یکی از بیماری های شایع فصل پاییز و زمستان، بعد از سرماخوردگی سینوزیت یا عفونت سینوس است. سینوس ها حفره های خالی در استخوان صورت هستند که ممکن است با عفونت یا موکوس پر، یا دچار گرفتگی شوند. معمولا علت سینوزیت سرماخوردگی ساده است اما آلرژی و عفونت سینوس با باکتری، ویروس یا قارچ نیز می تواند دلیل بروز این بیماری تنفسی باشند. پس بهتر است علائم سینوزیت و روش تشخیص آن را بشناسید.
در این مقاله مجله سلامتی پی جو می خوانید:
- سینوزیت چیست؟
- علت و علائم عفونت سینوس
- آزمایش و تشخیص عفونت سینوس ها از سرماخوردگی یا کرونا
- کنترل و درمان سینوزیت
- پیشگیری
سینوزیت چیست؟
سینوزیت یا عفونت سینوس (به انگلیسی Sinus Infection) نوعی التهاب یا ورم لایه مخاطی است که داخل سینوس ها را می پوشاند. سینوس ها حفره هایی از جنس استخوان صورت هستند که معمولا با هوا پر می شوند.
عفونت باکتریایی یا ویروسی و آلرژی می تواند باعث تحریک مخاط شود و سبب گرفتگی یا پر شدن آن ها با مایعات (چرک یا موکوس) شود. این موضوع منجر به ایجاد فشار و درد در بخش هایی از صورت (پیشانی و گونه ها) یا گرفتگی بینی و علائم دیگر می شود.
این مقاله جنبه آموزشی / اطلاعات عمومی دارد و توصیه می کنیم قبل از هر چیز به پزشک متخصص گوش حلق و بینی در شیراز مراجعه کنید. همچنین می توانید بیشتر درباره بیماری های گوش حلق بینی بخوانید.
سینوس چیست و ما چند حفره سینوسی داریم؟
سینوس ها ۲ جفت (۴) حفره یا فضای خالی در استخوان جمجمه سر هستند. که از طریق مجرا های باریک به هم وصل می شوند. سینوس ها وظیفه تولید موکوس دارند که از طریق مجرای بینی تخلیه می شوند. این عملکرد باعث تمیز شدن بینی و جلوگیری از ورود باکتری، ذرات آلرژی زا و آلودگی ها (جرم یا پاتوژن) به بدن می شوند.
انواع سینوزیت یا عفونت سینوس ها
یکی از اولین قدم ها برای درمان این عارضه تنفسی، شناخت نوع و عامل بیماری زا است. انواع سینوزیت بر اساس مدت زمان بیماری (شدید، مزمن یا عود کننده) و علت آن (باکتری، ویروس یا قارچ) دسته بندی می شوند.
تفاوت ها و علائم انواع سینوزیت یا عفونت سینوس ها
نشانه و علائم سینوزیت شدید - یعنی: گرفتگی و آبریزش بینی، احساس درد یا فشار پیشانی و از دست دادن حس بویایی - بین ۴ روز تا ۴ هفته طول می کشد. معمولا علت این نوع عفونت سینوس سرماخوردگی ویروسی است.
سینوزیت نیمه حاد بین ۴ تا ۱۲ هفته طول می کشد.
علائم سینوزیت مزمن بیش از ۳ ماه (۱۲ هفته) ایجاد بیماری می کنند و اغلب به دلیل عفونت باکتریایی رخ می دهند.
همچنین نشانه های سینوزیت عود کننده بیش از ۳ بار در سال تکرار می شوند و هربار کمتر از ۲ هفته سبب ایجاد بیماری می شوند.
همچنین شاید دوست داشته باشید بهترین پزشکانی که بطور تخصصی درمان سینوزیت در شیراز انجام می دهند را بشناسید.
