در این مطلب از سایت پی جو به بررسی داروهای ضد ویروس ، نحوه عملکرد، معرفی و عوارض جانبی آنها می پردازیم.
داروهای ضد ویروس و همه چیز درباره آنها
داروهای ضد ویروس داروهایی هستند که برای درمان یا پیشگیری از عفونت های ویروسی استفاده می شوند. آنها با هدف جلوگیری از تکثیر ویروس در بدن کار می کنند. این اثر میتواند به کاهش شدت و مدت علائم ناشی از ویروس کمک کند و همچنین از سرایت عفونت به دیگران جلوگیری کند. هنگام مصرف داروی ضد ویروسی، پیروی از دستورالعملهای ارائهشده توسط پزشک یا داروساز یا مطالب نوشته شده روی برچسب دارو برای اطمینان از استفاده ایمن و مؤثر از آن مهم است.
بر خلاف بسیاری از آنتیبیوتیکها، داروهای ضد ویروسی هدف خود را نابود نمیکند. بلکه رشد آنها را مهار کند. داروهای ضدویروس عضوی از ضد میکروبها هستند. بیشتر داروهای ضد ویروس برای بدن انسان بیضرر شناخته شدهاند؛ بنابراین از آنان میتوان در درمان استفاده کرد. داروهای ضد ویروس را باید از ویروسایدها که برای غیرفعال کردن یا از بین بردن ذرات ویروسی در داخل یا خارج بدن استفاده میشوند، تمایز داد.
انواع و نحوه عملکرد داروهای ضد ویروس
داروهای ضد ویروس بر اساس نحوه عملکرد آنها به چند دسته تقسیم می شوند:
- داروهای ضد ویروس مهارکننده تکثیر: این داروها از تکثیر ویروس جلوگیری می کنند. آنها اغلب با هدف مهار آنزیم های خاصی که برای تکثیر ویروس ضروری هستند، عمل می کنند.
- داروهای ضد ویروس مهارکننده ورود: این داروها از ورود ویروس به سلول جلوگیری می کنند. آنها اغلب با هدف مهار پروتئین هایی که ویروس برای ورود به سلول استفاده می کند، عمل می کنند.
- داروهای ضد ویروس مهارکننده خروج: این داروها از خروج ویروس از سلول جلوگیری می کنند. آنها اغلب با هدف مهار پروتئین هایی که ویروس برای خروج از سلول استفاده می کند، عمل می کنند.
کاربرد داروهای ضد ویروس
داروهای ضد ویروس برای درمان طیف وسیعی از عفونت های ویروسی استفاده می شوند، از جمله:
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- ایدز
- هپاتیت
- تبخال
- زگیل تناسلی
در صورت مشاهده هرگونه از عوارض بالا سریعاً پزشک خود را در جریان بگذارید.
بهترین داروهای ضد ویروس
همچنین شما در پی جو می توانید درخصوص داروهای ضد ویروس این مقاله را "معرفی چند دمنوش گیاهی برای مقابله با ویروس ها" نیز مطالعه نمایید.
داروی مولنوپیراویر Molnupiravir چیست؟
مولنوپیراویر جدیدترین داروی ضد ویروس است که برای از بین بردن ویروس آنفلوانزا و کووید-19 ساخته شده است و بصورت تجربی نشان داده که دارای اثرات ضد ویروس است. این دارو در حال حاضر در مرحله مطالعاتی است و هنوز مجوز تجویز دریافت نکرده است گرچه مراحل دریافت مجوز اضطراری این دارو از FDA بطور بی سابقه ای به سرعت در حال انجام است.
مولنوپیراویر یک پیش دارو است و مشتق سنتزی نوکلئوزید N4-hydroxycytidine است و اثر ضد ویروسی خود را با ایجاد خطاهایی در ریپلیکاسیون RNA ویروس ایجاد می کند. در واقع رشته ناقص و آنالوگ ریبونوکلئوزید ویروس است و در زمان تکثیر ویروس جایگزین ریبونوکلئوزید واقعی ویروس می شود و نسخه اشتباه ویروس ساخته می شود.
داروی ریباویرین Ribavirin چیست؟
از ریباویرین در ترکیب با سایر داروهای ضد ویروس (مانند اینترفرون، سوفوسبوویر) برای درمان هپاتیت C مزمن و طولانی مدت (عفونت ویروسی کبد) استفاده می شود. عفونت مزمن هپاتیت C می تواند باعث مشکلات جدی کبدی مانند زخم (سیروز) یا سرطان کبد شود. ریباویرین با کاهش مقدار ویروس هپاتیت C در بدن عمل کرده و به بهبود کبد کمک می کند. مشخص نیست که آیا این روش درمانی می تواند مانع از انتقال ویروس به دیگران شود یا خیر؛ با این وجود برای کاهش خطر انتقال ویروس به دیگران، از سرنگ های مشترک استفاده نکنید و هنگام نزدیکی از کاندوم های لاتکس استفاده کنید.
داروی آسیکلوویر Aciclovir چیست؟
آسیکلوویر در درمان پیشگیری تبخال ناشی از ویروس هرپس، مننژیت ناشی از ویروس هرپس، پیشگیری ودرمان زونا و درمان عفونت ناشی از واریسلا (آبله مرغان) مصرف می شود. پماد چشمي آسيكلووير در درمان التهاب قرنيه ناشي از ويروس تبخال (HSV) مصرف مي شود. آسیکلوویر ساخت DNA ویروس را مهار می کند. این عمل از طریق تبدیل آسیکلوویربه آسیکلوویر تری فسفات و تداخل با آنزیم DNA پلیمراز ویروس صورت می گیرد.
داروی سیدوفوویر Cidofovir چیست؟
سیدوفوویر یک ضد ویروس می باشد که در درمان سیتومگالوویروس CMV در بیماران مبتلا به ایدز و عفونت های مرکوکوتانئوس HSV که به آسیکلوویر مقاوم اند، مصرف می شود. در افراد با نقص کلیوی در صورتی که CrCl<55, Cr>150 باشند یا پروتئین اوری بیشتر از ۱۰۰mg/ml وجود داشته باشد از تجویز این دارو خودداری شود. این دارو به صورت تزریقي توليد مي شود.
داروی فامسیکلوویر Famciclovir چیست؟
ای دارو در درمان ویروس هرپس سیمپلکس HSV، ویروس HIV و هرپس لابیالیس کاربرد دارد. مکانیسم اثر این دارو پیش داروی فامسیکلوویر که اختصاصا موجب مهار رونویسی DNA ویروس هایی مثل هرپس سیمپلکس تیپ ۱، تیپ ۲ پ واریسلا زوستر می گردد.
داروی فوسکارنت Foscarnet چیست؟
فوسکارنت یک داروی ضدویروس است که در مشکلات ویروسی بیماران دچار نقص ایمنی، درگیر با عفونت سایتومگالوویروس مورد مصرف دارد. همچنین جهت پیشگیری از ابتلا به این عفونتها در افراد تحت پیوند سلولهای هماتوپویتیک خونی تجویز میشود. ممکن است این دارو در سایر عفونتهای ویروسی ازجمله عفونتهای جلدی مخاطی هرپس سیمپلکس که مقاوم به درمان با آسیکلوویر میباشند نیز به صورت تزریق وریدی و موضعی (بدون برچسب) و ویروس آبله مرغان نیز در افراد با نقص ایمنی تجویز شود.
فوسکارنت جهت تزریق وریدی و داخل زجاجیه (به صورت بدون برچسب) تجویز میشود و نوع تزریق با توجه به مشکل بیمار توسط پزشک تعیین میگردد. ممکن است در بیماران مبتلا به HIV فوسکارنت ۱ درصد با شرایط خاص، به صورت موضعی و براساس پاسخ بالینی تجویز شود. این دارو با نام تجاری فوسکاویر در دنیا معروف شدهاست و به صورت محلول تزریقی ۲۴ میلیگرم بر میلیلیتر عرضه میشود.
فوسکارنت یک آنالوگ پیروفسفات میباشد که نقش یک مهارکنندهی غیررقابتی را برای برخی RNA و DNA پلیمرازهای ویروسی و همچنین رونوشت معکوس HIV را ایفا میکند؛ مانند گانسیکلوویر، فوسکارنت نیز یک عامل ویرواستاتیک هست که نیاز به فعالسازی با تیمیدین کیناز ندارد.
داروی یدوکسوریدین Idoxuridine چیست؟
آيدوكسوريدين در درمان كراتيت ناشي از ويروس هرپس سيمپلكس (تبخال) به صورت موضعي در چشم مصرف مي شود. اين دارو به دليل شباهت با تيميدين باعث مهار تيميديلات، فسفوريلاز و پلي مراز اختصاصي DNA كه براي مشاركت تيميدين در DNA ويروس ضروري هستند، مي شود. آيدوكسوريدين به جاي تيميدين وارد DNA ويروس مي شود و موجب نقصان DNA مي شود و لذا ديگر قادر به عفوني كردن يا تخريب بافت يا تكثير خود نمي باشد. اين دارو در DNA سلولهاي پستانداران نيز وارد مي شود.
داروی زالسیتابین Zalcitabine چیست؟
زالسیتابین در درون سلول طی مراحلی به تری فسفات تبدیل می شود؛ که این تری فسفات از طریق مهار رقابتی ریورس ترانس پپتیداز باعث مهار سنتز DNA در رتروویروس ها از جمله در HIV می شود. ظهور گونه هایی از HIV مقاوم به این دارو گزارش شده است. زالسیتابین از مسیر گوارشی جذب می شود و میزان زیست دستیابی آن بیشتر از 80% می باشد. سرعت جذب در تجویز دارو با غذا کاهش می یابد. اوج غلظت پلاسمایی در حالت ناشتا طی حدوداً یک ساعت حاصل می شود. زالسیتابین از سد خونی- مغزی عبور می کند و باعث ایجاد غلظت هایی بین 9 تا 37% موجود در پلاسما، در درون مایع مغزی نخاعی می گردد.
میزان اتصال به پروتئین ناچیز است و نیمه عمر حذف پلاسمایی آن حدود 2 ساعت می باشد. زالسیتابین در داخل سلول به تری فسفات فعال ضدویروسی متابولیزه می شود. به نظر نمی رسد که تحت متابولیسم کبدی قرار بگیرند. عمدتاً از طریق ادرار با مشارکت ترشح فعال توبولی دفع می شود.
داروی تامی فلو چیست؟
اوسلتامیویر و یا اسلتامیویر که با نام های تجاری تامی فلو و فلوبایوویر نیز شناخته می شود، دارویی است که برای درمان بیماری آنفلوانزا در داروخانه های ایران قابل دستیابی است. تامى فلو داروی ضد ویروس است که به صورت کپسول های ۵ میلی گرمی با دوز روزانه ۱ کپسول و به مدت ۱۰ روز در افراد مبتلا به آنفولانزا استفاده شده و به عنوان داروی اصلی پیشگیری و درمان آنفلوانزای H1N1 شناخته می شود. اسلتامیویر و یا فلوبایوویر با توجه به تجویز پزشک برای تمامی کسانی که در معرض آلودگی ویروس هستند قابل تجویز است و حتی استفاده از آن برای بیماران سرپایی نیز مجاز خواهد بود.
استامیویر در کبد به فرم فعال اسلتامیویر کربوکسیلاز هیدرولیز می شود. اسلتامیویرکربوکسیلاز آنزیم نورآمینیداز را در ذرات ویروس آنفلوانزا مهار میکند. تصور میشود این عمل جلوی نسخه برداری ویروس را احتمالاً از طریق دخالت در تجمع ذرات ویروس و آزاد سازی از سلول میزبان میگیرد.
عوارض جانبی داروهای ضد ویروس
داروهای ضد ویروس ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. برخی از عوارض جانبی شایع داروهای ضد ویروس عبارتند از:
- سردرد
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
نحوه مصرف و انتخاب داروهای ضد ویروس
داروهای ضد ویروس باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. دوز و مدت زمان مصرف داروی ضد ویروس بسته به نوع عفونت ویروسی متفاوت است. انتخاب داروی ضد ویروس مناسب به نوع عفونت ویروسی بستگی دارد. پزشک شما می تواند به شما کمک کند تا داروی ضد ویروس مناسب را برای شرایط خاص خود انتخاب کنید.
سخن آخر
داروهای ضد ویروس ابزار مهمی برای درمان و پیشگیری از عفونت های ویروسی هستند. آنها به نجات جان میلیون ها نفر کمک کرده اند. با این حال، مهم است که عوارض جانبی بالقوه داروهای ضد ویروس را در نظر بگیرید. اگر در مورد مصرف داروی ضد ویروس سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین شما در پی جو در خصوص داروهای ضد ویروس می توانید این مقاله را "مرگبارترین و خطرناکترین ویروس های کره زمین کدامند؟" نیز مطالعه نمایید.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد.