در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه جاشیر و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
گیاه جاشیر : گنجینه‌ای پنهان از خواص دارویی و درمانی
مجله سلامت پی جو - جاشیر (Prangos ferulacea) یکی از گونه های منحصر به فرد خانواده جعفریان است که برادری نزدیک با گیاهانی مثل زیره، گشنیز، شوید و رازیانه دارد. این گیاه خودرو، در مناطق کوهستانی و در ارتفاعات برفی رشد می‌کند. میزان رشد بیشماری از این گیاه از هنگامی که برف‌ها در اوایل بهار ذوب می‌شوند شروع می‌شود و تا اواخر اردیبهشت و حتی در اوایل خرداد ادامه دارد.
گیاه جاشیر، همچون گنجینه‌ای پنهان، با دارا بودن خواص دارویی گوناگون، می‌تواند برای بازدیدکنندگانی که در جستجوی راه‌های طبیعی برای مراقبت از سلامت خود هستند، ارزشمند باشد. این گیاه که در مناطق مختلف جهان به‌دلیل ترکیبات قدرتمند طبیعی‌اش شناخته شده‌است. در این مقاله، نگاهی عمیق به جاشیر خواهیم انداخت و بررسی خواهیم کرد که چگونه این گیاه می‌تواند به ارتقا سلامت و بهبود کیفیت زندگی ما کمک کند.
ایران به عنوان رویشگاه اصلی این گیاه معروف است و به‌خصوص در منطقه زاگرس خود را نشان می‌دهد. دیده شده است که این گیاه در مناطق مختلفی از ایران از قبیل استان‌های مرکزی، فارس، بویر احمد، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، کرمانشاه، لرستان، همدان، کرمان و حتی بخش‌هایی از البرز رشد می‌کند. جنس جاشیر در ایران 15 گونه ماندگار دارد و همه ارزش علوفه‌ی بالایی دارند. از این رو، این گونه‌ها برای کشت در مناطق کوهستانی مناسب هستند.
جاشیر دارای طعم تلخی است و بنابراین قبل از مصرف، آن را با دقت شسته و با آب جوش می‌کنند تا هم سختی آن به حداقل برسد و هم تلخی‌اش کم شود. سپس، آن را با مخلوطی از آب و نمک در دبه می‌ریزند تا آماده مصرف شود. بعضی از افراد حتی از سرکه هم برای بهبود فرایند استفاده می‌کنند.
مشخصات گیاه جاشیر
جاشیر، گیاهی چند ساله و علفی است که ساقه‌های آن به ارتفاع حدود یک متر می‌رسد. ساقه این گیاه از جنس جاشیر، استوانه‌ای است که با تارهای سفید پنبه‌ای پوشیده شده و به ساقه رنگ خاکستری-سفیدی می‌بخشد. در برخی از گونه‌ها، ساقه به صورت خوابیده است. برگ‌های جاشیر ساده، کامل، بیضی شکل، پهن با سطح نامنظم، زبر و خشن هستند و کناره آنها دارای دندانه‌ها هست. این برگ‌ها بسیار سبز و خوشبو هستند.
گل‌های جاشیر چتری مرکب با رنگ زرد دارند و بسیار خوشبو هستند. تخم‌های این گیاه سیاه رنگ می‌باشند. ریشه جاشیر از ناحیه یقه گیاه خارج می‌شود و با تیغ زدن و خراش، شیره‌ای صمغ رزینی تولید می‌کند. این شیره که به تدریج در معرض هوا سفت می‌شود، صمغ جاشیر است. هرچند این صمغ هم از ریشه و هم از ساقه گیاه گرفته می‌شود، اما صمغ ساقه کیفیت پست‌تری دارد. علاوه بر این، گیاه جاشیر دارای یک اسانس است که در صنعت عطرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بارندگی مناطق مختلف رویش جاشیر بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلی‌متر متغیر است. این گیاه با ویژگی‌های ایستاده، بلند و پایه‌دار به ارتفاع ۲۰۰-۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. از نظر طبقه‌بندی گیاهی، جاشیر جزء رده دولپه‌ای‌ها، زیررده گلبرگ داران، راسته جدا گلبرگها، خانواده چتریان و جنس جاشیر است. به دلیل گسترش وسیع گونه Prangos ferulaceae در ایران، به مطالعه و توجه به این گونه پرداخته شده است.