از کجا بدانیم سینوزیت باکتریایی یا ویروسی داریم؟
در اغلب موارد علت عفونت سینوس ها انواع ویروس سرماخوردگی هستند اما باکتری نیز می تواند دلیل ایجاد التهاب یا تشدید بیماری بعد از عفونت ویروسی سینوزیت شود. در صورتی که آبریزش یا گرفتگی بینی و درد پیشانی و گونه دارید که علائم آن با گذشت بیش از ۱۰ روز بهتر یا رفع نشده احتمالا سینوزیت باکتریایی دارید.
یکی از نشانه های عفونت سینوس با باکتری بهبود موقت علائم بیماری و بازگشت شدید تر آن ها است. بهترین آنتی بیوتیک برای سینوزیت آزیترومایسین و آموکسی سیلین هستند. برخلاف آموکسی سیلین، معمولا آزیترومایسین با دوز ۵۰۰ و تنها برای ۳ روز مصرف تجویز می شود. علاوه بر این داروهای خلط آور (ضد احتقان) برای تسریع روند بهبود مفید هستند.
عفونت قارچی سینوس
عفونت سینوس با منشا قارچی از دیگر انواع این بیماری شدیدتر و خطرناک تر است. طبیعتا احتمال بروز این نوع عفونت در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری خود ایمنی بیشتر است.
درمان علائم عفونت قارچی سینوس به کمک داروی ضدقارچ (اسپری کتوکونازول یا قرص آمفوتریسین بی) انجام می شود. اما بسیاری از پزشکان و محققان معتقدند درمان قطعی بیماری فقط با عمل جراحی سینوس و تخلیه عفونت و قارچ امکان پذیر است.
برای راحتی شما، ما بهترین پزشکان متخصص جراحی بینی را معرفی کردیم تا بتوانید نظرات و تجربه دیگر مراجعان را بخوانید.
از کجا تشخیص دهیم سینوزیت داریم یا کرونا، سرماخوردگی و آلرژی؟
علائم سینوزیت و همه این بیماری ها شبیه به هم است و گاهی حتی پزشک عمومی هم برای تشخیص آن ها دچار مشکل می شوند. شاخص ترین نشانه عفونت سینوس درد پیشانی یا گونه است که با خم کردن سر رو به جلو و احساس سنگینی سر همراه است. با این حال سرماخوردگی معمولی به سرعت شروع و تشدید می شود و به آرامی طی نهایت یک هفته خوب می شود.
علائم آلرژی شامل عطسه، خارش بینی و چشم، گرفتگی یا آبریزش بینی و ترشحات پشت حلق می شوند. نشانه های هیچ کدام از این بیماری های تنفسی برعکس سینوزیت شامل فشار یا درد صورت (پیشانی و گونه) و سنگینی سر هنگام خم شدن نمی شوند. علاوه بر این کرونا (کووید ۱۹) باعث بروز تب و تنگی نفس می شود.
لازم است بدانید که سرماخوردگی، کرونا یا آلرژی می توانند منجر به عفونت سینوس شوند. شاید دوست داشته باشید بدانید دیگر علت های تب چیست و تب چند درجه خطرناک است؟
نشانه یا علائم سینوزیت چیست؟
با این که بیشتر علامت های این بیماری تنفسی شبیه به سرماخوردگی است، ما به معرفی علائم بارز کمک می کنیم عفونت سینوس را بهتر تشخیص دهید.
شایع ترین علائم سینوزیت شامل:
- ترشح خلط پشت حلق
- آبریزش بینی با ترشحات سبز یا زرد
- گرفتگی بینی
- احساس فشار یا درد پیشانی و گونه که با تکان دادن سر یا خم کردن آن رو به جلو تشدید می شود.
