علائم بیماری کبد در پوست شامل مشکلات مختلفی از جمله خارش کف دست، زردی پوست، لک سفید یا موارد دیگر می شود. این علائم معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری بروز می کنند و می توانند نشان دهنده آسیب جدی یا نارسایی کبد باشند. در این مقاله مجله سلامت پی جو به بررسی علائم ظاهری بیماریهای کبد می پردازیم.
شایع ترین علائم بیماری کبد در پوست
برخی از شایع ترین علائم بیماری کبد در پوست که در این مقاله می خوانید:
- تغییرات عروق که در سطح پوست قابل مشاهده هستند مانند خال عنکبوتی
- خارش کف دست و خارش بدن در شب
- تغییر رنگ (زردی)
- ایجاد لک سفید (لوکونیشیا یا لکه های Bier)
- خشکی یا حساسیت پوست و کهیر
برای اطلاعات بیشتر درباره بیماری های گوارش یا بیماری های پوست و مو می توانید دیگر مقالههای مجله سلامت پی جو را بخوانید.
ارتباط علائم بیماری کبد با پوست چیست؟
مشکلات پوستی اغلب در کسانی که بیماری حاد یا مزمن کبدی دارند بروز می کند. بسیاری از افراد اولین بار علائم بیماری کبد در پوست را مشاهده می کنند و متوجه بیماری می شوند.
زمانی که هرکدام از عملکرد های کبد که در زیر بیان می شوند متوقف شود مشکلات پوستی بیماری کبد بروز می کنند:
- ساخت پروتئین در کبد: برای انعقاد خون، آلبومین و پروتئین هایی که به سیستم ایمنی بدن کمک می کنند
- پاکسازی سموم: یکی از وظایف کبد از بین بردن سموم در بدن است
- متابولیسم چربی و کربوهیدرات ها (کمک به هضم غذا)
- توانایی کبد برای ترشح صفرا
معمولا این مشکلات پوستی تنها به علت بیماری کبد رخ نمی دهند و ممکن است عوامل دیگری نیز باعث بروز نشانه های مشابه شوند.
بنابراین بهتر است تشخیص توسط پزشکان فوق تخصص گوارش و کبد انجام شود.
انواع بیماری کبد که عوارض پوستی دارند
ممکن است این بیماری های کبد علائم در پوست را شدیدتر کنند:
- بیماری کبد الکلی (ALD): بهطور میانگین ۴۳٪ از بیماران با سیروز الکلی دچار کهیر و حساسیت پوستی می شوند.
- سیروز صفراوی اولیه
- عفونت ویروسی کبد (هپاتیت ویروسی)
- چربی خون (کلسترول بالا) و بیماری قلب و عروق
نشانه های بیماری کبد در عروق پوستی
همچنین ممکن است بیماری های کبد باعث بروز علائم در عروق پوست شوند که در ادامه شایع ترین آنها را معرفی و بررسی می کنیم.
برای موارد دیگر می توانید علت خارش بدن و انواع حساسیت های پوستی با عکس را بخوانید.
آنژیوم عنکبوتی (Spider angioma)
بیماری عروق آنژیوم عنکبوتی که نام دیگر آن خال عنکبوتی است یک مشکل عروق سطحی پوست است که ناشی از علائم بیماری کبد است. زمانی که عروق و مویرگ های سطح پوست تجمع می کنند آنژیوم عنکبوتی بوجود می آید.
پزشکان تصور می کنند که عارضه پوستی خال عنکبوتی، به علت افزایش سطح هورمون استروژن رخ می دهد و این افزایش استروژن خود ناشی از فیبروز کبدی است. لازم به ذکر است که آنژیوم رگ های عنکبوتی همچنین به دلیل سوء تغذیه یا در دوران بارداری نیز شایع است.
بهطور معمول اندازه و تعداد خال های عنکبوتی با شدت بیماری کبد ارتباط مستقیم دارد.
از آن جهت که این خال ها شبیه به عنکبوت به نظر می رسند به آن ها آنژیوم عنکبوتی می گویند. این خال های پوستی یک خال برآمده قرمز در وسط دارند که شبیه به بدن عنکبوت و مویرگ های کوچکی در جهت بیرون دارند که شبیه به پاهای عنکبوت است.
آنژیوم عنکبوتی اغلب در نواحی پوست صورت، گردن، قفسه سینه و دست ها ظاهر می شوند. یکی از علائم جالب خال عنکبوتی این است که با فشار ناپدید می شوند و بلافاصله بعد از رفع فشار به سطح پوست برمی گردند.
تقریبا ۳۰٪ از کسانی که بیماری سیروز کبدی دارند علائم آنژیوم عنکبوتی در پوست را تجربه می کنند. جالب است بدانید به محض بهبود عملکرد و درمان بیماری کبد علائم در پوست نیز بهبود پیدا می کنند.
اریتم کف دست (Palmar erythema)
یکی از علائم بیماری کبد در پوست تشدید یا ازدیاد نقطه ها و لکه لکه های قرمز کف دست است که به آن آریتم کف دست می گویند. پزشکان باور دارند آریتم کف دست نیز (مانند آنژیوم عنکبوتی) ناشی از تغییراتی در متابولیسم هورمون ها است. این اختلال زمانی رخ می دهد که عروق و مویرگ های سطح پوست گشاد شوند. برای مشکلات متابولیسم بهتر است به فوق تخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید.
اریتم کف دست از شایع ترین علائم سیروز کبدی در پوست است که نزدیک به ۲۳٪ از بیماران را درگیر می کند. البته این مشکل پوستی تنها به بیماری کبد اختصاص ندارد و ممکن است از عوارض جانبی بارداری، روماتیسم یا کم کاری تیروئید باشد.
معمولا عارضه پوستی اریتم کف دست دردناک نیست اما گاهی این ناحیه دچار ضربان (زق زق) یا مور مور می شود.
لکه های Bier یا (Bier spots)
لکه های Bier (بیِر) لکه های کوچک سفید بدون الگوی خاصی هستند که اغلب روی دست و پاها ایجاد می شوند و عوارض خاصی ندارند. این لکه های پوستی بیر نیز از مشکلات عروق سطحی هستند.
راه های متفاوتی برای تشخیص لکه های Bier وجود دارد:
- با این که این لکه ها بی رنگ هستند بالا گرفتن عضو دچار لکه های بیر باعث می شود آنها محو شوند.
- اگر لکه ها را فشار دهید ناپدید می شوند.
- اگر خونرسانی به ناحیه دچار لکه های Bier باعث می شود که پررنگ و واضح تر شوند.
درماتیت پول کاغذی (Paper money skin)
درماتیت پول کاغذی نوعی بیماری عروق سطحی پوست است که در اثر پراکندگی مویرگ های نواحی فوقانی بدن رخ می دهد.
از آن جهت به این نوع اگزمای آلرژیک «پوست پول کاغذی» می گویند که ظاهر کف دست شبیه به رشته های ابریشمی اسکناس یک دلاری هستند.
معمولا این نوع حساسیت پوستی با مصرف مداوم الکل مرتبط است.
دیگر علائم بیماری کبد در عروق سطحی پوست
برخی دیگر از مشکلات عروقی که با بیماری کبدی در ارتباط هستند:
خارش کبد یا پروریتوس هپاتیتی (Pruritus)
در اصطلاح پزشکی پروریتوس به معنی خارش پوست است. خارش یا پرورتیوس هپاتیتی (کبد) که معمولا تا حدی به درمان نیز مقاوم است به علت کلستاز (توقف جریان صفرا) رخ می دهد. با این وجود داروهایی مانند کلستیرامین، کلسولام و نالتروکسان کمک می کنند این عارضه پوستی مرتبط با بیماری کبد درمان شود.
علائم پروریتوس کبد در پوست شامل خارش کف دست و کف پا یا بهطور گسترده تر باشد و نواحی مجاور (ساعد و بازو یا ساق پا) را نیز در بر گیرد. لازم به ذکر است که پروریتوس در عصر و شب شدیدتر است و همچنین گرما و تماس با الیافی مانند پشم آن را بدتر می کنند. بنابراین اگر دنبال علت خارش بدن در شب هستید یکی از گزینه ها می تواند علائم بیماری کبد در پوست باشد.
پروریتوس بیشتر از علائم سیروز صفراوی اولیه و انسداد مجرای صفراوی است و کمتر در بیماری های کبد الکلی و چرب شدن غیر الکلی کبد رخ می دهد. آیا قصد درمان کبد چرب دارید؟
خارش کبدی ممکن است از نظر شدت، خفیف یا شدید باشد و از نظر زمان بیماری، موقت یا دائمی باشد. در موارد شدید پروریتوس خارش دردناک و آزاردهنده است و باعث کاهش کیفیت زندگی بیمار کبدی می شود.
