در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی انجبار و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
خواص گیاه دارویی انجبار از دیدگاه طب سنتی
مجله سلامت پی جو - گیاه انجبار (Rumex acetosa)، عضوی از خانواده Polygonaceae، در مناطق مختلف اروپا، آسیا و شمال آمریکا یافت میشود. این گیاه با ساقههای صاف و ساده که به ارتفاع تا یک متر میرسد، در چمنزارها، مزارع و اطراف رودخانهها رشد میکند، به ویژه در ارتفاعات بالاتر و در خاکهای مرطوب و غنی از اسید سیلیسیک. ریشههای گوشتی و استوانهای این گیاه، در شرایط محیطی خاص به بهترین شکل رشد میکند.
این گیاه به عنوان منبع غذایی مفید در مواقع قحطی به خاطر ریشههای حاوی نشاسته تلخ و گس استفاده میشود. علاوه بر این، تمام قسمتهای این گیاه به عنوان گیاه دارویی به کار میروند و به عنوان یک منبع غنی از ترکیبات مفید برای سلامتی شناخته میشود. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
مشخصات انجبار
انجبار گیاهی پایاست با ساقههای صاف و ساده که به ارتفاع بیش از یک متر میرسد. ریزومهای بزرگ این گیاه، پیچدار و دارای شاخههای فراوان است. شکل بوتهاش شبیه به ترشک است و خوشههای گلهایش شبیه به سنبله بارهنگ نمایان میشوند. برگهای بالایی این گیاه سبز و براق هستند، در حالی که برگهای زیرین دارای کدری و خطوط ناهموار هستند. برگهای پایینتر دمبرگهای درازی دارند در حالی که سایر برگها بدون پایهاند.
گلهای انجبار به رنگ گلی یا صورتی کمرنگ با گل پوش منحصر به فردی دارند و پرچمها از بیرون قابل رؤیت هستند. این گیاه در ماههای خرداد تا تیر گل میدهد و بیشتر در کنار جوهای آب و اطراف برخی جادهها رشد میکند. به نامهای اتارف، پرشیان دارو یا پرشیای دارو هم شناخته میشود.
این گیاه حاوی ترکیبات متنوعی از جمله ۳۰ درصد آمیدون، ۱۰ درصد مواد آلبومینوئیدی، نشاسته، آمیدون، اسید گالیک، لعاب، صمغ، اکسالات کلسیم، قندهای مختلف، ویتامین C، مقدار بسیار جزئی از اکسی متیل آنتراکینون (یک ماده رنگی به نام قرمز انجبار) و تانن است. همچنین طبع گیاه انجبار سرد و خشک است.
قسمتهای مورد استفاده از انجبار شامل ریزوم، ریشه و برگ گیاه هستند. در فصل پاییز، ریزوم این گیاه جمعآوری شده و در آفتاب خشکانده میشود. ریشههای بزرگ آن اغلب برش طولی داده میشوند. ساقه زیرزمینی این گیاه ضخیم، استوانهای و به هم چسبیده است و اطراف سطح خارجی آن را ریشکهای فراوان میپوشاند. این تنوع در مواد مؤثر انجبار آن را به یک منبع متنوع و مفید از نظر ترکیبات معدنی، ویتامینی و مواد گیاهی تبدیل کرده و به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند درمانی شناخته میشود.
زیست بوم گیاه انجبار
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
خاستگاه اصلی این گیاه در کشور سوریه و مناطق اطراف شام واقع شده است. به خصوص، نوع بهترین این گیاه در شام یافت میشود. علاوه بر این، در نواحی غربی ایران نیز مانند آذربایجان، کوه سهند، همدان، تخت سلیمان، بین همدان و تبریز و همچنین در لرستان به ویژه در منطقه اشترانکوه رشد میکند. گیاه انجبار علاوه بر اروپا و بخصوص در انگلستان که در مزارع مرطوب این مناطق به وفور یافت میشود، در آسیا نیز پراکنش دارد. این تنوع در محدوده جغرافیایی رشد انجبار، آن را یک گیاه گسترده و در اقلیمهای مختلف قابل تطابق نموده است.
خواص گیاه انجبار در طب سنتی
این گیاه با دارا بودن خصوصیات متعدد، به عنوان یک منبع غنی از خواص درمانی شناخته میشود. این گیاه از نظر خواص درمانی به عنوان ضد تب، مدر، ملین، التیامدهنده، قابض قوی، ضد اسهال، مقوی عمومی، ضدعفونیکننده، ضد غلبه دم، ضد التهاب، محرک و اشتهاآور معرفی میشود.
استفاده از انجبار در موارد مختلف از جمله اسهال، دیسانتری، رفع ترشحات مخاطی، بیاختیاری دفع ادرار، ترشحات زنانگی، سوزش مجاری ادرار، گلو درد، ورم مجرای بول بعد از رفع حالت التهابی آن، بواسیر، انزال منی، تب نوبه، خونریزی رحم، التهابات اندامهای تناسلی زن، التیام زخم، نزلههای مزمن، سل، خونریزیهای ساده داخلی و خارجی، جلوگیری از سقط جنین، رفع ترشحات سفید مهبل و وجود خون در ادرار توصیه میشود.
