در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی سنبل الطیب یا علف گربه و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه بدانید می پردازیم.
کاربردهای گیاه دارویی سنبل الطیب (علف گربه) در طب سنتی

مجله سلامت پی جو - سنبل الطیب (Valeriana officinalis) گیاهی علفی و چند ساله است که بومی مناطق آسیای مرکزی و شرقی است. این گیاه با نام علمی Valeriana officinalis و نام انگلیسی Valerian شناخته میشود و در زبان فارسی به نام سنبل الطیب یا علف گربه شناخته میشود. این گیاه در طب سنتی ایران و سایر کشورهای آسیایی از جمله چین، هند و پاکستان از دیرباز به عنوان دارویی برای درمان اختلالات عصبی، بی خوابی، افسردگی و سایر بیماری ها استفاده می شود. سنبل الطیب، عضوی از خانواده سنبل کوهی و گیاه چندساله است که به طور وسیع در نواحی مختلف جهان، از جمله آمریکای شمالی، اروپا و آسیا کشت میشود.
امروزه این گیاه در حدود ۲۰۰ گونه هست که در اروپا و آسیا شناخته شدهاند و بیشتر برای مصارف پزشکی کاربرد دارند. ریشه زیرزمینی خشک شدهی آن دارای بوی تند و نامطبوعی است. سنبل الطیب به صورت تو خالی رشد کرده و میتواند ارتفاع بیش از ۲ متری داشته باشد. گلهای سفید یا صورتی در انتهای برگهای متقابل این گیاه قرار دارند و میوههایش کشیده، چهارخطی و تکدانهای هستند. سنبل الطیب برای موارد مختلفی از جمله استفاده به عنوان گیاه دارویی برای اثرات آرامبخش، خوابآور، ضد اسپاسم، کاهش دهنده فشارخون و ضد نفخ شناخته شده است. در ادامه به طور دقیق تری با خواص و کارکرد این گیاه دارویی آشنا می شویم با ما همراه باشید.
خواص درمانی گیاه دارویی سنبل الطیب

اثرات و خواص درمانی این گیاه شامل اثرات آرامبخش، خوابآور، ضدصرع، ضداسپاسم، کاهش دهندهی فشارخون، ضدنفخ و مسکن هست. در حوزه پزشکی، از سنبل الطیب به عنوان یکی از بهترین مسکن و آرامبخشها استفاده میشود. این گیاه نقش مهمی در درمان اسپاسم، هیستیری، میگرن و روماتیسم ایفا میکند؛ به عبارت دیگر، سنبل الطیب به عنوان یک گیاه دارای خصوصیات درمانی و طبیعی، جایگاه خود را در موارد مختلفی از جمله کاهش استرس، درمان اختلالات خواب و کاهش دردهای مرتبط با اسپاسم عضلات دارد.
سنبل الطیب دارای طیف گسترده ای از خواص درمانی است که از جمله مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص سنبل الطیب برای زنان و یائسگی
تحقیقات نشان میدهد که مصرف روزانه ریشه سنبل الطیب به میزان 675 تا 1060 میلیگرم به مدت 8 هفته، میتواند به کاهش شدت و تکرار گرفتگی در افراد یائسه (زنان در دوران یائسگی) کمک کند. این نتایج نشاندهنده اثر مثبت سنبل الطیب بر علائم قاعدگی در زمان یائسگی است و تأکید میشود که این گیاه ممکن است به عنوان یک گزینه طبیعی برای کاهش عوارض مرتبط با یائسگی مورد استفاده قرار گیرد
خواص آرام بخش و خواب آور
سنبل الطیب یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان بی خوابی و اختلالات خواب است. این گیاه با کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، آرامش و خواب را به ارمغان می آورد.
خواص ضد اضطراب و افسردگی
سنبل الطیب همچنین دارای خواص ضد اضطراب و افسردگی است. این گیاه با افزایش تولید سروتونین و دوپامین، به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب و افسردگی کمک می کند. در مورد اثرات سنبل الطیب بر اضطراب، شواهد متناقضی وجود دارد و نتایج ممکن است متغیر باشند. تحقیقات اولیه برخی نشان دادهاند که مصرف سنبل الطیب ممکن است به کاهش اضطراب کمک کند. با این حال، نتایج متناقض دیگر ممکن است به دلیل تفاوتها در دوز مصرف، نوع اضطراب یا شدت آن باشند.
