در این مطلب از سایت پی جو به بررسی شکر تیغال و کارکردها و فواید آن برای انسان و همچنین هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
شکر تیغال چیست و چه فوایدی برای بدن دارد؟
مجله سلامت پی جو - شکر تیغال، یکی از گونه‌های باستانی با تاریخچه طولانی، با نام‌های مختلفی همچون شکرتیار، خارشکر و تیغ فندک شناخته شده است. این شکر با ویژگی ذوب شدن سریع و آسان در آب شناخته می‌شود. با حاوی قند بسیار بالا و طعم شیرین منحصر به فرد، شکر تیغال به عنوان یک درمان مؤثر برای گرمای بدن، سرفه‌های ملایم و شدید و کاهش تب به کار می‌رود. شکل خاردار گل‌های آن، شبیه به کمانچه‌های نرم در انتهای ساقه، زیبایی خاصی را به آن افزوده است. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بیشتر آشنا می شویم.
شکر تیغال چیست؟
شکرتیغال یک نوع شکر خاص است که در اثر نیش حشره‌ای به گیاهی به نام خارشکر تولید می‌شود. این حشره با نیش زدن به برگ‌ها و شاخه‌های گیاه، پیله خود را ایجاد می‌کند. این پیله شکلی خاص دارد، به رنگ سفید مایل به زرد و شکل فندقی با تیغ‌های ریز است.
گاهی اوقات، حشره درون پیله محبوس می‌شود و در برخی موارد، پیله توسط حشره سوراخ‌هایی دریافته و حشره از آن خارج می‌شود. علاوه بر این، شیرینی شکرتیغال تازه تولید شده نسبت به نسخه کهنه‌تر آن بیشتر است ولی در طول زمان، شیرینی کاهش می‌یابد و طعم نشاسته‌ای جلب می‌کند.
معمولاً از لارو حشره که مولد پیله است، به عنوان "شیراز تیغال" یا "پیله" و از خود پیله به عنوان "شکرتیغال" یا "شکر تیغال" استفاده می‌شود.
مشخصات گیاه شکر تیغال
گیاه خارشکر، اعضاء خانواده کاسنی Compositae، یک گیاه چندساله با ساقه‌های راست به ارتفاع حدود ۵۰ سانتیمتر است. برگ‌های آن طولانی و سبز روشن با بریدگی‌های عمیق و دندانه‌دار به صورت متناوب بر روی ساقه قرار دارند که هر دندانه آن با یک خار تزئین شده است. خارشکرها به طور کلی گیاهان خارداری می باشند که نوعی از آن پرورشی است و در باغ‌ها کاشته می‌شوند. گل دهنده آن در انتهای ساقه قرار گرفته و گل‌ها به صورت مجتمع، کروی یا گلوله‌ای با رنگ بنفش مایل به آبی تشکیل شده‌اند.
در زندگی این گیاه، حشره‌ای به نام خزوکک روی برگ‌ها و ساقه زندگی می‌کند. این حشره در دوره‌ای از زندگی خود، پیله‌ای به اندازه یک فندق تشکیل می‌دهد که به رنگ سفید است. پس از اینکه نوزاد به حشره بالغ تبدیل می‌شود، پیله را سوراخ کرده و از آن خارج می‌شود.
پیله حاصل از ترشحات گیاه شکر تیغال ترکیبی از مواد سلولزی، نشاسته و مواد ازته است. این پیله دارای یک قند خاص به نام ترهالوز می‌باشد که در حدود ۲۵ درصد از ترکیبات آن را تشکیل می‌دهد. این ترکیبات در گذشته در طب سنتی و پزشکی سنتی به عنوان درمانی برای بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند و در حال حاضر نیز در صنعت داروسازی کاربردهای گسترده‌ای دارند.