آسیت یا آب آوردن شکم (Ascites):
گاهی به دلیل فشار خون بالای عروق کبد، مایعات در ناحیه حفره صفاقی شکم تجمع می کنند و اصطلاحا شکم آب می آورد. معمولا آب آوردن شکم از عوارض سیروز کبدی است.
بالا رفتن بیلی روبین یا زردی غیر مستقیم (Unconjugated jaundice)
در بیماری مزمن کبدی، زمانی که کبد نتواند مواد حاصل از تخریب گلبول های قرمز را به تناسب دفع کند بیلی روبین غیرمستقیم (غیر کونژوگه) در کیسه یا مجاری صفرا تجمع و رسوب می کند. در نتیجه بیمار مبتلا به یرقان یا زردی غیرمستقیم می شود.
بالا رفتن بیلی روبین از ۲.۵ تا ۳ میلی گرم در دسی لیتر در خون باعث بروز علائم بیماری کبد در پوست یعنی زردی پوست و چشم ها (یرقان) می شود.
در صورتی که یرقان ناشی از کلستاز (توقف جریان صفرا) و انسداد مجاری صفراوی باشد بیمار دچار بیماری هیپر بیلی روبینمیا (بالا رفتن بیلی روبین غیر مستقیم) می شود.
برای شناخت بهتر زردی و دیگر علائم و عوارض کم کاری کبد خواندن دیگر مقاله مجله سلامت پی جو خالی از لطف نیست.
ما در این مقاله به زردی بزرگسالان و بیماری کبد می پردازیم. اگر نوزاد مبتلا به یرقان دارید لطفا به صفحه درمان زردی نوزاد مراجعه کنید.
بیماری وایکینگ یا انقباض دوپویترن (Dupuytren’s contracture)
زمانی رخ می دهد که بافت همبند زیر انگشت به تدریج سفت و ضخیم می شود و انگشت به سمت داخل خم می شود. انقباض دوپویترن (بیماری وایکینگ) با زیاده روی در مصرف الکل مرتبط است.
چماقی شدن ناخن یا انگشت (Finger clubbing)
در اثر نارسایی اکسیژن خون، که می تواند از علائم بیماری کبد و صفراوی، ریه و ... باشد، بند آخر انگشت ورم می کند و با ناخن زاویه تشکیل می شود. بنابراین ورم باعث می شود ناخن و انگشت شبیه گرز بهنظر برسند. البته چماقی شدن ناخن لزوما از علائم بیماری کبد نیست اما عموما در انواع سیروز کبدی که به دلیل بیماری کیسه صفرا بروز می کنند قابل مشاهده است. برای تشخیص دقیق بیماری و بررسی علائم، توصیه ما مراجعه به پزشک متخصص داخلی است.
پورفیریای اکتسابی (Porphyria cutanea tarda)
نوعی بیماری پوستی / عروقی است که باعث می شود پوست بیمار به نور آفتاب حساسیت پیدا کند و تاول بزند. پورفیریا (PCT) در نتیجه یک اختلال غیر ارثی که آنزیم مهمی در کبد را مسدود می کنند بروز می کند.
مصرف الکل، هپاتیت سی و ... همگی به بروز بیماری پورفیریا کمک می کنند اما علت اصلی آن نیستند.
چربی پلک یا زانتلاسما (Xanthelasma)
معمولا زانتلاسما (چربی پلک) توده های زرد و بدون درد هستند که زیر پوست و در اطراف پلک ها تشکیل می شوند. چربی پلک ممکن است به شکل لکه همسطح یا برآمدگی باشند یا از نظر لمس حس نرم، کمی سفت یا حالت پودر نرم (مثل گچ) تداعی کنند.
حتما می دانید که لکه های زرد زانتلاسما ناشی از رسوب چربی در زیر پوست پلک و از علائم کبد چرب در صورت هستند. بنابراین شاید دوست داشته باشید دیگر علائم و عوارض کلسترول بالا را بشناسید.
با این که چربی پلک از بیماری های مرتبط با چربی خون ناشی از کلستاز است، اما همچنان نقش اختلال چربی در بیماری پوستی زانتلاسما کامل مشخص نیست.
در صورت تمایل می توانید با عمل جراحی لکه های چربی پلک را بردارید.
