در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه مرمکی و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
گیاه مرمکی و کاربردهای شفا بخش این گیاه در طب سنتی
پی جو - مرمکی یا مُرّ مَکّی یک صمغ زرین یا قرمز از درختان خانواده کامیفورا است که در مناطق گرمسیری، به خصوص در عربستان و حجاز رشد میکند. این صمغ به دلیل خواص دارویی و درمانی در طب سنتی به کار میرود. از آنجا که بیشتر از عربستان و حجاز به ایران وارد میشود، در ایران به نام "مُرّ مَکّی" یا "مر حجازی" شناخته میشود.
برای تهیه این صمغ، تنه و ساقه درخت در فصل گرما به طور خودکار ترشح میکنند. برای گرفتن به مقدار زیادتر، تنه درخت را شکاف میدهند و شیرهی درخت را جمعآوری میکنند. مرحلههای تغییر رنگ از سفید به قرمز به تدریج اتفاق میافتد. مُرّ مَکّی مرغوب به صورت قطعات اشکی بی نظم، وزین، قرمز قهوهای با بوی مطبوع و معطر و شکننده است.
روش دیگری برای استخراج مر این است که پوست درخت را گرفته و با قطعات تنه یا ساقه در آب جوش میپزند. پس از پختن، آن را صاف کرده و سپس تبخیر میکنند. نتیجه این فرآیند با نام "میعه سائله" شناخته میشود و به دلیل مخلوط بودن با سایر مواد گیاهی، نامرغوب و رنگ آن سیاه است.
با نگهداری مناسب، زمان ماندگاری مُرّ مَکّی بیشتر میشود. بهتر است آن را در ظروف خشک و تمیز، دور از نور خورشید نگهداری کرده و از جذب رطوبت جلوگیری شود. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
مشخصات ظاهری گیاه مرمکی
درختچههایی که مرمکی تولید میکنند، از خانوادهی کامیفورا هستند. این درختچهها دارای شاخههای کوتاه و خاردار هستند و دارای گلهای نر و ماده میباشند. میوههای آنها که به شکل گرد و کمی گوشتی هستند، شبیه به گلابی هستند.
علاوه بر صمغ مرمکی، بخشهای مختلف این درختچهها نیز خواص دارویی دارند. برای مثال، عصاره برگ آن در مقداری گرم با سرکه رقیق شده میتواند در مواجهه با سم افعی مؤثر باشد و علائم سمی آن را تسکین دهد.
مرمکی در فصلهای گرم سال به طور معمول به مقدار کمی از تنه و ساقه درخت به صورت خودبخود ترشح میشود. این صمغ در ابتدا سفید است و پس از گذشت زمان، رنگ آن به صورت مایل به قرمز یا قهوهای تغییر میکند.
زیست بوم و طبع گیاه مرمکی
گیاه مرمکی یک درختچه بومی عربستان و سواحل آفریقایی دریای سرخ است. طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت این گیاه بسیار گرم و خشک است.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
ترکیبات شیمیایی گیاه مرمکی
در زمینهی ترکیبات شیمیایی، گیاه مرمکی شامل موادی نظیر یک مادهی تلخ، اسانس که ترکیبات ترپن را در بر میگیرد، صمغ با ترکیباتی از جمله آرابینوز و گالاکتوز و اسید متیل کورونیک به همراه رزین میباشد. این ترکیبات ممکن است به عنوان عناصر مؤثر در خواص دارویی و درمانی این گیاه نقش داشته باشند.
خواص درمانی گیاه مرمکی
گیاه مرمکی دارای خواص درمانی متعددی است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص گیاه مرمکی برای درمان استئوآرتریت و بیماری های مفصلی
مطالعات نشان دادهاند که صمغ مرمکی، گیاهی که از آن به عنوان یک داروی گیاهی استفاده میشود، میتواند در درمان استئوآرتریت و بیماریهای مفصلی تأثیرگذار باشد. این گیاه خاص خواص ضد التهابی و تسکیندهندهای دارد که میتوانند به تسکین دردهای مرتبط با این بیماریها کمک نمایند. علاوه بر این، تحقیقات نشان دادهاند که مصرف مرمکی ممکن است به بازسازی ماتریس غضروف کمک کند که در بسیاری از موارد مرتبط با بیماریهای مفصلی اهمیت دارد. همچنین، این گیاه ممکن است تأثیر مثبتی بر تراکم استخوانها داشته باشد که در بیماریهای مفصلی و استئوآرتریت اهمیت دارد.
