل) متشکل می شود که منجر به حمله و اکسید کردن اجزای اصلی سلول از جمله لیپیدها، پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک تأثیرگذار است. همچنین اگرچه تأثیر زیادی بر باکتری های مثبت دارد، با این حال هیدروژن پروکسید در غلظت های بالاتر و با زمان تماس طولانی تر بر باکتری های منفی، هاگ ها، قارچ ها و ویروس ها نیز اثرگذار است. علاوه بر طیف وسیع باکتری تحت پوشش آن، شروع سریعی در واکنش و هزینه پایینی دارد که این گزینه را به گزینه جذابی در گذشته تبدیل می کرده است.
در حالی که این ماده یک درمان خانگی رایج بوده است، اما مشاهداتی بوده که علیه استفاده روزمره به عنوان یک التیام بخش جراحی و یا عامل پاکسازی به دلیل مسمومیت سلولی مشهور به کراتینوسیت وجود دارد. هیدروژن پروکسید سمیت سلولی به کراتینوسیت است. این واکنش یک عمل سفید کنندگی دارد که می تواند پوست، مو، ناخن ها و لباس را سفید کند.
پرمنگنات پتاسیم Potassium Permanganate چیست؟
پرمنگنات پتاسیم را به خاطر ویژگی ها و خصوصیاتی که در اجزای آن دارد برای درمان انواع عفونت های قارچی و پوستی بسیار کارایی بالا و کاربردهای گسترده ای دارد. از محلول رقیق شده آن برای درمان کردن بیماری هایی اعم از عفونت های پوستی از نوع آکنه، اگزما و... مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در وقت هایی که زخم های کوچک بر روی بدن به وجود می آید. با تشخیص و تجویز پزشک می توانید از پتاسیم پرمنگنات را با رعایت نکات پزشکی مورد استفاده قرار بدهید. نکته ای که این ماده دارد این است که به دلیل خاصیت ضد میکروبی که در آن است؛ قابلیت این را دارد که به صورت وسیع و گسترده جلبک ها، باکتری ها و ویروس ها را از بین ببرد.
بتادین Povidone-Iodine چیست؟
بتادین برای شستشو و ضد عفونی کردن پوست قبل و پس از عمل جراحی کوچک و بزرگ و تمیز کردن دست جراحان قبل از عمل، مورد استفاده قرار می گیرد. از محلول دهان شویه آن برای درمان بیماری های التهابی عفونی دهان و حلق ناشی از باکتری ها و کاندیدا و نیز در جراحی دندان استفاده می شود. پماد موضعی دارو برای پیشگیری یا درمان عفونت در بریدگی‌ها و خراشیدگی ها، اعمال جراحی کوچک و سوختگی ها و درمان عفونت های پوستی باکتری هایی یا قارچی، زخم بستر، زخم ناشی از توقف جریان خون و هرگونه بیماری عفونی پوست در طیف وسیع مورداستفاده قرار می گیرد. دوش و ژل واژینال آن برای درمان التهاب واژن ناشی از کاندیدا، تریکوموناس، التهاب غیر اختصاصی یا عفونت های مخلوط واژن و نیز برای شستشوی واژن قبل از جراحی مصرف می شود.
مکانیسم اثر بتادین به این صورت است که این دارو ترکیبی از ید و پلیمرها به عنوان حامل است و از طریق آزاد سازی تدریجی ید معدنی در تماس با پوست و غشاهای مخاطی اثر ضد عفونی کننده خود را انجام می دهند. پوویدون آیودین روی باکتری های گرم مثبت و منفی دارای اثر باکتریسیدی است و علیه قارچ ها، ویروس ها، انگل ها، کیست ها، پروتوزوآ، مخمر ها و اسپورها نیز تأثیرگذار است. قدرت اثر دارو و سمیت آن کمتر از فراورده های حاوی ید آزاد می باشد.