به علاوه، تفاوتهای در موارد استفاده این گیاه در تحقیقات مختلف میتواند به تبیین تفاوت در نتایج منجر شود. به همین دلیل، برای استفاده از سنبل الطیب به عنوان مکمل در کاهش اضطراب، توصیه میشود که افراد با پزشک یا متخصص مشورت کنند تا مطمئن شوند که استفاده از آن مناسب و بدون هرگونه تداخل با وضعیت سلامتی فرد است.
خواص ضد تشنج
گیاه دارویی سنبل الطیب دارای خواص ضد تشنج نیز است. این گیاه با کاهش تحریک پذیری سلول های عصبی، از بروز تشنج جلوگیری می کند.
خواص قلبی عروقی و کاهش فشار خون
تحقیقات حاکی از آن است که ریشه سنبل الطیب ممکن است نقشی در کاهش فشار خون ایفا کند. این گیاه به طور مستقیم به آرامی بخشیدن به بدن و ذهن کمک کرده و با بهبود سلامت قلب، میتواند فشار خون را کاهش دهد. ترکیبات فعال در ریشه سنبل الطیب نه تنها برای مدیریت استرس و اضطراب مؤثر هستند بلکه نیز به تنظیم فشار خون کمک میکنند. فشار خون بالا میتواند احتمال سکته و حمله قلبی را افزایش دهد. مصرف مکملهای مبتنی بر ریشه سنبل الطیب به صورت طبیعی ممکن است فشار خون را کاهش داده و به سلامت قلب کمک کند.
خواص ضد التهاب
گیاه دارویی سنبل الطیب دارای خواص ضد التهابی نیز است. این گیاه با کاهش تولید ترکیبات التهابی، به بهبود التهاب در بدن کمک می کند.
خواص ضد درد
سنبل الطیب دارای خواص ضد درد نیز است. این گیاه با کاهش انتقال سیگنال های درد، به تسکین درد کمک می کند. سنبل الطیب به عنوان یک مسکن طبیعی بر روی سیستم عصبی اثر مثبت دارد و تحقیقات نشان دادهاند که تمام عصاره و روغنهای به دست آمده از این گیاه دارای تأثیر تسکین دهنده قابل توجهی بر روی موشها هستند. این تحقیقات همچنین نشان دادهاند که روغن سنبل الطیب تأثیر آسپرین را نیز افزایش میدهد. این نتایج نشانگر قابلیت سنبل الطیب در کاهش درد و تسکین ناشی از عوارض ناشی از التهابات و نفوذ در سیستم عصبی میباشد. بر اساس این تحقیقات، به نظر میرسد که این گیاه ممکن است به عنوان یک منبع طبیعی برای تسکین درد و کاهش التهابات مورد استفاده قرار گیرد.
سنبل الطیب برای استرس
تحقیقات اولیه نشان میدهد که مصرف 600 میلیگرم سنبل الطیب به مدت هفت روز قبل از آزمایش استرس، توانایی کاهش فشار خون و ضربان قلب را دارد. یک تحقیق دیگر نشان میدهد که مصرف 100 میلیگرم سنبل الطیب قبل از سخنرانی در مقابل شنونده، میتواند احساس اضطراب را بهبود بخشد. همچنین تحقیقات نشان میدهند که مصرف ترکیبی از 360 میلیگرم سنبل الطیب و 240 میلیگرم بادرنجبویه، منجر به کاهش اضطراب و استرس میشود؛ اما باید توجه داشت که در صورت مصرف دوزهای بالاتر از این ترکیب، ممکن است به جای کاهش، به افزایش استرس منجر شود؛ بنابراین، تعیین دقیق دزها و مدت زمان مصرف نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه دارد.
مکانیسم اثر گیاه دارویی سنبل الطیب

سنبل الطیب، یک گیاه دارویی با اثرات آرامبخش، خوابآور، ضد اسپاسم و مسکن است. این گیاه به ویژه از ریشهاش برای تسکین درد و کاهش انقباضات عضلانی استفاده میشود. ترکیبات اسید والرنیک در ریشه، با مهار انقباضات ناشی از دپلاریزه شدن سلولی، به باز شدن کانال پتاسیمی و مسدود شدن کانالهای کلسیم منجر میشود. این گیاه همچنین دارای اثرات ضد انقباض بر روی عروق کرونر و ریه است که در بیماران آسمی و مشکلات گوارشی نیز میتواند مؤثر باشد. از سنبل الطیب در بهبود کیفیت خواب، کاهش اظطراب و کاهش بیخوابیهای مرتبط با استرس اکسیداتیو نیز گزارش شده است. ترکیبات موجود در این گیاه، مانند والپوتریات و دیدروالترات، در صنایع داروسازی کاربرد دارند و برای افسردگی نیز به کار میروند.
ترکیبات گیاه دارویی سنبل الطیب
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
فارماکوکینتیک گیاه دارویی سنبل الطیب به مطالعه در مورد جذب، توزیع، متابولیسم و دفع ترکیبات فعال این گیاه در سیستم بیولوژیک بدن اشاره دارد. ترکیبات اصلی و دارویی سنبل الطیب شامل اسانس و ترکیبات ایریدوئیدی مانند والپوتریات است. ترکیبات دیگر از جمله آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، تانن، صمغ، رزین و موسیلاژ نیز در این گیاه یافت میشوند.
ریشه و ریزوم این گیاه شامل آمیدون، گلوکز، املاح مختلف، اسید والرینیک، اسید فرمیک، اسید استیک و اسید پروپیونیک است. اسانس سنبل الطیب حاوی مونوترپنها مانند آلفا پینن و کامفن و سزکوئی ترپنها از قبیل والرنال، والرانون، والرانول و والرنیل استات هست. برای درک بهتر فارماکوکینتیک این گیاه، نیاز به تحقیقات بیشتر در زمینه جذب و توزیع این ترکیبات در بدن، متابولیسم آنها و نحوه دفع از سیستم بدنی است.
نحوه مصرف گیاه دارویی سنبل الطیب
مقدار مصرف سنبل الطیب ممکن است بسته به هدف درمانی و نوع فرآوری متغیر باشد. در منابع مختلف، مقدار مصرف گیاهان دارویی معمولاً حدود 1 تا 10 گرم ذکر شده است.
- استفاده از عصاره تغلیظ شده ریشه: برای درمان بیماری بی خوابی، اگر از عصاره تغلیظ شده ریشه گیاه سنبل الطیب (که در قرصها و کپسولها موجود است) استفاده میکنید، 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب آن را مصرف نمایید.
- استفاده از فرآوردههای خشک شده: فرآوردههای خشک شده ریشه این گیاه را که به صورت 5/1 تا 2 گرمی هستند، 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب مصرف کنید.
- استفاده از ریشه تازه: برای بهرهمندی بیشتر از خواص سنبل الطیب، ترجیحاً این گیاه را تازه مصرف نمایید. بسیاری از متخصصان ریشه تازه سنبل الطیب را توصیه میکنند. مصرف دائم ریشه خشک ممکن است باعث تحریکات احساسی شود. بهتر است با مقدار کم شروع کرده و در صورت نیاز افزایش دهید.
عوارض جانبی گیاه دارویی سنبل الطیب

سنبل الطیب به طور کلی یک گیاه دارویی ایمن است. با این حال، مصرف بیش از حد این گیاه ممکن است باعث بروز عوارض جانبی خفیفی مانند حالت تهوع، اسهال و سرگیجه شود.
هشدارها
استفاده از گیاه دارویی سنبل الطیب نیاز به احتیاط دارد و برخی هشدارها باید در نظر گرفته شوند.
- اگر شخص داروهای کاهش دهنده خواب مصرف میکند، استفاده همزمان از داروهای مشتق از سنبل الطیب توصیه نمیشود. همچنین، پس از ۲-۳ هفته استفاده مداوم از داروی سنبل الطیب، لازم است یک وقفه در مصرف ایجاد شده و سپس دوباره مصرف شود. استفاده پیوسته از این گیاه ممکن است منجر به فراموشی شود، بنابراین دقت در مصرف ضروری است.
- در مطالعات بالینی انجام شده با عصاره این گیاه، هیچ عارضه، اثر ناخواسته، یا حساسیتی گزارش نشده و به نظر میرسد که مصرف این گیاه در دوره بارداری و شیردهی بدون خطر است. با این حال، همواره توصیه میشود که قبل از شروع هر درمان یا مصرف مکمل، نظر پزشک معالج یا متخصص به دست آورده شود.
سخن آخر
سنبل الطیب گیاهی دارویی با خواص درمانی متعدد است که از دیرباز در طب سنتی ایران و سایر کشورهای آسیایی مورد استفاده قرار می گرفته است. تحقیقات علمی نیز نشان داده اند که این گیاه دارای خواص درمانی موثری است. با این حال، لازم است توجه داشته باشید که سنبل الطیب یک دارو نیست و مصرف آن باید تحت نظر پزشک یا متخصص حوزه طب سنتی انجام شود.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی سنبل الطیب و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "معرفی گیاه سنبل الطیب ( گیاه علف گربه )" نیز مطالعه نمایید.