استفاده از انجبار در استعمال خارجی نیز به شکلهای مختلف مفید است؛ جوشانده 150 گرم ریزوم آن در یک لیتر آب به عنوان قرقره یا دهانشویه برای التیام زخم، ناراحتیهای حلق، سفت کردن لثههای نرم، التهابات لثه، لوزهها یا گلو و تزریق در دستگاه تناسلی برای ترشحات زنانگی و رفع ورم مجاری ادرار اثرات مثبتی دارد. همچنین، جوشانده انجبار بهعنوان تنقیح در درمان اسهال، بواسیر، درمان خراشهای ناحیه مقعد و واریس به کار میرود.
ریزوم (ریشه) انجبار به دلیل حاوی تانن، اثر قابض و التیامدهنده را درمان میکند و میتواند به عنوان مقوی معده نیز مفید باشد. این گیاه برای رفع ترشحات مخاطی، درمان اسهال، التهاب مجاری ادراری و ترشحات زنانگی به کار میرود. همچنین، برای بند آوردن خونریزی داخلی و خارجی و درمان انزال زودرس، استفاده از انجبار توصیه میشود.
این گیاه در کاربردهای دامپزشکی نیز برای ناراحتیهای گوارشی دامها مورد استفاده قرار میگیرد. در نهایت، نوشیدن آب دم کرده از این گیاه میتواند بیماریهای میزانای و سوزاک را درمان کند و از خونریزی و اسهال نیز جلوگیری نماید.
ترکیبات شیمیایی
انجبار حاوی ترکیبات شیمیایی مختلفی است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تانن
- گلوکز
- آمیدون
- مواد آلبومینوئیدی
- اکسالات کلیسم
- اسیداگزالیک
- لعاب
- صمغ
- یک ماده رنگی قرمز
- ویتامین C
نحوه مصرف
این گیاه را میتوان به صورتهای مختلف مصرف کرد. از جمله روشهای مصرف این گیاه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تهیه دمنوش انجبار:
دو قاشق غذاخوری از گیاه خشک انجبار را به یک فنجان آب اضافه کنید.
اجازه دهید به مدت پنج تا ده دقیقه دم کشیده شود.
مقدار مصرف:
مقدار مصرف مجاز دمنوش انجبار یک فنجان در روز است.
توصیه میشود مصرف این دمنوش به مدت 3 تا 4 هفته ادامه یابد و به صورت دائمی مصرف نشود.
تغییرات در مصرف:
قبل از استفاده به صورت دائمی یا برای مدت زمان طولانی، بهتر است با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
استفاده در صورت مشکلات خاص:
برای مشکلات خاص مانند بواسیر، اسهال، یبوست، یا مشکلات گوارشی، مصرف گیاه انجبار به عنوان درمان مکمل ممکن است مفید باشد.
برای درمان عفونت در دهان و گلو:
یک یا دو گرم ریزوم خشک شده از گیاه انجبار را در یک فنجان آب گرم اضافه کنید.
اجازه دهید به مدت 5 ساعت بماند و دم بکشد.
سپس دم کرده را قرقره کنید تا عفونت در دهان و گلو درمان شود.
برای تنتور تجاری انجبار دستورالعمل توصیه شده توسط تولید کننده را بررسی کنید. معمولاً دوز تنتور تجاری انجبار در حدود 1 تا 3 میلیلیتر سه بار در روز توصیه میشود.
دستورالعملهای سازنده را دقیقاً دنبال کنید.
موارد منع مصرف و عوارض جانبی
مصرف گیاه انجبار همراه با موارد احتیاط و منع مصرف ضروری است:
- برای سرد مزاجان: این گیاه برای افراد سردمزاج ممکن است مضر باشد. در چنین شرایطی، ترکیب با زنجبیل ممکن است مفید باشد. قبل از مصرف هر گونه گیاه دارویی، بهتر است با پزشک مشورت شود.
- تداخل با املاح و آهن: این گیاه ممکن است با املاح و آهن ناسازگار باشد. افرادی که نیاز به مصرف املاح و آهن دارند، باید مصرف این گیاه را با پزشک خود مطرح کنند.
- یبوست و انسداد روده: مصرف بیش از حد انجبار ممکن است منجر به یبوست و انسداد روده شود. افراد با تاریخچه یبوست باید از مقدار مناسب و متعارف مصرف کنند.
- دوران بارداری: در دوران بارداری بهتر است از مصرف گیاه انجبار خودداری شود. ممکن است برخی از ترکیبات آن برای بارداری مناسب نباشند. قبل از هر تصمیمی، مشورت با پزشک ضروری است.
جمع بندی
انجبار گیاهی دارویی است که دارای خواص درمانی فراوانی است. این گیاه برای درمان بیماریهای مختلفی از جمله اسهال، بواسیر، خونریزی، تب، بیماریهای کلیوی، یبوست، ضعف عمومی، التهاب، عفونت و غلبه بلغم استفاده میشود. با این حال، مصرف انجبار در برخی افراد ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد؛ بنابراین، قبل از مصرف انجبار با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه خرنوب و همچنین کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "فواید گیاه خرنوب در طب سنتی" نیز مطالعه نمایید.