در این مطلب از سایت پی جو به بررسی انواع داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی ، کاربردها و همچنین عوارض جانبی آنها می پردازیم.
انواع داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و آنچه باید بدانید
مجله سلامت پی جو - سیستم ایمنی بدن انسان از مجموعه ای از سلول ها، بافت ها و اندام ها تشکیل شده است که به محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری زا مانند باکتری ها، ویروس ها و انگل ها کمک می کند. گاهی اوقات، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های سالم بدن حمله می کند و باعث ایجاد بیماری های خودایمنی می شود. همچنین، برخی از سرطان ها نیز می توانند توسط سیستم ایمنی بدن تحریک شوند.
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی داروهایی هستند که می توانند پاسخ ایمنی بدن را کاهش دهند. بسیاری از آن ها در ابتدا در بیماران پیوند اعضاء برای کاهش خطر رد پیوند کاربرد داشتند؛ اما اکنون این داروها برای درمان بیماری های خود ایمنی، سرطان و برخی از عفونت ها استفاده می شوند. همچنین داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی برای درمان برخی از بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید هم مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
سرکوب کننده های سیستم ایمنی به دو دسته کلی تقسیم می شوند که به شرح زیر می باشند:
- سرکوب کننده های سلول های T: این داروها به طور مستقیم بر سلول های T که مسئول حمله به عوامل بیماری زا هستند، تأثیر می گذارند.
- سرکوب کننده های سلول های B: این داروها به طور مستقیم بر سلول های B که مسئول تولید آنتی بادی هستند، تأثیر می گذارند.
کاربرد داروهای سرکوب کننده های سیستم ایمنی
سرکوب کننده های سیستم ایمنی برای درمان طیف گسترده ای از بیماری ها استفاده می شوند، از جمله:
- بیماری های خودایمنی: مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس، بیماری کرون و بیماری کولیت اولسراتیو
- سرطان: مانند سرطان پوست، سرطان خون و سرطان روده بزرگ
- عفونت ها: مانند عفونت های ویروسی، عفونت های قارچی و عفونت های انگلی
بهترین داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
همچنین اگر شما به حوزه داروها و انواع آن علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش دانستنی های دارویی در خصوص انواع داروها و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
داروی آزاتیوپرین Azathioprine
این دارو به عنوان داروي كمكي براي جلوگيري از رد پيوند كليه، كبد و لوزالمعده مورد استفاده قرار می گیرد. داروی آزاتیوپرین به روماتيسم هاي فعال و حاد كه به داروهاي پمفيگوس، سيروز صفراوي، لوپوس اريتماتوز سيستميك و گلومرولونفريت نیز استفاده می شود. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که آزاتيوپرين به عنوان آنتاگونيست متابوليسم پورين باعث کنترل ساخت RNA,DNA و پروتئين ها، كاهش تعداد لنفوسيت هاي T و ضعیف کننده فعاليت سيستم ايمني (سلولي و هومورال) می گردد. همچنين داروی آزاتیوپرین ممكن است در تقسيم ميتوز دخالت کند.
فارماکوکینتیک این دارو نیز به صورت جذب راحت از طریق دستگاه گوارش می باشد. متابوليسم آن كبدي و در درجه دوم كليوي می باشد.
داروی سیکلوسپورین Ciclosporin
این دارو در جلوگیری از رد پيوند كليه، كبد، قلب يا ساير اعضاي بدن همراه كورتيكوستروئيدها مورداستفاده قرار می گیرد. داروی سیکلوسپورین همچنين براي درمان رد پيوند مزمن (در بيماراني كه قبلاً تحت درمان با كاهنده سيستم ايمني بوده اند)، درمان آرتريت روماتوئيد حاد، درماتيت آتوپيك و پسوريازيس شديد (در صورت عدم پاسخ مناسب يا عدم تحمل نسبت به داروهاي سيستميك قبلي) و درمان سندرم نفروتيك نیز استفاده می شود.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که با مهار قابل برگشت و اختصاصي لنفوسيت ها در فاز GO و G1 چرخه سلولي، باعث مهار لنفوسيت هاي كمكي و مهاري مي شود و توليد IL-2 و فاكتور رشد لنفوسيت هاي T را نيز کنترل می نماید. همچنین فارماکوکینتیک این دارو نیز به شکل جذب از طریق دستگاه گوارش متغير و حدود 30 درصد می باشد. متابوليسم شديد كبدي دارد و نيمه عمر آن در كودكان حدود 7 ساعت و در بزرگسالان حدود 19 می باشد و بصورت عمده از طريق صفرا و مدفوع دفع می گردد.