زیست بوم شکر تیغال
خارشکرها در بسیاری از کشورها، به ویژه در اروپا، آسیا و آفریقا، گسترش یافته‌اند. در ایران، گیاهان تولیدکننده شیرابه‌های قندی معروف به شکر تیغال، به ویژه در استان‌های مختلف ایران از جمله یزد (مهریز)، خراسان، فارس (جهرم)، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، همدان، لرستان، شاهرود، مازندران، تبریز، البرز و تهران، در ارتفاعات بالای ۱۸۰۰ متری از سطح دریا رویش دارند و پراکندگی دارند. همچنین، جمع‌آوری محصول این گیاهان عمدتاً در این مناطق انجام می‌شود.
توجه: در بسیاری از نقاط ایران، با وجود گسترش گیاه شکر تیغال، حضور حشرات به‌شدت کم است و این گیاه در نواحی گرم، خشک و کویری بهترین رویش را دارد.
ترکیبات شیمیایی شکرتیغال
شکرتیغال، شامل ترکیبات شیمیایی متنوعی است که تاکنون توسط تحقیقات شناخته شده‌اند. این ترکیبات عبارتند از قند، نشاسته، تانن، سلولز و موسیلاژ. با این حال، برای دقیق‌تر شناختن قندها و سایر ترکیبات شیمیایی، نیاز به تحقیقات بیشتر و تحلیل‌های دقیق‌تر در زمینه‌های شیمی تحلیلی و فارماکولوژیکی وجود دارد. این اطلاعات می‌توانند به محققان و علاقه‌مندان در زمینه‌های بهبود سلامت و درمان کمک کنند تا اثرات دقیق‌تر و کاربردهای فارماکولوژیکی شکرتیغال را درک کنند.
طبع شکر تیغال
شکرتیغال طبق دیدگاه حکمای طب سنتی، دارای طبیعت معتدلی از نظر حرارت و برودت است. همچنین، این شکر دارای رطوبت کمی بیشتری است.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
خواص شکر تیغال
شکر تیغال دارای خواص و فواید زیادی است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص شکر تیغال برای سرطان
شکر تیغال به عنوان یک داروی انتی‌اکسیدان قوی شناخته شده است که می‌تواند به عنوان یک ماده ضدسرطانی مؤثر عمل کند. این دارو به دلیل حاوی مقدار زیادی از انتی‌اکسیدان‌ها، به خصوص مخلوطی از ترکیبات خاص، به عنوان یک درمان مفید برای افراد مبتلا به سرطان محسوب می‌شود. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که مصرف شکر تیغال می‌تواند به تسریع فرآیند درمان و بهبودی افراد مبتلا به سرطان کمک کند.
مفید برای دستگاه گوارش
بر اساس تحقیقات و نوشته‌های علمی، مصرف عصاره درونی شکر تیغال می‌تواند تأثیرات بسیار زیاد و مؤثری بر دستگاه گوارش داشته باشد. این گیاه قادر است اسید معده را منظم کند و به طور سریع و کامل زخم‌های معده را درمان نماید. استفاده از عصاره شکر تیغال به عنوان یک گیاه طبیعی و مفید، به طور کلی می‌تواند در رفع زخم معده کمک کند و اثرات بهبوددهنده بر دستگاه گوارش را ارائه دهد.
شکر تیغال از ترکیباتی مانند سلولز، ترهالوز و نشاسته تشکیل شده است که به عنوان مواد مؤثر در این گیاه شناخته شده‌اند. این ترکیبات می‌توانند دارای خاصیت ملین باشند و به بهبود قطعی یبوست کمک کنند. استفاده از شکر تیغال به عنوان یک راه حل طبیعی و مؤثر می‌تواند به بهبود و عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک نماید و به تسریع در درمان یبوست کمک کند.
تقویت ذهن و حافظه
شکر تیغال باعث تقویت قابلیت حفظ و ذهن، تفکر و یادگیری می‌شود. علاوه بر اثرات مثبت بر حافظه، مصرف این شکر می‌تواند به صورت مؤثر در کاهش افسردگی نیز تأثیرگذار باشد.
