در این مطلب از سایت پی جو به معرفی گیاه دارویی سرخدار و همچنین هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
سرخدار ، گیاهی با خواص دارویی و درمانی

مجله سلامت پی جو - گیاه سرخدار، با نام علمی Taxus baccata و نام انگلیسی European yew، شناخته می شود. سرخدار گیاهی همیشه سبز از خانواده سرخداریان است که بومی مناطق معتدل شمالی نیمکره شمالی است. این گیاه دارای برگ های سوزنی شکل، میوه های قرمز رنگ و چوب سخت است. این گیاه به طور کلی بهعنوان یک منبع مهم تاکسول، بهصورت تأییدشده برای درمان سرطان رحم و سرطان پستان مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه دارای اثرات مثبتی بر روی قلب و رحم است. همچنین، به دلیل سمی بودن، در دوزهای بسیار کم، برای درمان روماتیسم، بیماریهای کبد و مشکلات ادراری استفاده میشود.
عصاره میوه بدون دانه سرخدار خواص نرمکننده، رفع سرفه و ملین دارد. در گذشته، از میوه این گیاه برای تهیه شربت و ژلهای استفاده میشد که روزانه به مقدار معدود جهت رفع سرفههای مزمن، سیاه سرفه و دفع سنگ کلیه مصرف میشد. سرخدار از دیرباز در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شده است. این گیاه حاوی ترکیبات مختلفی است که می توانند برای سلامتی انسان مفید باشند. در ادامه با خواص و کارکرد های این گیاه دارویی به طور مفصل تری آشنا می شویم، با ما همراه باشید.
مشخصات سرخدار

سرخدار، یک درخت با دو پایه از سوزنی برگان، به عنوان یک نماد طول عمر طولانی و رشد کم شناخته میشود که گاهی به مدت تا 2000 سال نیز زنده میماند. ارتفاع این درخت به ندرت از 20 متر فراتر میرود، اما قطر آن به نسبت زیاد است و تا 3 متر نیز دیده شده است. برگهای باریک و دراز آن نوک تیز دارند و از روی به رنگ تیره و براق و از زیر به رنگ سبز روشن برخوردارند. پوست تنه درخت اغلب فلسی و قرمز است که به همین دلیل آن را "سرخدار" نامیدهاند. ساختار تنه به صورت موجی سینوسی است و با وجود داشتن برگان سوزنی، مجاری صمغی ندارد.
گلهای سرخدار دوپایه هستند و میوهاش گوشتی و قرمز رنگ است. داخل این میوه یک دانه تخممرغی شکل قرار دارد که به آن اصطلاحاً "محل اریل" میگویند. این میوه شیرین است اما به دلیل سمی بودن مصرف آن باید محدود شود.
چوب سرخدار بسیار متراکم است و مغز چوب آن رنگ سفید، در حالی که قسمت خارجی چوب قرمز تیره با رگههای قهوهای است. قشر گوشتی میوه زبر و شیرین است، اما به علت سمی بودن توصیه میشود کمی از آن را مصرف کنید. سایر اجزاء این گیاه، از جمله پوست، چوب و دانه نیز سمی هستند؛ بنابراین، مصرف برگهای این گیاه نیز محدود به مقدار کم و تحت نظارت تخصصی توصیه میشود. این درخت، به خوبی پاجوش فراوان میدهد و مقاومت خوبی در برابر هرس دارد.
مکانیسم اثر سرخدار
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
مکانیسم اثر این گیاه به وسیلهٔ تاکسول که در آن وجود دارد، به جلوگیری از تقسیم سلولی در فاز G2/M در چرخه سلولی مربوط میشود. تاکسول قادر به بلوکه کردن تقسیم سلولی است، بدون آن که بر سنتز DNA و RNA و پروتئینها تأثیر بگذارد. این گیاه، به دلیل ترکیب تاکسول، دارای اثر ضدتقسیم سلولی (Antimitotic) است. این اثر موجب افزایش اجتماع میکروتوبولها و افزایش مقاومت آنها در مقابل دپلیمریزه شدن میشود که به تثبیت میکروتوبولها منجر میشود.
فرمهای دارویی مشهور از سرخدار که در بازار موجودند، شامل Taxol (تولید آمریکا) و Anzatax (تولید استرالیا) هستند. این گیاه همچنین اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضدالتهابی دارد. در طب سنتی، از برگهای این گیاه در درمان مالاریا، برونشیت و آسم استفاده میشود. همچنین، برگ خشک شدهی آن در درمان سکسکه، صرع، اسهال و سردرد مورد استفاده قرار میگیرد. همهٔ اجزای این گیاه، به جز میوهاش، خاصیت ضد اسپاسمی، تونیک قلبی، مخدر، مسهل و قاعدهآور را دارند.
فارماکوکینتیک سرخدار
فارماکوکینتیک سرخدار، گیاهی با نام علمی Taxus baccata که دارای ترکیبات فعال مهمی نظیر تاکسوییدها است، در بدن تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار میگیرد. این ترکیبات، از گروه هیدروفوبی به حساب میآیند و به خوبی از دستگاه گوارش جذب میشوند. با توجه به خصوصیات هیدروفوبی، ممکن است در بافتهای چربی تجمع یابند و در فاز پروتئینی سرم نیز حضور داشته باشند. در مرحله متابولیسم، تاکسوییدها در کبد تحت فرایندهای متابولیسمی قرار میگیرند که میتواند بر فعالیت و سمیت دارو تأثیر بگذارد. اخراج اصلی این ترکیبات از طریق صفرا و مدفوع انجام میشود و برخی از آنها ممکن است از طریق ادرار نیز اخراج شوند. این پیچیدگی در فارماکوکینتیک سرخدار نیازمند مطالعات دقیقتر و کنترل دقیق ترکیبات فعال است، بهویژه اگر قصد استفاده از این گیاه به عنوان یک داروی گیاهی را داشته باشیم.
خواص دارویی سرخدار

