در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی ترب وحشی و خواص درمانی شگفت انگیز آن می پردازیم.
ترب وحشی ، گیاهی با خواص درمانی شگفتانگیز
مجله سلامت پی جو - ترب وحشی، یا به فارسی «ریشه خردل»،«ترب وحشی»،«ترب كوهی»، یک گیاه چندساله از خانواده Cruciferae است. نام علمی این گیاه Cochlearia armoracia و مترادف آن Armoracia lappatifolia Gibb. هست. در اصطلاحات محلی فرانسوی به نامهای "Rave Sauvage" و "Raifort" و در انگلیسی با نام "Horse Radish" یا "Moutarde des Capucins" شناخته میشود.
مشخصات:
ترب کوهی دارای ریشه بلند و حجیمی است که گوشت مغز آن سفید و الیافی هست. این ریشه رنده شده و به عنوان یک ادویه تند، همچون خردل، در آشپزخانه استفاده میشود. برگهای آن دراز و براق با شکل بیضی باریک هستند و دارای دندانههای نوک تیز در کنارهها هستند. ساقه گیاه مجوف و شیاردار است و ارتفاع آن حدود ۶۰-۷۵ سانتیمتر هست. گلهای سفید آن در خوشههای گروهی در انتهای شاخهها ظاهر میشوند و میوه آن خورجینی و عقیم است.
ترب وحشی در کوهستانهای مرطوب، گودالها، کنار جریانهای آب و دامنههای رو به شمال کوهستانهای اروپا و آسیا رشد میکند. همچنین در هندوستان نیز مشاهده میشود. در ایران، گزارشی از وجود این گیاه گزارش نشده است، اما امکان پرورش آن وجود دارد.
ترکیبات شیمیایی ترب وحشی
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
ریشه این گیاه دارای اسانس روغنی با بوی تند و تیز و خراشدهنده است. این تندی و گزندگی به وجود گلیکوزید سینیگرین و آنزیم مایروزین در گیاه بازمیگردد. ماده ایزوتیوسیانات که در ریشه حاصل میشود، تأثیر آنتیمیکروبی دارد و به عنوان یک رویش یازدهدهنده بر میکروارگانیسمها عمل میکند.
ترکیبات موجود در هر صد گرم ریشه ترب وحشی خام:
- آب: 74 گرم
- پروتئین: 2.3 گرم
- انرژی: 87 کالری
- مواد چرب: 3.0 گرم
- هیدراتهای کربن: 19 گرم
- کلسیم: 14 میلی گرم
- فسفر: 64 میلی گرم
- آهن: 4.1 میلی گرم
- سدیم: 8 میلی گرم
- پتاسیم: 564 میلی گرم
- تیامین: 0.07 میلی گرم
- ویتامین C: 81 میلی گرم
خصوصیات تغذیهای:
ریشه این گیاه یک منبع غنی از ویتامین C است که برای حفظ سلامت پوست و سیستم ایمنی بسیار حائز اهمیت است. همچنین، این گیاه حاوی مقادیر معقولی از پروتئین، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم و تیامین هست. این ترکیبات باعث میشوند که ترب وحشی به عنوان یک منبع تغذیهای متوازن در نظر گرفته شود.
ترب وحشی در طب سنتی
ریشه ترب کوهی ترد و شکننده است و طول آن ممکن است تا ۱ متر برسد. بوی گزنده و تندی آن، به خصوص با شکنندگی ریشه و برخورد با سرما، بسیار قوی و تحریککننده بوده و معمولاً در مصارف طبی از ریشه تازه آن استفاده میشود. برداشت ریشه ترب وحشی در اواخر پاییز، هنگامی که رویش گیاه به حداکثر خود میرسد و تندی آن نیز به حداکثر میرسد، انجام میشود.
ترب وحشی از دیرباز در طب سنتی برای درمان بیماری های مختلفی استفاده می شده است. این گیاه دارای خواص درمانی فراوانی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:
خواص ضدالتهابی
این گیاه حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی مانند فلاونوئیدها، گلوکوزینولات ها و سولفور است که می توانند به کاهش التهاب کمک کنند. این خواص ضدالتهابی می تواند در درمان بیماری های التهابی مانند آرتروز، روماتیسم و کولیت اولسراتیو مؤثر باشد.
خواص ضدمیکروبی
ترب وحشی حاوی ترکیبات ضدمیکروبی مانند فلاونوئیدها، گلوکوزینولات ها و سولفور است که می توانند به از بین بردن باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها کمک کنند. این خواص ضدمیکروبی می تواند در درمان عفونت های ناشی از این عوامل بیماری زا مؤثر باشد.
خواص ضد درد
این گیاه حاوی ترکیبات ضددردی مانند فلاونوئیدها، گلوکوزینولات ها و سولفور است که می توانند به کاهش درد کمک کنند. این خواص ضددرد می تواند در درمان دردهای ناشی از بیماری های مختلف مانند سردرد، دندان درد و درد مفاصل مؤثر باشد.