ترکیبات شیمیایی گیاه جاشیر
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
پس از بررسی های انجام شده ۳۱ ترکیب در اسانس و ۱۸ ترکیب در بذر گیاه شناسایی شده است. اسانس این گیاه که از متابولیت های ثانویه گیاهی است به عنوان ترکیبی با خاصیت ضد میکروبی، به طور گسترده در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
از میان ۱۰ ترکیب اصلی موجود در اسانس، آلفاپینن (۳۶/۶ درصد)، بتاپینن (۳۱/۹ درصد) و بتافلاندرن (۱۱/۷ درصد) از ترکیبات اصلی محسوب می شوند.
خواص دارویی گیاه جاشیر
بر اساس مطالعات انجام شده، گیاه جاشیر دارای خواص دارویی و درمانی متعددی است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص ضد دیابتی
عصاره گیاه جاشیر دارای خواص ضد دیابتی است و می‌تواند به کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند.
خواص ضد التهابی
گیاه جاشیر دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند. این خاصیت می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلفی مانند آرتروز، آسم و بیماری‌های قلبی عروقی مفید باشد.
خواص درمان بیماری های کلیوی
گیاه جاشیر به عنوان یک داروی گیاهی، اثرات مثبتی در درمان بیماری‌های کلیوی از جمله افزایش ادرار زایی دارد. این گیاه به عنوان ادرار‌آور شناخته شده و می‌تواند مفید باشد در مواردی که نیاز به بهبود عملکرد کلیه‌ها و ادرار زایی بیشتر داریم.
خواص ضد سرطانی
گیاه جاشیر دارای خواص ضد سرطانی است و می‌تواند به جلوگیری از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی کمک کند. این خاصیت می‌تواند در درمان سرطان‌های مختلف مانند سرطان سینه، سرطان پروستات و سرطان روده بزرگ مفید باشد.
خواص ضد باکتریایی
گیاه جاشیر دارای خواص ضد باکتریایی است و می‌تواند به از بین بردن باکتری‌های مضر در بدن کمک کند. این خاصیت می‌تواند در درمان عفونت‌های مختلف مانند عفونت‌های دستگاه تنفسی، عفونت‌های دستگاه گوارش و عفونت‌های پوستی مفید باشد.
خواص ضد ویروسی
گیاه جاشیر دارای خواص ضد ویروسی است و می‌تواند به از بین بردن ویروس‌های مضر در بدن کمک کند. این خاصیت می‌تواند در درمان بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و ایدز مفید باشد.
خواص ضد قارچ
گیاه جاشیر دارای خواص ضد قارچ است و می‌تواند به از بین بردن قارچ‌های مضر در بدن کمک کند. این خاصیت می‌تواند در درمان عفونت‌های قارچی مانند عفونت‌های پوستی، عفونت‌های ناخن و عفونت‌های دستگاه گوارش مفید باشد.
خواص آنتی اکسیدانی
گیاه جاشیر دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است و می‌تواند به از بین بردن رادیکال‌های آزاد در بدن کمک کند. این خاصیت می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های مختلف مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و بیماری‌های عصبی مفید باشد.
خواص درمانی دانه و ریشه گیاه جاشیر
ریشه و تخم گیاه جاشیر به دلیل ترکیبات گوناگون خود، در بسیاری از موارد درمانی و ویژگی‌های طبیعی خود نقش مهمی ایفا می‌کنند. ریشه جاشیر، به عنوان پودر یا ضماد، می‌تواند در التیام زخم‌های کهنه و در صورت شکستگی استخوان، تأثیرگذار باشد. همچنین، مصرف ریشه به صورت شیاف می‌تواند در انقباض عضلات رحم دختران و زنان مؤثر بوده و در مواقعی که نیاز به باز کردن قاعدگی یا خروج جنین مرده وجود دارد، مفید باشد.
از سوی دیگر، تخم گیاه جاشیر نیز در برخی زمینه‌های پزشکی نقش دارد. مصرف تخم این گیاه می‌تواند ترشح عادت‌های ماهیانه را افزایش داده و در تنظیم دوره‌های ماهیانه و مواردی که نیاز به اختناق رحم یا سقط جنین داریم، تأثیرگذار باشد. همچنین، تخم جاشیر ممکن است در پراکنده کردن نفخ و گاز رحم تأثیرگذار باشد. با این حال، همواره توصیه می‌شود که قبل از استفاده از هر گونه دارو یا گیاهی به عنوان درمان، با پزشک مشورت کرده و نظر ایشان را دریافت نمایید تا استفاده صحیح و بدون خطر از این گیاهان صورت گیرد.
خواص درمانی برگ گیاه جاشیر
برگ گیاه جاشیر با توجه به ترکیبات مختلف در آن، خواص درمانی بسیاری دارد. مصرف عصاره برگ این گیاه با سرکه و مالیدن آن بر روی محل ورم طحال می‌تواند در درمان این حالت مؤثر باشد. همچنین، ترکیبی از ۱۰ گرم عصاره برگ جاشیر با آب انگور، پس از ۲۰ روز می‌تواند به عنوان یک درمان مؤثر برای استسقا (تجمع غیرطبیعی مایع در بافت‌های بدن) عمل کند.