علائم بیماری کبد در پوست: تغییر رنگ پوست، ایجاد خال و لکه
علاوه بر بیماری های عروق که در بالا برای تشخیص علائم بیماری کبد در پوست معرفی شدند، ممکن است تغییرات دیگری در سطح پوست رخ دهند که علامت اختلال کبد باشند. مشکلاتی مانند:
- پوست به راحتی زخم یا کبود می شود
- ایجاد لکه و خال پوستی که می تواند نشانه بیماری کبد الکلی یا سیروز باشد.
- خال و لکه سفید روی ناخن (لوکونیشیا)
درمان بیماری کبد و کنترل علائم
برای درمان بیماری کبد، راه های متعددی برای جلوگیری از آسیب بیشتر و پیشرفت بیماری وجود دارند. در چنین شرایطی همیشه اولویت درمان بیماری زمینه ای کبد است.
موثرترین روش های کنترل بیماری و چرب شدن کبد:
تغییر سبک زندگی: رژیم غذایی سالم و ورزش
برای افرادی که مبتلا به سیروز یا هپاتیت الکلی هستند، کمبود جذب کالری از پروتئین بسیار شایع است. معمولا پزشکان توصیه می کنند علاوه بر بهبود رژیم غذایی، برای اطمینان از روند درست با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت کنید.
همچنین دکترها توصیه می کنند:
- ویتامین دی D و کلسیم بیشتری مصرف کنید تا استخوان سالم و قوی داشته باشید. چون پوکی استخوان در بیماران کبد بسیار متداول است.
- کمتر نمک مصرف کنید: کاهش مصرف نمک باعث می شود التهاب و ورم در بدن کمتر شود و با کاهش فشار خون به درمان آب آوردن شکم (آسیت) کمک می کند.
- مصرف پروتئین و ویتامین بیشتر: در هر وعده غذا حداقل دو تا سه واحد پروتئین (حدود ۱۵ تا ۳۰ گرم) بخورید. خواص ویتامین E برای پوست و مو
- رژیم غذایی مدیترانهای کمک می کند به راحتی اکثر این توصیه ها را رعایت کنید.
- کاهش مصرف الکل: برای سلامت کبد توصیه می شود از مصرف الکل خودداری کنید یا آن را تا حد امکان کاهش دهید.
- برخی از انواع هپاتیت که از طریق رابطه جنسی منتقل می شوند ممکن است مزمن باشند پس حتما روابط امن داشته باشید و از کاندوم استفاده کنید.
- همچنین می توانید برای پیشگیری از انواع هپاتیت ویروسی واکسیناسیون (با گارداسیل) انجام دهید.
- برای جلوگیری از هپاتیت از سوزن مشترک استفاده نکنید.
ورزش و فعالیت بدنی برای درمان بیماری کبد
بر اساس دستورالعمل انجمن قلب آمریکا، باید هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط انجام دهید. ورزش هوازی با شدت متوسط شامل پیاده روی سریع، شنا و دوچرخه سواری می شود.
- کاهش وزن و لاغری: یکی از مهمترین موارد برای سلامت قلب و عروق حفظ وزن متعادل و سالم است. طبق توصیه انجمن قلب آمریکا، افرادی که چاق هستند باید با تغییر سبک زندگی یعنی ورزش و کم خوری میزان دریافت کالری را محدود کنند.
مروری کوتاه و توصیه مجله سلامت پی جو
- علائم بیماری کبد در پوست و بسیاری از اندام بدن بروز می کنند.
- در صورتی که دچار هرگونه مشکلات پوستی مانند خارش بدن، تغییر رنگ، لک صاف یا جوش برآمده شدید بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا عملکرد کبد شما معاینه شود.
- تشخیص سریع بیماری کبد با آزمایش خون باعث تسریع روند درمان، بهبود نتایج نهایی و کنترل علائم و مشکلات پوستی ناشی از بیماری کبد می شود.
- توصیه پزشک برای مصرف دارو را جدی بگیرید.
یکی از مواردی که باعث آسیب به کبد و تشدید علائم بیماری کبد در پوست می شود زیاده روی در مصرف دارو های تجویزی یا بدون نسخه است. اصلی ترین عامل نارسایی کبد در ایران مصرف بیش از اندازه استامینوفن است. بنابراین همیشه توصیه های پزشک یا دفترچه دارو را رعایت کنید.