سلامت گلو و حنجره
شکر تیغال به عنوان یک گیاه و داروی مفید شناخته می‌شود که تأثیرات بسیار مثبتی برای سلامت گلو و حنجره انسان دارد. این دارو علاوه بر تسکین حنجره، تأثیر بسزایی بر تنفس و تارهای صوتی انسان و همچنین بر صدای فرد دارد.
مخلوط کردن شکر تیغال برای رفع گرفتگی در کودکان بی‌قرار و افراد مبتلا به گرفتگی صدا، یک راه حل مناسب به نظر می‌رسد. این گیاه همچنین برای نرم کردن گلو، صدا و حنجره بسیار مؤثر است و می‌تواند بهبود قابل توجهی در صدای انسان ایجاد کند.
- همچنین برای جست و جو در خصوص درمان التهاب حنجره و مراکز مرتبط به آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان التهاب حنجره در شیراز
دیگر خواص شکر تیغال
- تقویت عضلات: این دارو می‌تواند به تقویت عضلات و افزایش انعطاف اعضای بدن کمک کند.
- کنترل فشار خون: در طب سنتی، خواص شکر تیغال به کنترل فشار خون اختصاص داده شده است، مانند صندل سرخ.
- تأثیر درمانی بر فشار خون: مصرف این گیاه می‌تواند در تنظیم فشار خون و حتی در درمان سکته‌های قلبی تاثیرگذار باشد.
- تأثیر درمانی در سنین مختلف: از مزایای شکر تیغال نیز می‌توان به تأثیرگذاری برای افراد معمولی و مسنان اشاره کرد که ممکن است تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت سلامت آنان داشته باشد.
نحوه مصرف شکر تیغال
برای مصرف شکرتیغال، معمولاً ابتدا میوه را شکسته و داخل آن را خارج می‌کنند. سپس، شکرتیغال را آسیاب کرده و در آب جوش خیسانده میل می‌کنند. مقدار و نحوه مصرف این گیاه در طب سنتی بستگی به تشخیص پزشک دارد و برای درمان بیماری‌ها تجویز می‌شود.
شکرتیغال به دلیل حاوی ترکیبات قندی و طعم شیرین و لعابی‌اش، به عنوان طعم‌دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این گیاه به عنوان تسکین‌دهنده سرفه، تسکین تب و لینت‌دهنده نیز شناخته شده است؛ اما برای استفاده بهینه و اثربخشی، توصیه می‌شود که مقدار و نحوه مصرف شکرتیغال توسط پزشک مشاوره شود.
موارد منع مصرف و عوارض جانبی شکر تیغال
- تأثیر بر فشار خون: افرادی که دچار فشار خون بالا هستند و از داروهای تنظیم فشار استفاده می‌کنند، باید در هنگام مصرف شکر تیغال با پزشک خود مشورت کنند.
- تهوع: مصرف بیش از حد مجاز این گیاه ممکن است منجر به حالت تهوع شود.
- حذف حشرات: قبل از مصرف، حتماً شکر تیغال باید شکسته شده و حشره داخل آن جدا شود.
- میزان مجاز: میزان مجاز مصرف این گیاه طبق منابع تا ۱۷ گرم است.
شکر تیغال برای افراد دیابتی:
این گیاه برای افراد دیابتی بدون هیچ منع مصرفی خاصی قابل استفاده است و تأثیری در افزایش قند خون ندارد؛ بنابراین، افراد دیابتی می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند.
سخن آخر
شکر تیغال، گیاهی باستانی و ارزشمند است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه دارای خواص درمانی متنوعی است که می‌تواند در بهبود سلامت بدن نقش داشته باشد. با این حال، مصرف این گیاه نیز مانند سایر گیاهان دارویی، دارای برخی موارد منع مصرف و عوارض جانبی است؛ بنابراین، توصیه می‌شود که قبل از مصرف شکر تیغال، با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه خرزهره و همچنین کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "خواص گیاه خرزهره برای درمان بیماری های مختلف" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر