در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی کنگر فرنگی و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه بدانید می پردازیم.
کنگر فرنگی : فواید کنگر فرنگی برای سلامتی
مجله سلامت پی جو - کنگر فرنگی یا آرتیشو Cynara scolymus هرچند به عنوان نوعی سبزی شناخته میشود و دسته سبزیجات قرار میگیرد، ولی درواقع نوعی گل و از خانواده خارمریم است. این گیاه بومی مناطق مدیترانهای است و قرن هاست که به دلیل خواص دارویی بالقوهاش مورد استفاده قرار میگیرد. درست است. کنگر فرنگی یک گیاه خوراکی با خصوصیات منحصر به فرد و مزهای شیرین و خوشمزه است. قسمتی که اغلب به عنوان "کنگر" مورد استفاده قرار میگیرد، در واقع جوانههای گل کنگر است که قبل از شکوفهدادن چیده میشوند.
این جوانهها یا کنگرها دارای بافتی نرم و طعمی شیرین میباشند و میتوانند به عنوان یک افزودنی لذیذ در سسها، سالادها و غذاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرند. در فرآیند پخت یا بخارپزی، کنگر فرنگی میتواند طعم و بافت خاص خود را تجربه کند و به دلیل شیرینی و لطافت طعمی که ایجاد میکند، به سادگی به انواع غذاها افزوده شود. همچنین، از آن به عنوان یک میانوعده یا خوراکی خوشمزه نیز استفاده میشود. در طب سنتی کشورهای مختلف، مصرف کنگر فرنگی برای کاهش سطح قند خون، بهبود هضم، سلامت قلب و سلامت کبد توصیه و تجویز میشود.
موارد مصرف
مصارف گستردهای برای گیاه کنگر فرنگی یا آرتیشو در حوزه طب سنتی ایران و سایر کشورها وجود دارد. برخی از موارد مصرف این گیاه به شرح زیر است:
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
درمان بیماریهای مختلف
این گیاه در طب سنتی ایران به عنوان درمانی مؤثر برای بیماریهایی نظیر دیابت، چاقی، کهیر، آسم، سنگ کلیه، تصلب شرائین، رماتیسم و بیماریهای پوستی مورد استفاده قرار میگیرد.
مدر و درمان برص
در طب سنتی ترکیه، از دانههای خشک شده کنگر فرنگی به عنوان درمان برص استفاده میشود و از برگهای تازه آن به عنوان مدر استفاده میشود.
مراقبت از پوست
این گیاه به دلیل حاوی لوتئین، برای تقویت پوست و جلوگیری از پیری آن مورد استفاده قرار میگیرد. منابع اشاره کردهاند که از آرتیشو در تهیه لوسیونها، کرمها و ماسکهای صورت برای این منظور استفاده میشود.
ضد استفراغ و کاهنده کلسترول خون
آرتشیو معتبر به عنوان یک گیاه ضد استفراغ و کاهنده کلسترول خون شناخته شده است.
تقویت کبد
مصرف برگ خشک کنگر فرنگی در ترکیب با سیلی مارین و گل قاصد میتواند اثر محافظتی بیشتری بر کبد داشته باشد.
کنترل وزن و درمان چربی کبد
این گیاه به عنوان یک داروی لاغری شناخته شده است و میتواند در درمان افراد دارای چربی کبد مؤثر باشد.
ضد عفونت
استفاده از عصاره این گیاه برای جلوگیری از ریزش مو و درمان زخمهای معده و روده نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین، بر اساس مطالعات طب سنتی و اطلاعات مربوط به استفاده محلی، کنگر فرنگی ممکن است در برخی موارد مشکلات گوارشی ایجاد کند، بنابراین باید در صورت نیاز و با مشورت پزشک مصرف شود.