- درد اطراف بینی یا دور چشم
- دندان درد یا فشار روی لثه
- گوش درد یا احساس گرفتگی گوش
- تب
- بو یا مزه بد دهان
- سرفه
- سردرد
- خستگی یا ضعف عمومی
علت سینوزیت چیست؟
ویروس، باکتری، قارچ و آلرژی همگی می توانند علت بروز عفونت سینوس ها باشند. اصلی ترین محرک ها و علت سینوزیت:
- سرماخوردگی
- آنفلونزا
- باکتری استرپتوکوک نومونیا
- هموفیلوس آنفلوانزا
- حساسیت فصلی یا آلرژی بینی
چه چیز هایی باعث تشدید یا بروز سینوزیت می شوند؟
برخی از افراد بیشتر از بقیه در معرض عفونت سینوس ها هستند. با این حال موارد زیر باعث افزایش احتمال بیماری می شوند:
حساسیت فصلی یا آلرژی بینی
- آسم
- پولیپ بینی
- سیستم ایمنی ضعیف که این اختلال می تواند به علت بیماری مانند ایدز و سرطان یا مصرف بعضی دارو ها باشد.
- مصرف سیگار و دخانیات
- انحراف بینی
تیغه بینی یک بافت نازک است که حفره های بینی را جدا نگه می دارد. انحراف بینی یعنی تیغه صاف نیست و یکی از مجرا های بینی تنگ تر است که می تواند منجر به گرفتگی و مشکلات تنفسی شود.
همچنین شاید بخواهید نزدیکترین و بهترین جراح انحراف بینی در شیراز را پیدا کنید.
آیا سینوزیت مسری است؟
خود بیماری سینوزیت مسری نیست اما باکتری و ویروس هایی که عفونت را ایجاد می کنند می توانند به دیگران منتقل شوند. به همین دلیل بهتر است زمانی که هرگونه بیماری تنفسی دارید (عطسه و سرفه می کنید) دست هایتان را به خوبی بشویید و از دیگران فاصله بگیرید.
تشخیص سینوزیت یا عفونت سینوس و آزمایش های مربوط
دکتر گوش حلق و بینی با معاینه و بررسی علائم و سابقه پزشکی علت عفونت سینوس را تشخیص می دهد. متخصص با استفاده از دستگاه، وضعیت گوش حلق و بینی شما را معاینه و وجود التهاب، گرفتگی یا ترشح را بررسی می کند.
گاهی پزشک با انجام آندوسکوپی گوش حلق و بینی (دستگاه کوچکی به نام درون بین) مجرا های بدن را معاینه می کند. در صورت نیاز دکتر عمومی شما را به متخصص گوش حلق و بینی ارجاع می دهد.
آزمایش های مخصوص تشخیص سینوزیت
برای اطمینان از علت بیماری یا وجود عفونت سینوس معمولا متخصص یکی از آزمایش های زیر را تجویز می کند:
- آندوسکوپی بینی
- آزمایش آلرژی
- تصویربرداری
در مواردی متخصص گوش حلق و بینی برای درک بهتر از فعل و انفعالات داخل حفره سینوس از سی تی اسکن کمک می گیرد.
- سواب بینی (نمونه برداری مخاط)
برای این کار پزشک با استفاده از یک وسیله شبیه به گوش پاک کن و جمع آوری مخاط بینی انجام می دهد. نمونه برای وجود ویروس یا پاتوژن های دیگری که ممکن است علت بیماری باشند بررسی می شود.
همچنین در صورتی که سینوزیت مزمن داشته باشید، پزشک آزمایش حساسیت محرک های مرتبط را می گیرد.
درمان سینوزیت چطور انجام می شود؟
برای درمان عفونت سینوس روش های زیادی وجود دارند که البته میزان فایده و تاثیرگذاری آن ها به نوع علائم و مدت بیماری بستگی دارد. توصیه ما مطمئن ترین راه یعنی مراجعه به پزشک عمومی یا متخصص گوش حلق و بینی است.
علاوه بر این، برای درمان خانگی سینوزیت روش های زیر توصیه می شوند:
- داروهای ضد احتقان
- دارو و قرص سرماخوردگی و ضد حساسیت (بدون نسخه)
- شست و شو با محلول نمکی (آب نمک رقیق)
- مصرف مایعات فراوان (دمنوش آویشن، نوشیدنی آبلیمو و عسل و ...)