خواص گیاه مرمکی برای دستگاه گوارش
مرمکی با دارا بودن ویژگیهای دفعی و تسهیلکننده زردآب، میتواند به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند. این گیاه تأثیر مثبتی در دفع بادهای موجود در معده دارد و ممکن است از ورم معده جلوگیری کند. خصوصاً برای افرادی که با مشکلات زخم معده، دلپیچه، یا ورم طحال روبرو هستند، مرمکی به عنوان یک گزینه طبیعی معتبر شناخته میشود.
ترکیبات شیمیایی موجود در مرمکی نیز با کاهش اسپاسم رودهای، میتوانند به تسهیل حرکت در روده و جلوگیری از اسپاسمهای ناشی از سندروم روده تحریکپذیر کمک کنند. این اثر ممکن است به حفظ سلامت دستگاه گوارش و ارتقاء عملکرد طبیعی آن منجر شود.
گیاه مرمکی مفید برای ضد میکروبی و قابض
خواص قابض و ضد میکروبی مرمکی، آن را به یک گیاه با اثرات ضد عفونی کننده تبدیل کرده است. این خصوصیتها به وجود روغن فرار حاصل از سسکوییترپن ها در مرمکی نسبت داده میشود. اثرات ضد میکروبی میتوانند به کاهش ویروسها و باکتریها در دستگاه گوارش کمک کرده و در درمان عفونتها و اسهالها مؤثر باشند. استفاده از مرمکی به عنوان یک گزینه طبیعی برای مقابله با عفونتهای دستگاه گوارش نشانهای از تلاش برای بهرهمندی از خواص ضد میکروبی این گیاه است.
مرمکی و رحم
از جمله خواص مهم مرمکی، توانایی درمان ناراحتیهای رحم و تقویت آن میباشد. مصرف مرمکی ممکن است با تحریک خونریزی رحم همراه باشد که به منظور افزایش جریان خون در روزهای اول چرخه قاعدگی در برخی از خانمها مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، باید توجه داشت که به دلیل احتمال خطرات مرتبط با استفاده از مرمکی، مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمیشود و ممنوع است. این اقدام ممکن است منجر به خونریزی غیرمنظم و پتانسیل سقط جنین یا زایمان زودرس گردد.
مرمکی و حفظ سلامت چشمها
مرمکی با داشتن خواص آنتیاکسیدانی و خاصیت ضدمیکروبی، میتواند به حفظ سلامت چشمها کمک کند. این ویژگیها ممکن است به پیشگیری از آسیبهای ناشی از اکسایش سلولها و مقابله با عوامل میکروبی کمک نمایند. همچنین، مصرف منظم مرمکی میتواند به تقویت و حفظ سلامت عمومی چشمها و پیشگیری از مشکلات مرتبط با آنها کمک کند.
خواص مرمکی برای پوست
مرمکی به دلیل حاوی روغنهای ضروری، میتواند خواص مفیدی برای پوست داشته باشد. روغنهای ضروری موجود در مرمکی، مانند اسانس، میتوانند به عنوان یک لایه محافظ بر روی پوست عمل کنند و از آسیبهای ناشی از عوامل خارجی مانند اشعه ماورا بنفش (UV)، خشکی و آفتابسوختگی جلوگیری کنند.
روغنهای ضروری میتوانند به پوست کمک کنند تا حفظ رطوبت کند، باعث نرمی و انعطاف پوست شود و در نتیجه موجب کاهش خشکی و ترشح چربی پوست گردند. همچنین، برخی از این روغنها خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی دارند که ممکن است در مقابله با التهابات پوستی و آسیبهای احتمالی کمک کنند.
مرمکی مفید برای موها
مرمکی به عنوان یک گیاه با خواص متعدد، ممکن است نقش مهمی در حفظ سلامت موها ایفا کند. این گیاه حاوی ترکیبات مغذی از جمله ویتامینها و مواد معدنی است که میتوانند به تغذیه موها کمک کرده و سلامت آنها را تقویت نمایند. خواص آنتیاکسیدانی مرمکی میتوانند از ریزش موها جلوگیری کنند و به حفظ سلامت فولیکولهای مو کمک نمایند. علاوه بر این، این گیاه ممکن است به تقویت ساختار موها کمک کرده و از ضعیف شدن آنها جلوگیری نماید.
