در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع الکترولیت ها و عملکرد آنها در بدن می پردازیم.
انواع الکترولیت ها و عملکرد آنها در بدن
«الکترولیت» اصطلاحی است که برای ذرات حامل بار الکتریکی مثبت یا منفی بکار می برند به طور دقیق تر، الکترولیت ها را در خون، عرق، ادرار و تقریباً در تمام مایعات بدن می توانید جست و جو کنید. از جنبه علمی تر؛ الکترولیت ها ذراتی حامل بار الکتریکی مثبت یا منفی هستند. الکترولیت های مختلفی در بدن انسان وجود دارند. این الکترولیت ها به شکل اصلی خود، به عنوان مواد معدنی ظاهر می شوند و تنها زمانی به ماده فعال تبدیل می شوند که در مایعات حل گردند. هنگامی که این مواد معدنی در مایع حل می شوند، الکترولیت ها یعنی یون های مثبت یا منفی که در فرآیندهای متابولیک استفاده می شوند، به وجود می آیند. این مواد معدنی برای عملکرد صحیح بسیاری از سیستم های بدن ضروری هستند، از جمله سیستم عصبی، سیستم قلبی عروقی و سیستم عضلانی.
انواع الکترولیت ها
- انواع مختلفی از الکترولیت ها در بدن وجود دارد، از جمله:
- سدیم: سدیم یک الکترولیت مهم است که برای تنظیم فشار خون، تعادل مایعات و عملکرد عصبی ضروری است.
- پتاسیم: پتاسیم یک الکترولیت مهم است که برای عملکرد عضلات، قلب و سیستم عصبی ضروری است.
- کلسیم: کلسیم یک الکترولیت مهم است که برای سلامت استخوان ها، دندان ها و عملکرد عضلات ضروری است.
- منیزیم: منیزیم یک الکترولیت مهم است که برای عملکرد عضلات، قلب و سیستم عصبی ضروری است.
- کلرید: کلرید یک الکترولیت مهم است که برای تنظیم فشارخون و تعادل مایعات ضروری است.
عملکرد الکترولیت ها
مغز، سیگنال های الکتریکی را برای ارتباط با سلول های سراسر بدن از طریق سلول های عصبی ارسال می کند. این سیگنالها با تغییرات بار الکتریکی غشای سلول عصبی تولید می گردند و از آن ها به عنوان تکانه های عصبی نام می برند. تغییرات بار الکتریکی به دلیل حرکت الکترولیت سدیم در سراسر غشای سلول عصبی رخ می دهد. هنگام این اتفاق، یک واکنش زنجیره ای به درست می شود و در نتیجه یون های سدیم بیشتری را در طول آکسون سلول عصبی به حرکت در می آورند.
با این حال الکترولیت ها در بدن ما نقش های مختلفی ایفا می کنند، از جمله:
- تنظیم فشارخون: الکترولیت ها به تنظیم فشارخون کمک می کنند. سدیم و پتاسیم دو الکترولیت مهم هستند که در این فرآیند نقش دارند.
- تعادل مایعات: الکترولیت ها به حفظ تعادل مایعات در بدن کمک می کنند.
- عملکرد عصبی: الکترولیت ها برای عملکرد صحیح سیستم عصبی ضروری هستند.
- عملکرد عضلانی: الکترولیت ها برای عملکرد صحیح عضلات ضروری هستند.
- سلامت استخوان ها: کلسیم برای سلامت استخوان ها ضروری است.
بهترین داروهای الکترولیت
همچنین شما در پی جو درخصوص انواع الکترولیت و عملکرد آنها در بدن می توانید این مقاله را "رژیم غذایی برای بیماران دیالیزی" نیز مطالعه نمایید.
محلول دیالیز Dialysis Solutions چیست؟
محلول دیالیز براي خارج كردن مواد اضافي و متابوليت ها در بيماران مبتلا به اورمي كه با كليه مصنوعي دياليز مي شوند و همچنين در مسموميت هاي حاد مورد استفاده قرار می گیرند.
مکانیسم اثر این محلول به این شکل است که محلول هاي دياليز، حاوي اوره، كراتينين، اسيد اوريك، فسفات يا ساير متابوليت هايي هستند كه به طور طبيعي توسط كليه ها دفع مي شوند. از اين رو، اين مواد به سهولت از خون به داخل محلول دياليز انتشار مي يابند كه اين امر باعث كاهش غلظت اين مواد در خون می گردند. غلظت كلرور سديم و پتاسيم اوليه در خون بيشتر از محلول دياليز است و لذا اين مواد نيز به داخل محلول دياليز منتشر می شوند. حجم محلول دياليز به مراتب بيش از حجم خون می باشد و اين امر به خروج كامل مواد اضافي از خون اثرگذار است.
