در این مطلب از سایت پی جو به برسی گیاه پنیرک و روش های مصرف و همچنین موارد مصرف این گیاه دارویی می پردازیم.
موارد مصرف و روش های مصرف گیاه پنیرک
مجله سلامت پی جو - پنیرک یک گیاه دارویی با نام علمی Malva sylvestris است این گیاه گلدار از خانواده Malvaceae می باشد. این گیاه بومی مناطق معتدل و گرمسیری اروپا، آسیا و آفریقا است. پنیرک، گیاهی علفی و پایا با گلهای بنفش روشن و رگبرگهای تیره است که معمولاً در چمنزارها، پرچینها و مزارع رشد میکند و به ارتفاع 60 تا 120 سانتیمتر میرسد. خاصیت نرمکنندگی برگها و گلهای این گیاه، آن را به عنوان یک ضماد مؤثر برای رفع کبودیها، التهابات، جای نیش حشرات و موارد مشابه جلب کرده است. برگها و گلهای پنیرک از نظر درمانی به عنوان یک منبع ضدالتهابی و نرمکننده شناخته میشوند. همچنین، مصرف خوراکی آن در درمان برخی از مشکلات دستگاه تنفسی و گوارشی نیز مفید است. به عنوان یک گیاه دارویی متداول، پنیرک به دلیل خصوصیات شفافکننده و آرامبخش خود، جایگاه ویژهای در طب سنتی بهخصوص درمان بعضی از مشکلات پوستی و التهابی دارد.
گیاه پنیرک از گذشته تا به امروز
استفاده از پنیرک در حوزه پزشکی به تاریخهای باستانی بازمیگردد و شواهد تاریخی نشاندهنده مصرف این گیاه در اروپا از هزاران سال پیش وجود دارد. تحقیقات باستانشناسی نیز نشان میدهد که بقایای پنیرک همراه با سایر گیاهان دارویی در میان باستانیترین ساکنان اروپای مرکزی که بیش از 6 هزار سال پیش زندگی میکردهاند، پیدا شده است.
در دوران حاضر، پنیرک به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده در علم پزشکی قرار گرفته و برای درمان بیماریهای التهابی به کار میرود. در نواحی مدیترانهای، از برگها و ساقههای جوان پنیرک در سوپ و سالاد به صورت خام یا پخته استفاده میشود. استفاده از پنیرک خیسخورده نه تنها برای درمان التهابات دهان و گلو معمول است بلکه جوشانده این گیاه نیز به عنوان چای گیاهی یا برای قرقره کردن و استفاده پوستی بهصورت ضماد و لوسیون برای درمان بریدگیها، زخمهای عفونی و سوختگی پوست به کار میرود. این تجربیات مستند، پنیرک را به یک منبع با اثرات ضدالتهابی و ضدعفونیکننده تبدیل کرده و در درمان بسیاری از مشکلات پزشکی کاربرد دارد.
مکانیسم اثر گیاه پنیرک
ترکیبات موجود در ریشه گیاه پنیرک، از جمله آنتوسیانین، دیاکسی بنزوئیک اسید و سیانیدین، باعث کاهش سطح قند خون میشوند. تحقیقات نشان داده است که ترکیبات فلاونوئیدی موجود در ریشه این گیاه میتوانند در کاهش عوارض دیابت مؤثر باشند. این اثر بهبود فعالیت آنزیم کاتالاز و مهار آنزیم آلفا آمیلاز را شامل میشود. همچنین، تحقیقات نشان داده است که ترکیبات پنیرک از تشکیل لخته خون در رگها جلوگیری کرده و باعث کاهش خطر بیماریهای قلبی-عروقی میشود.
علاوه بر این، مشاهده شده است که عصاره پنیرک بر تولید اسپرم و مراحل اسپرماتوژنز تأثیرگذار است. این مواد با تغییر مورفولوژی سلولها، تعداد سلولهای اسپرماتوژنیک اولیه، اسپرم را افزایش میدهند.
تحقیقات بر روی خاصیت ضد باکتریایی پنیرک نیز نتایج مثبتی را نشان داده و این گیاه به عنوان یک ضدعفونیکننده در مقابل میکروبهای مقاوم به آنتیبیوتیک مورد استفاده قرار گرفته است.
در کاربردهای دیگر، استفاده از پنیرک به صورت قرقره برای کاهش تحریکات مخاط دهان و درد گلو و همچنین استفاده از کمپرسهای گرم حاوی عصاره پنیرک برای تسکین سوختگیها و ناراحتیهای هموروئید و ورم پلک چشم انجام میشود.
فارماکوکینتیک گیاه پنیرک
ترکیبات اصلی و دارویی:
گیاه پنیرک حاوی انواع اسیدهای چرب از قبیل لینولنیک، لینولئیک، پالمتیک و اسید اولئیک است. علاوه بر این، عصاره گل پنیرک حاوی عناصر معدنی از جمله کلسیم و منیزیم، اسیدآمینههای سرین و آلانین، هیدروکسی پرولین، گلوکورونیک اسید، گالاکتورونیک اسید، آنتوسیانین، فولیک اسید و گالاکتوز نیز هست. همچنین، گلهای پنیرک حاوی موادی مانند موسیلاژ، تانن و مواد رزینی نیز هستند. این گیاه حاوی مقادیر زیادی از ویتامینهای A، B، C و E است. در گل این گیاه، مادهای با نام مالوین نیز یافت میشود.
موارد مصرف گیاه پنیرک
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
این گیاه از قسمتهای مختلف خود، از جمله برگ، گل و ریشه برای استفاده به عنوان دارو استفاده میشود. پنیرک دارای خواص متعددی از جمله ضد سرفه، ضد ورم معده، ضد تومور و ضد ویروس است. همچنین، این گیاه اثرات ضد باکتریایی، ضد التهاب و کاهش سرفه دارد.
مصرف پنیرک بهعنوان درمان جوشهای پوستی، عوارض سرماخوردگی و التهاب تنفسی، مجاری ادراری و در ترکیب با سایر گیاهان مانند سیر و بابونه در درمان خشکی و ناهنجاریهای پوستی توصیه میشود. این گیاه از نظر طب سنتی به عنوان معتدل شناخته میشود و میتواند اخلاط غلیظ را رقیق و اخلاط رقیق را معتدل کند. ساییدگی برگ پنیرک همچنین برای شکستگیها به عنوان یک راهکار مؤثر شناخته میشود.
از جمله مهم ترین کاربردهای گیاه پنیرک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرماخوردگی و آنفولانزا
- التهابات دستگاه تنفسی
- برونشیت
- آسم
- مشکلات گوارشی مانند زخم معده و روده، یبوست و اسهال
- درد
- عفونت های پوستی
- اختلالات قاعدگی
روش های مصرف گیاه پنیرک
پنیرک را می توان به روش های مختلفی مصرف کرد. از جمله روش های مصرف این گیاه عبارتاند از:
دمنوش پنیرک
برای تهیه دمنوش پنیرک، یک قاشق غذاخوری ریشه یا برگ خشک پنیرک را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید.
چای گل پنیرک ساده
روش تهیه چای گل پنیرک ساده بسیار ساده است. ابتدا یک قاشق غذاخوری گل پنیرک را در یک قوری قرار دهید و سپس آب به دمای ۸۰ درجه سانتی گراد را به آن اضافه کنید. اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد.
برای اطمینان از دم کشیدن مناسب، از یک پارچه تمیز بر روی قوری استفاده کنید. اگر دماسنج در دسترس نیست، میتوانید زیر آب پس از جوش آمدن آن را خاموش کنید و بعد از ۱ دقیقه از آن استفاده کنید؛ آب در این حالت حدود ۸۰ درجه خواهد بود.
جوشانده گل پنیرک و گل ختمی
اگر با سرفههای زیاد، به خصوص در فصل زمستان، مواجه هستید، میتوانید از ترکیب گل پنیرک و گل ختمی برای رفع مشکلات سرفه، گلو درد و تورم دهان استفاده کنید.
برای تهیه این دمنوش، یک لیوان آب را در یک قوری ریخته و آن را به جوش درآورید. سپس نصف قاشق غذاخوری گل پنیرک را با نصف قاشق گل ختمی مخلوط کرده و به قوری اضافه کنید.
حرارت زیر قوری را تا جایی که ممکن است کم کنید و به مدت ۱۰ دقیقه اجازه دهید تا دمنوش شما آماده شود. در نهایت، آن را از صافی عبور داده و با افزودن عسل به طعم دلخواه خود میتوانید از آن لذت ببرید.
چای گل پنیرک و بابونه
چای گل پنیرک و بابونه نیز برای درمان و تسکین بیماری سنگ کلیه بسیار مفید است. اگر با مشکلاتی همچون درد، مخصوصاً در زمان جابهجایی سنگ، مواجه هستید، میتوانید این دمنوش را مصرف کنید.
برای تهیه این دمنوش، ۱۰۰ گرم برگ پنیرک و ۱۰۰ گرم گل بابونه را در یک قوری قرار دهید و یک لیوان آب به آن اضافه کنید. قوری را به جوشانده و سپس یک قاشق غذاخوری روغن زیتون به آن اضافه کنید.
مصرف این چای بهتر است قبل از هر وعده غذایی باشد تا بهترین نتیجه را برای دفع سنگ کلیه بدست آورید.
لازم به ذکر است که عرق پنیرک نیز ادرار آور است و میتوانید از آن برای درمان بیماریهایی همچون سنگ کلیه و مشکلات مثانه استفاده کنید. همچنین، روغن پنیرک و ترکیب آن با چند داروی گیاهی نیز برای دفع سنگ کلیه بسیار مؤثر است.
شربت پنیرک
شربت پنیرک از ریشه یا برگ خشک پنیرک تهیه می شود. این شربت برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا و التهابات دستگاه تنفسی کاربرد دارد.
پماد پنیرک
پماد پنیرک از ریشه یا برگ خشک پنیرک تهیه می شود. این پماد برای درمان عفونت های پوستی کاربرد دارد.
عوارض جانبی گیاه پنیرک
پنیرک به طور کلی بی خطر است. با این حال، در برخی افراد ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند اسهال، حالت تهوع و استفراغ ایجاد کند.
هشدار:
مصرف گیاه پنیرک برای افراد دیابتی نیاز به احتیاط دارد، زیرا ممکن است این گیاه تأثیری بر فشار خون آنها داشته باشد. بهتر است افراد دیابتی قبل از هر نوع مصرف گیاهی یا استفاده از عصاره پنیرک، با پزشک خود مشورت کنند و تأثیرات ممکن بر فشار خون و سطح قند خون را مورد ارزیابی قرار دهند. گرچه تاکنون گزارشی از سمیت پنیرک در افراد گزارش نشده است، اما همواره توصیه میشود که افرادی که قصد مصرف گیاهان دارویی را دارند، اطلاعات دقیقی در مورد نحوه استفاده و مقدار مصرف را از منابع معتبر به دست آورده و در صورت وجود هرگونه علائم ناخواسته، به پزشک خود مراجعه کنند.
زنان باردار و شیرده قبل از مصرف پنیرک باید با پزشک خود مشورت کنند.
سخن آخر
پنیرک یک گیاه دارویی با خواص متعدد است که در درمان طیف وسیعی از بیماری ها کاربرد دارد. این گیاه به طور کلی بی خطر است، اما قبل از مصرف آن در صورت وجود هر گونه بیماری یا مصرف داروهای خاص، با پزشک یا متخصص حوزه طب سنتی مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه پنیرک و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "دمنوش گیاه درمانی پنیرک و خواص پنیرک" نیز مطالعه نمایید.