داروی تاکرولیموس Tacrolimus
این دارو به طور خوراکی برای جلوگیری از رد پیوند و یا در موارد بیماریهای خود ایمنی مصرف می شود و یک داروی سرکوب کننده ایمنی قوی به حساب می آید. کرم و پماد تاکرولیموس در اگزمای آتوپیک متوسط تا شدید کارایی دارد. اگزما در اثر آلرژی و حساسیت بیش از حد پوست ایجاد می گردد و تاکرولیموس موضعی با کاهش سطح ایمنی سلول های پوست آلرژی را کاهش می دهد.
داروی سیرولیموس Sirolimus
راپامیون یا سیرولیموس یک عامل مهار کننده سیستم ایمنی است که در پیشگیری از رد پیوند کلیه مورداستفاده قرار می گیرد. این دارو یک ترکیب ماکرولیدی است که از استرپتومایسس هیگروسکوپیکوس به دست می آید و با مهار انتخابی فعالیت رونویسی از سیتوکاین ها (موادی مانند اینترفرون، اینترکولین و فاکتورهای رشد که به وسیله سلول های خاص سیستم ایمنی تولید می گردند) موجب کنترل تولید سیتوکاین می گردد. داروی سیرولیموس تنها زمانی که به ترکیبات ایمونوفیلین (ایمنی دوست) متصل می شود فعال می گردد. سیرولیموس یک ترکیب مهار کننده قوی سیستم ایمنی است و دارای خواص ضد قارچی و ضد سرطان نیز است.
مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که سیرالیموس فعالیت و تکثیر سلول های T لنفوسیتی را مهار می کند و موجب کنترل تولید آنتی بادی که در پاسخ به آنتی ژن و تحریک سیتوکاین ایجاد می شود می گردد. مهار تکثیر سلول های T به وسیله مهار پیشرفت تقسیم سلولی از مرحله ی G1 به مرحله ی S چرخه سلولی صورت می پذیرد. همچنین فارماکوکینتیک داروی سیرولیموس به این شکل است که جذب این دارو از طریق فراهمی زیستی در محلول خوراکی 14 درصد و در مورد قرص 41 درصد می باشد. دفع آن نیز به شکل نیمه عمر 2.5 روز است و 91 درصد آن از طریق مدفوع از بدن خارج می گردد.
داروی داکلیزومب Daclizumab
این دارو برای درمان MS (مولتیپل اسکلروز) مورداستفاده قرار می گیرد؛ اما امکان دارد به دلایل دیگر برای شما تجویز. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که Daclizumab یک آنتی بادی مونوکلونال انسانی شده است که به زیر واحد CD25 از گیرنده با اینترلوکین 2 (IL-2) با میل بالا به منظور جلوگیری از سیگنالینگ در گیرنده IL-2 با میل بالا اتصال پیدا می کند، در حالی که امکان افزایش IL-2 را برای سیگنالینگ در واسطه فراهم می آورد. ازآنجاکه IL-2 در فعال سازی و تنظیم سیستم ایمنی بدن نقش دارد؛ آنتاگونیسم CD25 امکان دارد منجر به سودمندی درمانی در مولتیپل اسکلروز گردد.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو نیز به این شکل است که حجم توزیع آن 6.34 لیتر، متابولیسم این دارو بهصورت کاتابولیزه شده به پپتیدها و اسیدهای آمینه می باشد. زمان رسیدن به اوج تأثیرگذاری این دارو بین 5 تا 7 روز می باشد و همچنین حذف نیمه عمر آن 21 روز است.
برای مطالعه بیشتر در خصوص درمان ام اس در شیراز می توانید اینجا کلیک کنید.