با استفاده منظم از مرمکی، ممکن است جریان خون به فولیکولهای مو افزایش یابد و این امر به افزایش رشد موها منجر شود. همچنین، خواص پیشگیری از ریزش مو و حفظ پرپشتی موها از دیگر اثرات مثبت استفاده از مرمکی برای سلامت موها میباشد. با این وجود، توصیه میشود قبل از هر گونه استفاده، نظر یک تخصصی مربوطه مانند متخصص پوست یا مو را جلب نموده و مشورت کامل نمایید.
صمغ مرمکی برای کاهش وزن
مزایای صمغ مرمکی برای کاهش وزن موضوعی جذاب و مهم است. براساس مطالعات اخیر، مرمکی به عنوان یک گیاه با خواص متنوع، میتواند نقش مثبتی در کاهش وزن ایفا کند. یک تحقیق انجام شده روی موشها و منتشر شده در مجله داروی گیاهی Avicenna در سال 2019 نشان میدهد که مرمکی دارای خواص مفیدی همچون آنتیاکسیدانی، ضددیابتی و کاهش دهنده چربی است. این ویژگیها ممکن است به عنوان یک پشتیبان در فرآیند کاهش وزن اثرگذار باشند.
خواص آنتیاکسیدانی مرمکی میتوانند در مقابله با استرس اکسیداتیو و آسیبهای ناشی از آن در سلولها کمک کرده و برای حفظ سلامت سلولی بدن اسیدهای آزاد را تعادل بخشند. همچنین، توانایی کاهش چربی و کنترل سطح گلوکز خون ممکن است تأثیرگذار باشد، به ویژه در افرادی که دچار مشکلات مرتبط با اضافه وزن یا دیابت هستند.
حفظ سلامت کبد با مرمکی
حفظ سلامت کبد با استفاده از مرمکی یک جنبه مهم و جالب در زمینه تحقیقات پزشکی میباشد. بر اساس یک مطالعه انجام شده در حوزه پزشکی تکمیلی و جایگزین مبتنی بر شواهد در سال 2015 و انتشار نتایج آن، عصاره مرمکی نقشی در بهبود اختلال حافظه ناشی از اسکوپولامین در موشها ایفا میکند.
اسکوپولامین یک ترکیب شیمیایی است که ممکن است در برخی موارد به کبد آسیب بزند و اختلالات حافظه را ایجاد کند. به نظر میرسد که عصاره مرمکی میتواند در مقابله با این اثرات مخرب و حفظ سلامت کبد نقش داشته باشد. این یافتهها میتوانند ایدهآل باشند برای افرادی که به دنبال راهکارهای طبیعی برای بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از اختلالات حافظه هستند.
مرمکی برای ترک مواد مخدر
صمغ مُرّ مَکّی به عنوان یکی از راهکارهای طب سنتی برای ترک مواد مخدر و متادون مورد توجه قرار گرفته است. البته، مواردی که ادعا میشود این صمغ در درمان اعتیاد مفید است، نیازمند تأییدهای علمی بیشتر هستند و همواره باید با دقت و تحت نظر متخصصان صورت گیرد.
به گفتهها، صمغ مُرّ مَکّی ممکن است تحریک گیرندههای دلتا (Delta) بدن را افزایش داده و باعث افزایش ترشح غدد درونریز گردد. این تأثیر ممکن است در ترک اعتیاد به مواد مخدر مفید باشد؛ اما اهمیت و کارایی این موارد نیازمند اطلاعات و تحقیقات بیشتر است.
- همچنین برای جست و جو در خصوص درمان درمان اعتیاد و مراکز مرتبط به آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: کمپ ترک اعتیاد در شیراز
روشهای مصرف
استفاده از مُرّ مَکّی در درمان و مراقبت از برخی از مشکلات بهداشتی و درمانی میتواند مفید باشد. البته به دلیل ممکن بودن خطرات مرتبط با مصرف بیتوجهانه، استفاده از این محصولات باید تحت نظر متخصصان باشد. در زیر تعدادی از روشهای استفاده از مُرّ مَکّی آورده شده است:
ضماد زخمها:
ترکیب صمغ و روغن مُرّ مَکّی میتواند برای تهیه ضماد به منظور بهبود زخمهای پس از زایمان یا جراحات مؤثر باشد.
از روغن رقیق شده صمغ مُرّ مَکّی میتوان برای درمان جراحات استفاده کرد.
رفع آبریزش بینی و بدبویی بینی:
مصرف مُرّ مَکّی با دم کردن نعنا میتواند برای رفع آبریزش بینی و بوی نامطبوع آن مؤثر باشد.
استفاده در مضمضه:
مُرّ مَکّی با طعم تلخ خود میتواند با موادی مانند عسل، آب لیموترش یا شکر مخلوط شده و در مضمضهها برای بهبود وضعیت دهان و گلو استفاده شود.
پاشیدن گرد:
پاشیدن گرد از این ماده روی زخمها میتواند به خشک کردن زخمهای سرد کمک کند.
ضماد با کندر:
ضماد از مرمکی با کندر به درمان زخمهای سریعالاثر کمک میکند.
ضماد با سوخته پرسیاوش:
استفاده از ضماد مُرّ مَکّی با سوخته پرسیاوش میتواند در رشد موی سر و خوردن خاکه آن مؤثر باشد.
استفاده در شستشوی دهان:
ترکیب مُرّ مَکّی با اسید بوریک در شستشوی دهان میتواند برای حفظ بهداشت دهان و جلوگیری از تعفن زخمهای دهان مفید باشد.
استفاده در تنتور:
مصرف تنتور از مُرّ مَکّی در چارچوب مقدار و زمان تعیین شده میتواند کمک به ترک اعتیاد باشد. توصیه میشود این روش تحت نظر متخصصان صورت گیرد.
منع مصرف و عوارض احتمالی
استفاده از مُرّ مَکّی به عنوان یک ترکیب طبیعی و درمانی ممکن است به عنوان یک روش مؤثر در برخی موارد باشد، اما همواره باید توجه ویژهای به موارد منع مصرف و عوارض احتمالی داشته باشید. در اینجا تعدادی از موارد منع مصرف و عوارض احتمالی مربوط به استفاده از مُرّ مَکّی آورده شدهاند:
- مصرف خوراکی روغن مُرّ مَکّی: توصیه نمیشود زیرا سمی بوده و میتواند منجر به مسمومیت شود.
- استفاده از روغن مُرّ مَکّی در نوزادان و کودکان: همانند بسیاری از روغنهای ضروری، بهتر است در این گروه از افراد استفاده نشود.
- استفاده در دوران بارداری و شیردهی: ممکن است موجب انقباض رحم و سقط جنین شود. در دوران شیردهی هم بهتر است استفاده نشود.
- افراد با ناراحتی قلبی: استفاده از روغن مُرّ مَکّی ممکن است تپش قلب را افزایش دهد.
- افراد دیابتی: این روغن ممکن است باعث کاهش قند خون شود و با داروهای رقیقکننده خون تداخل دارد؛ بنابراین، افراد دیابتی باید از مصرف آن پرهیز کنند.
- مشکلات مثانه: برای مثانه ممکن است مضر باشد، به خصوص اگر مصلح آن عسل باشد.
- آثار گرمی: مُرّ مَکّی به دلیل گرمی زیاد ممکن است برای افراد گرم مزاج مضر باشد.
- کودکان زیر دو سال: به دلیل خطرات مرتبط با مصرف، از خوراندن مُرّ مَکّی به کودکان زیر دو سال پرهیز شود.
- مصرف زیاد: مصرف بیش از حد ممکن است موجب عرقکردن، آشفتگی و تهوع شود.
قبل از شروع هر گونه درمان یا مصرف ترکیبات گیاهی، بهتر است با یک پزشک یا متخصص درمان اعتیاد مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که استفاده از آن برای شما مناسب و بدون خطر است.
سخن آخر
گیاه مرمکی یک گیاه دارویی با خواص درمانی متعدد است که از دیرباز در طب سنتی برای درمان طیف وسیعی از بیماریها مورد استفاده قرار میگرفته است. با این حال، لازم است قبل از مصرف این گیاه با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه خشخاش و همچنین کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "خواص گیاه خشخاش در طب سنتی" نیز مطالعه نمایید.