سرم تزریقی سدیم کلراید Sodium Chloride INF چیست؟
محلول ايزوتونيك (9/0 درصد كلرور سديم يا محلول نمكي نرمال) به عنوان جانشين شونده در حالاتي كه با از دست دادن كلرور سديم يا آب بدن همراه است، مورد استفاده قرار میگیرد. محلول هيپرتونيك پنج درصد كلرور سديم، در كمي سديم و كلرور خون به علت از دست رفتن الكتروليت ها، رقيق شدن مايعات بدن به علت مصرف بيش از اندازه آب همچنين در درمان فوري تخليه شديد نمك بدن مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر سرم تزریقی سدیم کلراید به این شکل است که كلرور سديم نمك اصلي در نگهداري فشار اسموتيك مؤثر پلاسما می باشد.
منیزیوم سولفات Magnesium Sulfate چیست؟
اين دارو براي بهبود در كمبود منيزيم، آريتمي، بعد از موارد مشكوك به سكته قلبي و جلوگيري از تشنج ناشي از اكلامپسي مورد استفاده می گردد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که منيزيم کاملاً شناختهشده نیست با این حال بر پمپ Na+/K+ATPase، كانالهاي سديمي، پتاسيمي و كلسيمي اثر گذاری دارد. همچنين موجب كاهش آزاد شدن استيل كولين در محل اتصال عصب – عضله می شود.
فارماکوکینتیک این دارو نیز از راه وريدي اثر دارو بلافاصله شروع و حدود 30 دقيقه ادامه پیدا می کند. منیزیوم سولفات از طريق كليهها دفع می گردد. تأثیر این دارو از راه عضلات پس از يك ساعت آغاز ميشود و طول اثر آن 4-3 ساعت می باشد.
سرم دکستروز Dextrose INF چیست؟
این دارو به شکل محلولهاي 5 و 10 درصد دكستروز از طريق انفوزيون وريدي محيطي براي تأمين كالري در مواردي كه درمان جانشيني مايع و كالري مورداستفاده است، مصرف می گردد. محلولهاي 20 درصد دكستروز در مواردي كه تأمين كالري كافي در حداقل حجم آب ضروري باشد، مورداستفاده قرار می گیرد. محلول هاي 50 درصد دكستروز در درمان كمي قند خون ناشي از مصرف مقدار زياد انسولين مورداستفاده واقع می گردد.
مکانیسم اثر این سرم به این شکل است که محلول هاي تزريقي دكستروز بهعنوان منبع كالري و مايعات مورداستفاده قرار می گیرند (هر گرم گلوكز مونوهيدارت، 4/3 كالري انرژي آزاد مي كند). دكستروز تزريقي ممكن است باعث ایجاد ديورز شود. اين ماده به راحتي متابوليزه می گردد و امکان از دست رفتن پروتئين و نيتروژن را میکاهد و تشكيل گليكوژن را سرعت می بخشد. فارماکوکینتیک سرم دکستروز نیز به این صورت است که گلوكز تزريقي به راحتي متابوليزه مي شود و در اثر اكسيداسيون به آب و دي اكسيد كربن تبديل مي شود.
ترومتامین Tromethamine چیست؟
این دارو یک باز قوی می باشد که بهعنوان گیرندهٔ پروتون باعث پیشگیری یا تصحیح اسیدوز می گردد. ترومتامین با یونهای هیدروژن حاصل از اسید کربنیک ترکیب شده و تشکیل بیکربنات و یک بافرکاتیونی میدهد. همچنین، این دارو بهعنوان یک مدراسموتیک عمل کرده و باعث افزایش جریان ادرار PH ادرار، دفع اسیدها، دیاکسید کربن و الکترولیتها می گردد. این دارو به سرعت از طریق کلیهها دفع می گردد. به میزان ۷۵% یا بیشتر پس از هشت ساعت و باقیمانده طی سه روز از طریق ادرار دفع میشود.
سدیم کلراید-شستشو Sodium Chloride-Irrigation چیست؟
از براي سدیم کلراید برای شستشوي حفرات بدن، بافت ها يا زخم ها، كاتتر ایجاد شده در مسير راه و لوله هاي درناژ در جراحي مورد استفاده قرار می گیرد. محلول هاي حاوي الكتروليت در طول عمل های جراحي كه مستلزم به كار بردن جريان الكتريكي هستند، نبايد مصرف شوند. همچنین در صورت عدم رعايت روشهاي دقيق و آلوده شدن محلول، ممكن است عفونت ايجاد شود.