خواص ضدسرطانی
مطالعات نشان داده اند که ترب وحشی ممکن است دارای خواص ضدسرطانی باشد. این خواص ضدسرطانی ممکن است به دلیل ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی موجود در ترب وحشی باشد.
خواص ضدباکتریایی
ترب وحشی حاوی ترکیبات ضدباکتریایی مانند فلاونوئیدها و گلوکوزینولات ها است که می توانند به از بین بردن باکتری های بیماری زا کمک کنند. این خواص ضدباکتریایی می تواند در درمان عفونت های ناشی از باکتری ها مؤثر باشد.
کاربردهای ترب وحشی
ترب وحشی، طبق افکار حکمای طب سنتی، دارای خواص گرم و خشک هست. برگها و ساقههای جوان گیاه به عنوان محرک، معرق و مدر عمل کرده و در استعمال خارجی به عنوان درمان لومباگو مورد استفاده قرار میگیرد. ریشه گیاه نیز در موارد کمبود ویتامین C مصرف میشود و از دم کرده یا خیس کرده آن در سرکه به عنوان مدر و معالج در امور مانند استسقا، ورم کلیه، سنگ کلیه، روماتیسم مزمن، نقرس، آب آوردن ریهها، آسم مرطوب، ضعف، زردی و یرقان استفاده میشود.
ریشه رنده شده این گیاه، با ظاهری شبیه به خردل، اثر قرمز کننده دارد. ضماد ریشه له شده آن بر روی پوست، پوست را گرم و قرمز میکند و پس از مدتی، سوزش، سوختگی و تاول در پوست ایجاد میکند. این ضماد برای دردهای عصبی، سیاتیک، گرفتن عضلات، دردهای روماتیسمی، فلجهای موضعی و لومباگو استفاده میشود.
از رنده شده ریشه ترب وحشی روی پارچه تمیز پهن کرده و شکر بریزند، مایع شیرینی با عصاره ریشه ترب وحشی به دست میآید که به آن "شربت ریشه ترب وحشی" معروف است. مصرف روزی ۲-۱ قاشق سوپ خوری از این شربت به عنوان یک منبع معتبر ویتامین C نافع است.
روغن ترب وحشی گرم و محلل بسیار قوی است و در اکثر امراض جانشین روغنهای معمولی مانند زیتون و کنجد میشود. این روغن در مواردی مانند فلج، لقوه، رفع ناراحتی از گزش سم و عقرب، سایر گزندگان و نیز قطرههای گوش برای تحلیل بادهای گوش و درد آن مفید است.
در کل، ترب وحشی به عنوان یک ادویه تند در غذاها، مصرف درمانی در موارد مختلف و به عنوان درمانهای سنتی در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار میگیرد.
نحوه مصرف ترب وحشی
این گیاه را می توان به روش های مختلفی مصرف کرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:
- دم کرده ترب وحشی: برای تهیه دم کرده ترب، یک قاشق غذاخوری برگ خشک ترب وحشی را در یک فنجان آب جوش بریزید و به مدت 10 دقیقه دم کنید.
- عرق ترب وحشی: عرق ترب را می توان به صورت روزانه مصرف کرد.
- لوسیون ترب وحشی: لوسیون ترب وحشی را می توان برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما و پسوریازیس استفاده کرد.
- ضماد ترب وحشی: ضماد این گیاه را می توان برای درمان درد مفاصل و سایر دردها استفاده کرد.
عوارض جانبی ترب وحشی
ترب وحشی به طور کلی گیاهی بی خطر است، اما در برخی موارد ممکن است باعث عوارض جانبی خفیفی مانند اسهال، حالت تهوع و استفراغ شود.
همچنین، مصرف ترب وحشی در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.
تدارخلات دارویی
مصرف خوراکی دانههای گیاه خردل به دلیل اثرات تحریکی و خورندگی بافت مری، منع مصرف دارد. این گیاه با آزادسازی آلیل ایزوتیوسیانات که ماده ایزوتیوسیانات را تولید میکند، تأثیر آنتیمیکروبی دارد و به عنوان یک رویش یازدهدهنده بر میکروارگانیسمها عمل میکند. با این حال، به دلیل این اثرات تحریکی، مصرف ترب وحشی در موارد التهاب معده و روده توصیه نمیشود.
مصرف موضعی این گیاه بر روی پوست نیز اجتناب شود، زیرا ممکن است باعث بروز تاول و زخم بر روی پوست گردد. عدم توصیه برای کودکان و افرادی با اختلالات کلیوی، همچنین محدودیت مصرف در دوران بارداری نشان میدهد که مصرف این گیاه نیازمند مشورت با پزشک است.
سخن آخر
ترب وحشی گیاهی با خواص درمانی فراوان است که می تواند در درمان بیماری های مختلفی مؤثر باشد. با این حال، قبل از مصرف ترب وحشی، بهتر است با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید تا از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی ترب وحشی و سایر گیاهان دارویی با کارکرد مشابه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "خواص دارویی ترب سفید و طریقه مصرف آن" نیز مطالعه نمایید.