- بخور آب گرم
- مصرف ویتامین سی C (مرکبات، گوجه و فلفل از منابع سرشار ویتامین C هستند)
- استفاده از کمپرس آب گرم روی سینوس ها
- استفاده از هدبند یا شال برای پوشاندن سینوس گونه و پیشانی
درمان پزشکی و فوری عفونت شدید سینوس
اگر علائم سینوزیت بعد از ۱۰ روز بهتر نشوند متخصص گوش حلق و بینی برای درمان سینوزیت موارد زیر را توصیه می کند:
- داروی آنتی بیوتیک (آزیترومایسین یا آموکسی سیلین)
- ضد احتقان خوراکی یا موضعی
- اسپری بینی استروئیدی (با نسخه) (لطفا از مصرف قطره یا اسپری بینی بدون نسخه به مدت بیش از ۳ تا ۵ روز خودداری کنید چون این کار موجب تشدید گرفتگی می شود.)
اگر در روز تعطیل یا آخر شب دچار علائم شدید عفونت شدید می توانید به داروخانه های شبانه روزی شیراز مراجعه کنید.
درمان سینوزیت مزمن
معمولا دکتر برای درمان سینوزیت مزمن تمرکز را روی درمان علائم و بیماری های پیش زمینه می کند. درمان معمولا با:
- قرص یا اسپری آنتی هیستامین برای موارد آلرژی یا حساسیت فصلی
- مونته لوکاست (آنتاگونیست گیرنده های لوکوترین)
- اسپری استروئیدی بینی مانند فلوتیکازون (به اسم تجاری فلومیست یا فلوسینوز)
اسپری استروئیدی بینی باعث کاهش التهاب و گرفتگی مجاری بینی و سینوس می شود بنابراین به تخلیه سینوس ها از عفونت کمک می کند. علاوه بر این دوز پایین اسپری بینی، جذب خون نمی شود و بدون نگرانی می توانید مدت ها از آن برای درمان خانگی سینوزیت استفاده کنید.
همچنین به عنوان آخرین گزینه، عمل سینوزیت یا جراحی بینی برای رفع مشکلات ساختار استخوان (پولیپ یا عفونت قارچی) می تواند مفید باشد.
در مقاله دیگر مجله سلامت پی جو درباره دانستنی های عمل بینی برای زیبایی یا رفع مشکلات تنفسی مانند انحراف بخوانید.
قوی ترین داروی سینوزیت چیست؟
در صورتی که برای درمان عفونت سینوس نیاز به آنتی بیوتیک داشته باشید تشخیص نوع دارو به وضعیت خاص شما و نظر دکتر بستگی دارد. قویترین دارو یا بهترین آنتی بیوتیک برای سینوزیت شامل قرص:
- آموکسی کلاو ( آگمنتین Augmentin)
- آزیترومایسین (Azithromycin)
- آموکسی سیلین (Amoxicillin)
- داکسی سیلین (Doxycycline)
- لووفلوکساسین (Levofloxacin)
- سفیکسیم (Cefixime)
- سفپودوکسیم (Cefpodoxime)
- کلیندامایسین (Clindamycin)
آیا روش های تکمیلی و درمان های جانبی سینوزیت فوایدی دارند؟
ممکن است طب سوزنی، طب فشاری (acupressure) یا ماساژ صورت برای کاهش علائم سینوزیت مفید باشند. بعض از افراد نسبت به تاثیر این روش های تکمیلی برای کاهش درد، فشار یا ترشحات ابراز رضایت می کنند. بهتر است ابتدا با پزشک خود در اینباره مشورت کنید.
آیا برای هر نوع عفونت بینی نیاز به آنتی بیوتیک هست؟
بطور خلاصه، خیر. ممکن است علت عفونت ویروسی باشد و آنتی بیوتیک ها نیز تاثیری روی ویروس ندارند. به همین دلیل معمولا پزشک برای برطرف شدن علائم کمی صبر می کند.
لازم است بدانید مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها یا استفاده از آنها برای بیماری های ویروسی باعث بروز عوارض جانبی یا ایجاد مقاومت در برابر دارو می شود.