ارزش غذایی
کنگر فرنگی به عنوان یک منبع غنی از مواد مغذی مفید شناخته میشود. یک کنگر فرنگی متوسط (۱۲۸ گرم خام، ۱۲۰ گرم پخته) حاوی ارزشهای غذایی متعددی است:
ارزش غذایی یک کنگر فرنگی متوسط خام:
- کالری: ۴۷
- چربی: ۰.۲ گرم
- کربوهیدرات: ۱۱ گرم
- پروتئین: ۳.۳ گرم
- فیبر: ۵ گرم
- قند: ۱ گرم
- ارزش غذایی یک کنگر فرنگی متوسط پخته:
- کالری: ۵۳
- چربی: ۰.۳ گرم
- کربوهیدرات: ۱۲ گرم
- پروتئین: ۲.۹ گرم
- فیبر: ۹ گرم
- قند: ۱ گرم
این گیاه یک منبع عالی از ویتامینها و مواد معدنی است. با حاوی ویتامین B۶، ویتامینهای C و K، منیزیم، فسفر، پتاسیم و آهن، این گیاه میتواند به تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت پوست و حتی مدیریت قند خون کمک کند. از طریق مصرف حدود ۷ گرم فیبر در هر کنگر متوسط، این گیاه نقش مهمی در حمایت از سلامت گوارش و کاهش خطر برخی بیماریها ایفا میکند. همچنین، با تنها ۶۰ کالری و تقریباً ۴ گرم پروتئین در هر ساقه، کنگر فرنگی به عنوان یک انتخاب کمکالری و با ارزش برای رژیم غذایی شناخته میشود
مکانیسم اثر کنگر فرنگی
مکانیسم اثر این گیاه بر اساس تحقیقات نشان میدهد که تجویز عصاره کنگر فرنگی به افراد دارای سوء هضم و بیماران با مشکلات کبدی میتواند نشانههای بیماریهایی چون درد شکم، تهوع و نفخ را بهبود بخشد. سینارین، ترکیبی که در این گیاه یافت میشود، دارای خواص آنتیاکسیدانی است که میتواند رادیکالهای آزاد را مهار کند. همچنین، ترکیب کلروژنیک اسید موجود در کنگر فرنگی اثرات ضد دیابتی داشته و در کاهش لیپیدها و لیپوپروتئینها نقش دارد. این گیاه به عنوان مهارکننده مسیر بیوسنتز کلسترول و تنظیم تولید و ترشح صفرا در کبد عمل میکند.
اثبات شده است که ترکیبات موجود در برگ کنگر فرنگی خواص ضدمیکروبی دارند. فلاونوئیدهای یافت شده در این گیاه تنظیم بالاتر ژن نیتریک اکساید سنتتاز را در سلولهای اندوتلیال انسان انجام میدهند. عصاره کنگر فرنگی اختلال فعالیت اندوتلیال که اولین مرحله بیماری آترواسکلروز است را بهبود میدهد. همچنین، این گیاه با تأثیر مثبت خود بر ضداکسیدانی واسطههای التهابی، اثرات محافظتی را در مقابل استرس اکسیداتیو القاشده توسط این واسطهها دارد. کنگر فرنگی همچنین با جلوگیری از اکسیداسیون لیپوپروتئینهای کم چگالی در سلولهای اندوتلیال و مونوسیتها، در پیشگیری از آتروژنز مؤثر است.
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف عصاره کنگر فرنگی میتواند تعداد سلولهای دو هستهای کبد و غلظت RNA داخل سلولی را افزایش دهد. ترکیب سینارین در این گیاه دارای خواص محافظتی سلولی و کبدی هست. از آرتیشو در موارد ناراحتیهای گوارشی غیراختصاصی نیز بهره گرفته میشود و مصرف عصارهای به میزان معین میتواند به کاهش تهوع، درد شکم، یبوست و نفخ در این بیماران کمک کند.
فارماکوکینتیک کنگر فرنگی
فارماکوکینتیک این گیاه مرتبط با ترکیبات شیمیایی موجود در اجزای مختلف آن است. قسمتهای اصلی و دارویی این گیاه شامل ریشه و اندامهای هوایی است. برگهای کنگر فرنگی دارای ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی میباشند. سینارین، کلروژنیک اسید، لوتئولین و سیناروزید (آنتوسیانینی که به شکل گلوکوزید درآمده) از جمله ترکیبات اصلی در این گیاه هستند. این گیاه همچنین حاوی اسید کافئیک، استرهای اسید کینیک و نئوکلرژنیک اسید است. در بذر کنگر فرنگی، ترکیباتی چون کوئرستین و گالیک اسید نیز یافت میشوند. اطلاعات فارماکوکینتیکی مربوط به این ترکیبات ممکن است به شناخت درستتر از جذب، توزیع، متابولیسم و دفع آنها در بدن انسان کمک کند.
فواید کنگر فرنگی برای سلامتی
کنگر فرنگی سبزی پرخاصیتی است که سرشار از مواد مغذی مانند فیبر، ویتامین C و آنتیاکسیدانها است. فیبر موجود در کنگر فرنگی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی کمک میکند. ویتامین C موجود در کنگر فرنگی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند. آنتیاکسیدانهای موجود در کنگر فرنگی به محافظت از بدن در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد کمک میکنند. در ادامه بیشتر به خواص و فواید این گیاه می پردازیم.
- بهبود سلامت قلب: فیبر موجود در کنگر فرنگی به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک میکند. این امر میتواند به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی مانند تصلب شرایین و سکته مغزی کمک کند.
- بهبود سلامت کبد: کنگر فرنگی حاوی ترکیبات زیستفعالی است که میتوانند به بهبود عملکرد کبد کمک کنند. این ترکیبات میتوانند به کاهش التهاب و آسیب کبدی کمک کنند.
- بهبود سلامت دستگاه گوارش: فیبر موجود در کنگر فرنگی به بهبود هضم و عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند. این امر میتواند به کاهش خطر ابتلا به یبوست، اسهال و سایر مشکلات گوارشی کمک کند.
- کاهش خطر ابتلا به سرطان: آنتیاکسیدانهای موجود در کنگر فرنگی میتوانند به محافظت از بدن در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد کمک کنند. این امر میتواند به کاهش خطر ابتلا به برخی انواع سرطان مانند سرطان روده بزرگ، سرطان سینه و سرطان پروستات کمک کند.
همچنین برای جست و جو در خصوص بیماری های کبدی و مراکز مرتبط با آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: درمان کبد چرب در شیراز
نحوه مصرف
این گیاه را میتوان به صورت تازه، پخته و کنسرو شده مصرف کرد. این گیاه تازه را میتوان به صورت مستقیم مصرف کرد، یا در سالاد، سوپ و سایر غذاها استفاده کرد. کنگر فرنگی پخته را میتوان به صورت پوره، خورش و سایر غذاها استفاده کرد. کنگر فرنگی کنسرو شده را میتوان به صورت مستقیم مصرف کرد، یا در غذاها و نوشیدنیها استفاده کرد.
عوارض جانبی
کنگر فرنگی، مانند هر گیاه دارویی دیگری، ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. یکی از بارزترین عوارض جانبی این گیاه ایجاد درماتیت تماسی است که به علت لاکتون های سزکوئی ترپن، به ویژه سیناروپیکرین، رخ میدهد. این درماتیت ممکن است به صورت حساسیت پوستی در افراد حساس به این ترکیبات بروز کند.
همچنین، گیاه آرتیشو به دلیل خاصیت گرمکنندهاش ممکن است در برخی افراد باعث تولید سودا شود، بنابراین در مواردی که افراد به گرمای زیاد حساسیت دارند، مصرف آن با سرکه توصیه میشود.
همچنین، استفاده همزمان این گیاه با داروهای مرتبط با کنترل قند خون ممکن است تداخل ایجاد کند، بنابراین بهتر است قبل از مصرف همزمان با داروهای دیگر یا در صورت وجود بیماری خاص، با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
نکات مهم:
- این گیاه از خانواده گیاهان تیره کاسنی است و به دلیل توانایی ایجاد حساسیت، مصرف مستقیم آن برای افراد حساس به این گونه گیاهان توصیه نمیشود. افرادی که به طور شدید به واکنشهای آلرژیک پاسخ میدهند، باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
- همچنین، در دوران بارداری باید با احتیاط از این گیاه استفاده شود. همواره در موارد خاص، به ویژه در دوران بارداری که احتمال اثرات جانبی بر جنین وجود دارد، بهتر است با پزشک مشورت شود.
- استفاده از کنگر فرنگی در موارد انسداد مجاری صفراوی به دلیل توانایی این گیاه در ایجاد اثرات منقبض کننده بر کیسه صفرا، ممکن است مناسب نباشد و در چنین شرایطی استفاده از آن توسط پزشک تعیین و کنترل شود.
سخن آخر
کنگر فرنگی گیاه پرخاصیتی است که دارای فواید متعددی برای سلامتی است. این گیاه سرشار از مواد مغذی مانند فیبر، ویتامین C و آنتیاکسیدانها است که میتوانند به بهبود سلامت قلب، کبد، دستگاه گوارش و سایر اندامهای بدن کمک کنند. با این حال بهتر است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی با پزشک و یا متخصص حوزه طب سنتی خود مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه کنگر فرنگی و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "بهترین روش پاک کردن کنگر" نیز مطالعه نمایید.