داروی فینگولیمود Fingolimod
این دارو برای استفاده در بیماران سرپایی مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس به منظور کاهش تناوب و وخامت این بیماری مورداستفاده قرار می گیرد و روند علائم ناتوانی فیزیکی مرتبط با بیماری ام اس را کند می کند. مکانیسم اصلی داروی فینگولیمود ناشناخته است؛ اما فینگولیمود فسفات که یک متابولیت فعال فینگولیمود است و با اتصال به گیرنده های اسفنگوزین-۱-فسفات، باعث کاهش خروج لنفوسیت ها از غدد لنفاوی و مهاجرت آن ها به سیستم اعصاب مرکزی و در نتیجه باعث کاهش ملتهب شدن اعصاب می گردد.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این صورت است که متابولیسم فینگولیمود کبدی بوده و از طریق آنزیم های CYP450 می باشد و سوبسترای CYP2D6, 2E1, 3A4, 4F12, 4F2 به محسوب می شود. این دارو در کبد به فینگولیمود فسفات تبدیل می شود که متابولیت فعالی هست. عمده دفع این دارو از راه ادرار می باشد (متابولیت های غیر فعال) اما متابولیت های فعال از راه مدفوع دفع می شود و نیمه عمر آن ۶-۹ روزه است. دقت داشته باشید در نارسایی کبدی متوسط تا شدید نیمه عمر دارو ۵۰ درصد افزایش پیدا می کند.
داروی تری فلونوماید teriflunomide
این دارو متابولیت فعال لفلونوماید می باشد و با کنترل سنتز پیریمیدین سیستم ایمنی را تعدیل می کند و برای درمان مالتیپل اسکلروزیس به خصوص فرم عود کننده آن مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که مکانیسم دقیق عملکرد داروی تری فلونوماید در مولتیپل اسکلروزیس مشخص نمی باشد. آن چه که شناخته شده است این است که با مهار آنزیم میتوکندریایی دی هیدرو اورات دهیدروژناز موجب جلوگیری از سنتز پیریمیدین می گردد و از این راه سیستم ایمنی را در مالتیپل اسکلروزیس تعدیل می نماید.
همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این شکل است که زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی:1-4 ساعت می باشد، اتصال به پروتئین آن 99% است همچنین حجم توزیع این دارو 11 لیتر است. متابولیسم داروی تری فلونوماید ابتدا هیدرولیز به متابولیت های غیر فعال سپس اکسیداسیون، اِن-استیلاسیون، کونژوگاسیون با سولفات است و مهار کننده CYP2C8، القا کننده CYP1A2 می باشد. کلیرانس کل بدن به صورت 30 میلی لیتر در ساعت می باشد.
داروی مایکوفنولات موفتیل Mycophenolate Mofetil
داروی مایکوفنولات براي جلوگيري از رد پيوند قلب، كليه و كبد همراه با سيكلوسپورين و كورتيكوستروئيدها مورد استفاده قرار می گیرد. مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که مايكوفنوليك اسيد، متابوليت فعال مايكوفنوليت، مهاركننده قوي، اختصاصي و قابل برگشت آنزيم اينوزين منوفسفات دهيدروژناز مي باشد و بنابراين مسير ساخت جديد نوكائوتيدهاي گوانين را مهار مي كند. همچنین فارماکوکینتیک این دارو به این شکل است که جذب دارو از دستگاه گوارش به طور گسترده و با سرعت (فراهمي زيستي 94%) انجام می گردد. نيمه عمر آن حدود 17 ساعت می باشد. حذف آن 93% كبدي و 6% كليوي است.
عوارض جانبی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند، از جمله:
- عفونت: مهار کننده های سیستم ایمنی می توانند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند.
- سرطان: برخی از مطالعات نشان می دهد که مهار کننده های سیستم ایمنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
- عوارض جانبی: داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می توانند عوارض گوارشی مانند اسهال، تهوع و استفراغ ایجاد کنند.
- عوارض جانبی: این داروها می توانند عوارض جانبی پوستی مانند بثورات پوستی و خارش ایجاد نمایند.
سخن آخر
سرکوب کننده های سیستم ایمنی داروهای مؤثری هستند که می توانند برای درمان طیف گسترده ای از بیماری ها استفاده شوند. با این حال، این داروها می توانند عوارض جانبی جدی نیز ایجاد کنند؛ بنابراین، قبل از شروع مصرف این داروها، باید با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای آنها صحبت کنید. با این حال رعایت این نکات می تواند کمک کننده باشد:
- اگر در حال مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستید، مهم است که به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد.
- اگر علائم عفونت مانند تب، لرز یا گلودرد را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر عوارض جانبی جدی مانند عفونت جدی یا سرطان را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
توجه داشته باشید این مقاله صرفاً در جهت آگاهی و اطلاعات دارویی شما می باشد. همچنین شما در سایت پی جو برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی این مقاله را "عوامل تضعیف سیستم ایمنی بدن " نیز می تونید مطالعه نمایید.