در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه خارخاسک و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه داروی بدانید می پردازیم.
خواص دارویی و درمانی گیاه خارخاسک
مجله سلامت پی جو - خارخاسک، گیاهی با نام علمی Tribulus terrestris و متعدد نامهای محلی از جمله "خارخاسک"، به دلیل ویژگیهای درمانی و بهدنبال آنتیاکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد سرطانی خود، در برخی افراد جایگاه خود را پیدا کرده است. گیاه خارخاسک یک گیاه دارویی یکساله است که در مناطق گرم و خشک جهان، از جمله ایران، یافت می شود. این گیاه دارای خواص متعددی است که در طب سنتی بسیاری از فرهنگ ها برای درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گرفته است.
مکانیسم اثر خارخاسک
مکانیسم اثر خارخاسک متعدد و گسترده است. تحقیقات نشان دادهاند که ساپونینهای موجود در گیاه خارخاسک، از طریق مهار آلفاگلیکوزیداز روده باریک، باعث تأخیر در جذب گلوکز و کاهش میزان قند خون پس از مصرف غذا میشوند. همچنین، خاصیت آنتیاکسیدانی بالای خارخاسک به وجود ترکیبات فلاونوئیدی و گلیکوزیدی در این گیاه بازمیگردد. این خاصیت آنتیاکسیدانی با جلوگیری از آزاد شدن رادیکالهای آزاد و حذف متابولیت فعال داروهایی مانند سیسپلاتین همراه است.
گیاه خارخاسک به علت دارا بودن استروئیدهای مختلف، تحریک اسپرماتوژنز را افزایش میدهد و با تأثیر بر سلولهای سرتولی، تولید اسپرم را افزایش میدهد. همچنین، دیوسین موجود در خارخاسک از طریق افزایش سطح تستوسترون آزاد و تنظیم استروژن و پروژسترون، توانایی جنسی در مردان را افزایش میدهد. گیاه خارخاسک همچنین باعث افزایش ترشح هورمون لوتئین از غده هیپوفیز میشود.
با توجه به مطالعات، فروستانول یکی از ساپونینهای خارخاسک اثر محرک بر اسپرماتوژنز دارد. وجود اسیدهای چرب غیراشباع در این گیاه باعث افزایش فعالیت آنزیم 7-بتا-هیدروکسی استروئید دهیدروژناز میشود و تستوسترون را افزایش میدهد. این گیاه همچنین فعالیت آنزیم آروماتاز را مهار کرده و مهار آن باعث افزایش تستوسترون در خون میشود.
عصاره متانولی میوه خارخاسک نیز اثر ضد دردی را در آزمونهای فرمالین و تیل فلیک در موش نشان داده است. همچنین، این گیاه به دلیل خاصیت ضد التهابی، میتواند فاز مزمن درد را بیشتر از فاز حاد کاهش دهد. در زمینه پیشگیری از بیماریهای عصبی ناشی از استرس اکسیداتیو، تحقیقات نشان دادهاند که خارخاسک میتواند برخی از شاخصهای پراکسیداسیون لیپیدی و استرس اکسیداتیو بافت مغزی را در موشهای دیابتی کاهش دهد.
فارماکوکینتیک خارخاسک
فارماکوکینتیک خارخاسک، یا رفتار دارویی این گیاه در بدن، به ویژگیهای شیمیایی ترکیبات اصلی آن، از جمله ساپونینها، استروئیدها، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها بستگی دارد. فرآیند جذب ممکن است تحت تأثیر ویژگیهای شیمیایی این ترکیبات باشد و موجب جذب آنها در دستگاه گوارش و ورود به خون گردد. توزیع خارخسک در اندامها و بافتها به میزان جذب و خصوصیات مولکولها مرتبط با آن مرتبط است.
عملکرد کلیهها و سایر راههای دفع نیز میتواند بر فرایند دفع خارخاسک تأثیر گذار باشد و ترکیباتی چون آلکالوئیدها ممکن است از طریق ادرار دفع شوند. همچنین، متابولیسم خارخاسک ممکن است در اندامهای متابولیک، به ویژه کبد، رخ دهد و ترکیبات را به متابولیتهای جدید تبدیل کند. با توجه به ترکیبات گوناگون خارخاسک و تأثیرات گستردهاش بر سیستمهای مختلف بدن، تحقیقات بیشتری بر روی فارماکوکینتیک آن میتواند به دقیقترین درک از رفتار دارویی این گیاه منجر شود.
خواص دارویی
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
گیاه خارخاسک دارای خواص دارویی متعددی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
- اثرات محافظتی بر کبد: گیاه خارخاسک می تواند به محافظت از کبد در برابر آسیب های ناشی از عوامل مختلف از جمله سموم، داروها و الکل کمک کند.
- اثرات ضدالتهابی: گیاه خارخاسک دارای اثرات ضدالتهابی است که می تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند.
- اثرات ضدمیکروبی: گیاه خارخاسک دارای اثرات ضدمیکروبی است که می تواند به کاهش رشد باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها در بدن کمک کند.
- اثرات ضدسرطانی: تحقیقات نشان داده است که گیاه خارخاسک می تواند به مهار رشد سلول های سرطانی کمک کند.
موارد مصرف خارخاسک
گیاه خارخاسک برای درمان بیماری های مختلفی از جمله موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- بیماری های کبدی: گیاه خارخاسک می تواند به درمان بیماری های کبدی مانند کبد چرب، هپاتیت و سیروز کبدی کمک کند.
- بیماری های قلبی و عروقی: گیاه خارخاسک می تواند به کاهش کلسترول خون، کاهش فشار خون و بهبود عملکرد قلب کمک کند.
- بیماری های گوارشی: گیاه خارخاسک می تواند به بهبود هضم غذا، کاهش نفخ و گاز و درمان زخم معده کمک کند.
- بیماری های پوست و مو: گیاه خارخاسک می تواند به بهبود سلامت پوست و مو، کاهش آکنه و درمان ریزش مو کمک کند.
- بیماری های مغز و اعصاب: گیاه خارخاسک می تواند به بهبود عملکرد مغز، کاهش استرس و اضطراب و بهبود خلق و خو کمک کند.
- بیماری های جنسی مردان: به دلیل خواص ضد باکتریایی و ضد سمی، این گیاه همچنین در درمان ناتوانی جنسی، التهاب بافتهای مختلف بدن و بزرگی پروستات نیز به کار گرفته میشود. مکملهای غذایی و دارویی حاوی خارخاسک امروزه بهطور گسترده در سطح جهان به فروش میرسند و بخش اصلی ترکیبهای آفرودیازیک بسیاری از محصولات مرتبط با افزایش عملکرد جنسی را تشکیل میدهند.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان ناباروری مردان و مراکز مرتبط با آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در شیراز
روش های مصرف
گیاه خارخاسک را می توان به صورت دمنوش، عرق، کپسول و قرص مصرف کرد. همچنین می توان از برگ های تازه یا خشک شده گیاه خارخاسک در تهیه سالاد، سوپ و سایر غذاها استفاده کرد.
توصیه ها و هشدارها
گیاه خارخاسک به طور کلی بی خطر است، اما مصرف آن در برخی از افراد ممکن است باعث عوارض جانبی خفیفی مانند نفخ، گاز و اسهال شود. همچنین مصرف گیاه خارخاسک در زنان باردار و شیرده توصیه نمی شود.
خارخاسک، با ویژگیهای طبیعت گرم و خشک خود، نیازمند احتیاط در مصرف توسط افراد خاص است. مصرف این گیاه در افرادی که گرم مزاج هستند، ممکن است منجر به گرگرفتی و خشکی دهان شود، بنابراین توصیه میشود که افرادی که تمایل به گرمی دارند، از مصرف زیاد خارخاسک پرهیز کنند.
همچنین، مردان مبتلا به مشکلات پروستاتی نیز باید در صورت نیاز و تحت نظر پزشک، خارخاسک را مصرف نمایند. وجود ساپونینها و آلکالوئیدها در خارخاسک نشانگر این است که مصرف آن باید با احتیاط انجام شود. دوز مصرفی باید با دقت تعیین شده و به میزان مناسب کنترل گردد تا احتمال وقوع عوارض جانبی کاهش یابد.
سخن آخر
گیاه خارخاسک یک گیاه دارویی با خواص متعدد است که می تواند برای درمان بیماری های مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، قبل از مصرف گیاه خارخاسک، توصیه می شود با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه خارخاسک و سایر گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "گیاه دارویی شمعدانی عطری : خواص، کاربردها و عوارض جانبی" نیز مطالعه نمایید.