فارماکوکینتیک بتادین نیز به این صورت است که بتادین از طریق اسکار پوست سوخته و نواحی سوخته و زخمی پوست جذب می شود که باعث زیادی غلظت ید در پلاسما می شود و امکان دارد باعث مسمومیت شود. جذب پوستی این دارو در نوزادان امکان دارد باعث کم کاری تیروئید شود. طول اثر مفید پوویدن آیودین برای مقاصد جراحی یک ساعت است و تعداد باکتری های پوست پس از 8-6 ساعت مجدداً به میزان اولیه می رسد.
کاربامید پراکساید Carbamide Peroxide چیست؟
این دارو برای تسکین التهاب خفیف لثه و سایر سطوح مخاطی دهان و لبها، تسکین درد و التهاب ناشی از دندانهای مصنوعی و اعمال دندانپزشکی، کمک به حفظ بهداشت دهان در شرایط بخصوص و ضد عفونی و تمیز کردن ضایعات دهان مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر کاربامید پراکساید به این شکل است که کاربامید پراکساید به دنبال تماس با بافت های دهان موجب آزاد شدن اکسیژن می شود و بدین ترتیب با ضد عفونی کردن دهان موجب کاهش التهاب، تسکین درد و مهار تولید باکتری های مولد بوی بد دهان می شود. این دارو می تواند باعث قرمزی موضعی و عفونت ثانویه با مصرف دارو شود.
استیک اسید Acetic Acid چیست؟
استیک اسید یا سرکه به عنوان ضد عفونی کننده موضعی کاربرد دارد. در عفونت های واژینال، گوش و پوست قابل استفاده است. مکانیسم اثر استیک اسید را می توان به عنوان اثرات ضدقارچ و ضدباکتری، اثرات قابض و اسیدی کردن مجرای گوش دانست. فارماکوکینتیک استیک اسید به این شکل است که جذب آن به صورت سیستمیک محدود و متابولیسم آن داخل سلولی می باشد و همچنین دفع آن بصورت ادرار می باشد.
کاربردهای داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ
- جلوگیری از عفونت های روی پوست، به ویژه برای بریدگی ها، خراش ها یا سوختگی های جزئی
- شستشوی خشک دست که کارکنان مراقبت های بهداشتی ممکن است بین روش ها یا بیماران مختلف انجام دهند.
- تمیز کردن پوست قبل از یک عمل پزشکی، مانند خون گیری یا جراحی
- درمان عفونت گلو با دهانشویه یا پاستیل
- تمیز کردن غشاهای مخاطی، برای درمان عفونت ها یا قبل از استفاده از کاتر
عوارض جانبی داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می کند: «استفاده از مواد ضدعفونی کننده با غلظت بیش از حد ممکن است باعث تحریک یا سوختگی شیمیایی روی پوست شود». این نوع تحریک، درماتیت تماسی تحریک کننده نامیده می شود. با این حال داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ می توانند عوارض جانبی داشته باشند، اگرچه این عوارض معمولاً خفیف هستند. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- تحریک پوست
- تحریک چشم
- سمیت
سخن آخر
داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ ابزارهای مهمی برای پیشگیری از بیماری هستند. این مواد در طیف گسترده ای از کاربردها استفاده می شوند و می توانند به محافظت از افراد در برابر میکروارگانیسم های مضر کمک کنند. در دوران همه گیری COVID-19، داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ نقش مهمی در پیشگیری از شیوع این بیماری ایفا کرده اند. این مواد برای ضدعفونی کردن سطوح، تجهیزات و وسایل پزشکی استفاده شده اند تا از گسترش ویروس جلوگیری شود. در آینده، انتظار می رود که داروهای ضد عفونی کننده و مواد محافظ نقش مهمتری در پیشگیری از بیماری ایفا کنند. همچنین به شما در پی جو پیشنهاد می دهیم در خصوص داروهای ضد عفونی کننده این مقاله را "چطور در خانه ضدعفونی‌کننده دست بسازیم؟" نیز مطالعه نمایید.
نکته: توجه داشته باشید که این مقاله صرفا در جهت بالا بردن اطلاعات دارویی شما می باشد.
بانک مشاغل برتر