این گیاه حاوی ترکیبات مختلفی است که می توانند برای درمان بیماری های زیر مفید باشند:
- درد: سرخدار دارای خواص ضدالتهابی و ضد دردی است که می تواند به کاهش درد ناشی از بیماری های مختلف مانند آرتروز، روماتیسم و میگرن کمک کند.
- التهاب: سرخدار دارای خواص ضدالتهابی است که می تواند به کاهش التهاب ناشی از بیماری های مختلف مانند آرتروز، روماتیسم و آسم کمک کند.
- سرطان: تحقیقات نشان می دهد که ترکیبات موجود در سرخدار ممکن است در پیشگیری و درمان سرطان مؤثر باشند.
- افسردگی: مطالعات نشان می دهد که سرخدار می تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند.
- بیماری های قلبی عروقی: سرخدار می تواند به کاهش کلسترول خون و فشار خون کمک کند.
- بیماری های کلیوی: این گیاه دارویی می تواند به بهبود عملکرد کلیه ها کمک کند.
- بیماری های تنفسی: سرخدار می تواند به بهبود علائم بیماری های تنفسی مانند آسم و برونشیت کمک کند.
- بیماری های پوستی: این گیاه همچنین می تواند به بهبود زخم ها و سایر مشکلات پوستی کمک کند.
- خواص ضدپیری و جوان سازی سرخدار: سرخدار دارای خواص ضدپیری و جوان سازی است. این گیاه می تواند به کاهش چین و چروک، بهبود خاصیت ارتجاعی پوست و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان بیماری های قلبی عروقی و مراکز مرتبط با آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: بهترین جراح عروق در شیراز
نحوه مصرف سرخدار

این گیاه دارویی را می توان به روش های مختلفی مصرف کرد. از جمله روش های مصرف سرخدار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دم کرده سرخدار: برای تهیه دم کرده سرخدار، یک قاشق چایخوری سرخدار خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید و به مدت 10 دقیقه دم کنید.
- عرق سرخدار: عرق سرخدار را می توان به صورت روزانه مصرف کرد.
- مصرف روغن سرخدار: روغن سرخدار را می توان به صورت موضعی برای درمان مشکلات پوستی استفاده کرد.
هشدارها و عوارض جانبی سرخدار
گیاه سرخدار بسیار سمی است و مصرف آن باید با احتیاط بالا صورت گیرد. این گیاه میتواند بر روی قلب اثر فلجکننده داشته باشد و مصرف آن ممکن است به سقط جنین منجر شود. برگهای این گیاه به عنوان سمیترین بخش آن شناخته میشوند، در حالیکه میوه آن بعد از جدا کردن هسته قابل مصرف است. سمیت قلبی عصاره این گیاه به دلیل حضور آلکالوئیدها یا تاکسینهای موجود در آن ایجاد میشود.
مصرف خوراکی این گیاه میتواند منجر به عوارض جدی مانند سرگیجه، استفراغ، خشکی دهان، کاهش فشار خون، اختلالات تنفسی و درد قلبی شود. حتی مصرف 50 تا 100 گرم از برگهای این گیاه میتواند منجر به مرگ انسان شود. به همین دلیل، استفاده از این گیاه باید تحت نظارت و هدایت پزشک یا کارشناس متخصص صورت گیرد و مصرف آن بدون نظارت تخصصی توصیه نمیشود.
سخن آخر
سرخدار گیاهی با خواص متعدد است که می تواند برای سلامتی انسان مفید باشد. با این حال، قبل از مصرف سرخدار، بهتر است با پزشک یا متخصص حوزه طب سنتی خود مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی سرخدار و گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "گیاه جینکو بیلوبا چیست و چه کاربردهایی دارد؟" نیز مطالعه نمایید.