در صورت عدم اقدام برای درمان سینوزیت چه اتفاقی می افتد؟
بهتر است برای درمان سریع، با بروز اولین علائم سینوزیت به پزشک مراجعه کنید تا چندین هفته درگیر بیماری نباشید.
هرچند اغلب اوقات عفونت سینوس جدی نیست و با استراحت و درمان خانگی خوب می شود، موارد نادر عفونت سینوس می تواند منجر به عفونت های کشنده و خطرناک شود. این در صورتی اتفاق می افتد که بیماری مدت طولانی در بدن درمان نشود و باکتری یا قارچ به مغز (مننژیت یا آبسه مغزی)، استخوان یا چشم ها سرایت کنند.
پیشگیری: چطور از سینوزیت جلوگیری کنیم؟
بسته به علت بیماری، راه هایی برای کاهش عفونت سینوس وجود دارند:
- بینی خود را با محلول نمکی یا آب نمک شست و شو دهید (طبق توصیه دکتر)
- پوشاندن پیشانی و گونه با شال یا هدبند برای جلوگیری از برخورد باد سرد
- برای پیشگیری از آلرژی اقدام کنید یعنی مصرف قرص، واکسن آلرژی و دوری از محرک های شناخته شده حساسیت (دود، گرده گیاهان یا گرد و خاک)
- مصرف اسپری بینی (مانند فلوتیکازون) طبق تجویز پزشک گوش حلق و بینی
- رعایت نکات بهداشتی برای پیشگیری از بیماری مسری و عفونت سینوس ها
- عدم مصرف سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار و قلیان
معمولا عفونت سینوزیت بین ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد و به راحتی با مصرف دارو های بدون نیاز به نسخه یا درمان خانگی می توانید علائم را برطرف کنید. در صورتی که سینوزیت مزمن یا عود کننده دارید و علائم بیماری خوب نمی شوند یا هر از مدتی برمی گردند باید به فکر درمان علت پیش زمینه ای بیماری باشید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
برای درمان همیشه توصیه می شود حداقل یکبار به متخصص گوش حلق و بینی مراجعه کنید تا وضعیت سینوس های شما معاینه شود. مخصوصا اگر علائم خطرناک یا نگران کننده دارید یا دائم درگیر بیماری و عفونت هستید؛ مراجعه به پزشک کمک می کند روش های درمان را بشناسید. در غیر این صورت معمولا عفونت سینوس با درمان خانگی و استراحت برطرف می شود.
چه موقع سینوزیت خطرناک است و باید به اورژانس مراجعه کنیم؟
در صورتی که هر کدام از علامت عفونت شدید سینوسی شامل موارد زیر را دارید فورا به اورژانس مراجعه کنید:
- تب شدید (بالای ۴۰ درجه سانتیگراد) - تب چند درجه خطرناک است؟
- گیجی و سردرگمی یا تغییر رفتار
- بروز اختلالات بینایی مخصوصا اگر اطراف چشم ها درد یا التهاب دارید
- تشنج
- گرفتگی عضلات گردن
مروری کوتاه و توصیه های مجله سلامت پی جو
عفونت سینوس معمولا جدی نیست و اختلالی شایع (فراگیری در ۱۲٪ جمعیت) است. علت عفونت می تواند ویروس، باکتری، پولیپ بینی یا آلرژی باشد. معمولا می توانید با درمان خانگی یعنی استراحت، مصرف مایعات و ویتامین سی بیشتر و قرص های بدون نسخه علائم را برطرف کنید. در صورتی که علائم سینوزیت بهتر نمی شود یا زود به زود بروز می کنند (بیش از ۴ بار در سال) حتما به متخصص گوش حلق و بینی مراجعه کنید.
ترجمه اختصاصی پی جو از مقالات پزشکی و سلامت
منابع:
مقالات سلامتی مرکز درمانی
MyClevelandسایت پزشکی
WebMDانجمن آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا
ACAAIانتشار محتوای صفحه فوق تنها با اجازه کتبی و درج منبع امکان پذیر می باشد.