بیکربنات Sodium Bicarbonate چیست؟
این دارو براي كاهش خطرات اسيدوز متابوليك در بيماري شديد كليوي، بي كفايتي عروق ناشي از شوك يا دهيدراسيون شديد، ايست قلبي و اسيدوز لاكتيك اوليه شديد استفاده می شود. همچنین به عنوان داروي كمكي در اسهال هاي شديد (كه مقدار زيادي بي كربنات از دست رفته است)، در درمان مسموميت با داروها ازجمله باربي توراتها يا ساليسيلاتها مورداستفاده قرار می گیرد. همچنين به عنوان قليايي كننده ادرار براي افزايش حلاليت سولفوناميدها و پيشگيري از تشكيل كريستال و آسيب احتمالي كليوي مورد استفاده قرار می گیرد. بي كربنات سديم، در خصوص کنترل زیادی پتاسیم خون در مواقع ضروری نیز کارایی دارد.
مکانیسم این دارو به این شکل است که بي كربنات سديم غلظت بي كربنات پلاسما را افزايش داده، زيادي يون هيدروژن را بافره مي نمايد و pH خون را افزايش مي دهد و در نتيجه تظاهرات باليني اسيدوز را برطرف مي كند. به عنوان قليايي كننده ادرار، اين دارو دفع يونهاي بي كربنات آزاد را افزايش داده و بنابراين pH ادرار را بالا مي برد. فارماکوکینتیک بیکربنات این دارو نیز به شکل دفع کلیوی می باشد. دي اكسيد كربن ايجاد شده ناشي از دارو توسط ريه ها دفع مي شود.
فسفات Phosphate supplement چیست؟
این دارو براي جبران كمبود فسفر خون مورد استفاده است. اسيدي شدن ادرار ناشي از اين دارو، اثر داروهايي را كه براي بروز اثر ضد باكتري خود به محيط اسيدي نياز دارند (مانند متنامين)، رو به افزایش میرود. فسفات غلظت كلسيم ادرار را کاهش می دهد و مانع رسوب كلسيم در مجاري ادرار می گردد.
مکانیسم اثر فسفات به این شکل است که در توبول ديستال كليوي، هيدروژن ترشح شده در سلول توبول از طريق تعويض با سديم، نمكهاي فسفات دي بازيك را به مونوبازيك تبديل مي كند. بنابراين، مقدار زيادي از اسيد ترشح مي شود، بدون آنكه pH ادرار را به مقداری پايين آورد كه انتقال هيدروژن را بهوسیله شيب زياد غلظت بين سلول توبول و مايع لومينال کنترل کند. فسفات با اسيدي كردن ادرار، حلاليت كلسيم را افزايش مي دهد. فارماکوکینتیک فسفات این دارو نیز به این صورت است که فسفات از مجراي گوارش جذب می گردد.
اگر وقت کافی برای خرید داروهای مورد نظرتان را ندارید. می توانید از طریق مطلب درج شده از سایت پی جو سفارش آنلاین دارو در شیراز را ثبت نمایید.
عوارض کمبود الکترولیت ها
کمبود الکترولیت ها می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود، از جمله:
- خستگی
- ضعف عضلانی
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- تشنج
- ضربان قلب نامنظم
مصرف بیش از حد الکترولیت ها نیز می تواند منجر به مشکلات سلامتی شود، از جمله:
- افزایش فشارخون
- تورم
- اختلالات کلیوی
- ضربان قلب نامنظم
سخن آخر
الکترولیت ها مواد معدنی مهمی هستند که برای عملکرد صحیح بسیاری از سیستم های بدن ضروری هستند. دریافت کافی الکترولیت ها از طریق رژیم غذایی سالم برای سلامتی کلی ضروری است. با این حا شما می توانید الکترولیت ها را از طریق رژیم غذایی نیز دریافت کنید منابعی همچون: سدیم نمک، گوشت، مرغ، ماهی، لبنیات و سبزیها و... . دقت داشته باشید برای مصرف هرگونه دارو ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. به شما در سایت پی جو در خصوص انواع الکترولیت و عملکرد آنها در بدن این مقاله را "بهترین منابع غذایی برای تعادل الکترولیت بدن ورزشکاران" نیز پیشنهاد میدهیم.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و بالا بردن اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین می توانید اطلاعات بیشتری در زمینه مجله سلامت در سایت پی جو مطالعه کنید.