برگ گیاه جاشیر به عنوان ضماد در درمان درد پهلو و سیاتیک مؤثر است. عصاره برگ جاشیر با روغن زیتون به عنوان مرهمی برای درمان هاری سگ استفاده می‌شود. خاصیت ضدعفونی‌کننده برگ‌های جاشیر در مرهم‌ها به تسریع در التیام زخم‌ها کمک می‌کند. این استفاده از گیاه جاشیر به عنوان یک راه حل طبیعی در درمان و مراقبت از حالات مختلف حیوانات نشانگر تلاش برای بهره‌گیری از خواص دارویی این گیاه برای بهبود وضعیت‌های مختلف است.
خواص درمانی صمغ گیاه جاشیر
صمغ جاشیر به دلیل ویژگی‌های درمانی فراوان، از محبوبیت زیادی برخوردار است. درمان شکستگی و کوفتگی و دردهای مرتبط با آن از جمله خواص درمانی این صمغ است. مخلوط ۲ گرم صمغ جاشیر با عرق مرزنجوش، مصرف خوراکی یا موضعی آن، تأثیرگذار در این زمینه هست.
برای مقابله با مشکلات مربوط به ادرار، مانند استسقا، افزایش ترشح ادرار، تنظیم ترشح عادت‌های ماهیانه، درمان یرقان، کاهش قطره‌قطره ادرار کردن، مقابله با نفخ رحم، خرد کردن سنگ‌های کلیه و مثانه و خنثی‌سازی سموم بدن، مصرف حدود ۵ گرم از صمغ جاشیر توصیه می‌شود.
صمغ جاشیر دارای خاصیت تسکین‌دهندگی است و مصرف آن به صورت خوراکی یا موضعی برای تسکین درد دندان ناشی از کرم خوردگی بسیار مؤثر است.
همچنین، برای کاهش سنگینی گوش، چند قطره از محلول صمغ در آب را درون حفره گوش ریختن می‌تواند به تسکین این مشکل کمک کند. آماده‌سازی ضماد با استفاده از صمغ جاشیر نیز در درمان زخم‌های پوستی و تسریع در فرآیند التیام آن مفید است.
- همچنین برای جست و جو در خصوص درمان گوش و مراکز مرتبط با آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان عفونت گوش در شیراز
نحوه مصرف گیاه جاشیر
برای مصرف گیاه جاشیر، می‌توانید این راه‌ها را دنبال کنید:
- گیاه جاشیر به دلیل مزه تلخ خود، قبل از استفاده باید خوب تمیز شود و سپس با آب جوشانده شود. این کار باعث کاهش تلخی گیاه می‌شود و همچنین گیاه نرم‌تر می‌شود. پس از جوشاندن، گیاه را با آب و نمک مخلوط کنید و در ظروف پلاستیکی قرار دهید تا خوب جا بیافتد. برخی از افراد هم برای جا افتادن گیاه از سرکه استفاده می‌کنند.
- در استان فارس، این گیاه به عنوان سبزی خوردن در تهیه سالاد و ترشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بهار، با برگ‌های این سبزی می‌توان جاشیر پلو تهیه کرد.
- گل‌های گیاه جاشیر شبیه به بابونه هستند. از این گیاه می‌توان با ماست مخلوط کرده و ماست جاشیر تهیه کرد. همچنین افزودن آن به دوغ نیز محبوبیت دارد.
- بو و عطر خاص این گیاه موجب می‌شود که در تهیه املت و خورش‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- صمغ گیاه جاشیر نیز بسیار پرکاربرد است و می‌تواند در مختلف زمینه‌ها مورد استفاده قرار گیرد، از جمله درمان شکستگی و کوفتگی و درد ناشی از آن.
عوارض جانبی گیاه جاشیر
گیاه جاشیر به طور کلی بی‌خطر است، اما مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث بروز عوارض جانبی مختلفی مانند اسهال، حالت تهوع و استفراغ شود. همچنین، مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.
سخن آخر
گیاه جاشیر دارای خواص دارویی و درمانی متعددی است که می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید باشد. با این حال، مصرف این گیاه باید با احتیاط انجام شود و در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی، مصرف آن باید قطع شود. بهتر است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی در جهت بهبود و درمان با پزشک و یا متخصص حوزه طب سنتی خود مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه جاشیر و سایر گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "ترب وحشی ، گیاهی با خواص درمانی شگفت‌انگیز" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر