زمانی که صحبت از اثرات منفی آلودگی هوا می‌شود، تمرکز اکثر افراد و پزشکان بر بیماری ها و عوارض جسمی ناشی از انواع آلاینده ها در محیط است. اما آیا تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان را می‌دانید؟ در این مقاله مجله سلامت پی جو درباره عوارض آلودگی هوا بر سلامت روان و راهکارهایی برای اینکه از خودتان در برابر این اثرات منفی محافظت کنید صحبت می‌کنیم. با ما تا پایان همراه باشید.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان: مغز و سیستم عصبی
افرادی که در معرض آلودگی هوا هستند دچار تغییراتی در نواحی مغز که احساسات و عواطف را کنترل می‌کنند می‌شوند. به همین علت بیشتر از کسانی که هوای سالم تنفس می‌کنند مستعد ابتلا به اضطراب و افسردگی قرار می‌گیرند.
هوای آلوده درصد بیشتری از ذرات معلق (PM2.5، PM10 و PM0.1) و گازهای مضر (NO2، SO2 و O3) دارد. تنفس این آلاینده‌ها باعث ورود آنها به جریان خون می‌شود که عوارض خطرناکی مانند التهاب بافت مغز دارند. این ذرات بر سیستم عصبی مرکزی و عملکردهای مغزی تاثیر می‌گذارند و میتوانند منجر به بروز اختلالات مختلف عصبی شوند.
در شهرهای پرجمعیت زندگی می‌کنید و شاخص کیفیت هوا (AQI) اغلب روزهای سال ناسالم یا خطرناک است؟
برای کنترل تاثیر مخرب آلودگی هوا بر سلامت بهتر است به بهترین پزشک متخصص اعصاب و روان شیراز مراجعه کنید.
انواع اختلالات روان ناشی از آلودگی هوا
به‌طور کلی گفته می‌شود قرار گرفتن در معرض هوای آلوده و دود باعث افزایش احتمال مشکلات خلقی و عصبی مانند موارد زیر می شود:
افسردگی: افزایش بروز علائم افسردگی گاهی به علت التهاب ناشی از آلاینده‌ها در مغز است.
اضطراب و استرس: تنفس هوای آلوده سطح استرس را بالا می‌برد. پس علائمی مانند بی‌قراری، تپش قلب و اختلال خواب بروز می‌کنند.
اختلالات شناختی: قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به مدت طولانی با کاهش حافظه، اختلال حواس و افزایش خطر زوال عقل (آلزایمر) مرتبط است.
اختلالات خلقی: تغییرات ناگهانی خلق و خوی (مود)، زودرنجی و پرخاشگری از دیگر پیامدهای آلودگی هوا بر سلامت روان هستند.
آسیبهای آلودگی هوا بر سلامت روان طبق تحقیقات پزشکی
موضوع تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان به ندرت توسط سازمان های وابسته به دولت‌ها مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) تحقیق و بررسی می‌شود. علاوه بر دلایل سیاسی، تعیین رابطه علیت واضح بین این عوامل مختلف و تاثیر آنها دشوار است. بنابراین ما نظر دانشمندان طبق تحقیقات پزشکی را در رابطه میزان آلاینده‌ها و انواع اختلال روحی جویا شدیم. دانشمندان معتقدند:
- ارتباط معناداری بین سطح آلودگی هوا و اختلال دو قطبی، افسردگی، اسکیزوفرنی و اختلالات شخصیتی وجود دارد.
- تعداد دفعات مراجعه افراد به مراکز سلامت روان در روزهایی که ذرات معلق در هوا (PM pollutions) ناسالم یا بیش از حالت عادی باشد افزایش می‌یابد.
- مرگ و میر مرتبط با بیماری های روانی و اختلالات رفتاری مانند (پرخاشگری و دعوا) در روزهایی که هوا مه آلود است بیشتر است.
- تحقیقات پزشکی مختلف به ارتباط بین خودکشی با سطوح بالاتر آلاینده‌هایی مانند ذرات معلق (PM)، دی اکسید نیتروژن (NO2)، اوزون (O3) و دی اکسید گوگرد اشاره می کنند.
- آلودگی هوا و افزایش آلاینده‌هایی مانند NOx و PM 2.5 باعث افزایش ۱۸ تا ۳۹ درصدی ابتلا به اختلالات روانی شایع می‌شود.
- حتی تغییرات محدود آلاینده‌ها و ذرات معلق بزرگ (PM10) در بازه مشخص علت یک سوم (۳۳٪) از موارد روان پریشی در جامعه است.
- در مورد کودکان نیز، محققان دریافتند که نوجوانانی که از سن ۱۲ سالگی در مناطق با آلودگی هوای زیاد زندگی می کنند، ۳ تا ۴ برابر بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی در ۱۸ سالگی هستند.
کیفیت یا آلودگی هوای خانه چرا مهم است؟
همچنین در مورد کیفیت هوای داخلی خانه، دی اکسید کربن (CO2) به‌طور ویژه نقش مهمی در عملکرد ذهنی، بازده فکری، آسایش و سلامت روان دارد. این در حالی است که همین مقدار CO2 در خانه هیچ عوارضی برای سلامت جسمی ایجاد نمی‌کند.
برخلاف تاثیر این گاز در آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، چون CO2 به‌طور طبیعی در اطراف ما وجود دارد و برای گیاهان ضروری است، به عنوان آلاینده شناخته نمی‌شود. در حقیقت، این توانایی دی اکسید کربن در به دام انداخت حرارت و گرمایش زمین به عنوان گاز گلخانه‌ای (GHC) است که زمین را برای ما انسان ها قابل سکونت می‌کند.
آلودگی هوا چطور سلامت روان را به خطر می‌اندازد؟
تحقیقات دانشمندان نورولوژی (عصب شناسی) در زمینه تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان ثابت می کند قرار گرفتن در معرض ذرات معلق در هوا (PM) باعث التهاب بافت عصبی مغز می‌شود. آلودگی هوا باعث تولید سیتوکین ها می‌شود که مولکول هایی هستند که واکنش ضدالتهابی بدن را تنظیم می کنند.
افزایش سطح سیتوکین‌ها ارتباط معناداری با افسردگی و اضطراب دارد. التهاب اعصاب در بلند مدت عامل اصلی بسیاری از اختلالات سیستم عصبی مرکزی مانند بیماری های آلزایمر و پارکینسون است.
گروه‌های سنی در معرض خطر
کودکان، سالمندان، زنان باردار و افرادی که مشکلات تنفسی یا بیماری‌های روانی زمینه‌ای دارند، نسبت به اثرات منفی آلودگی هوا بر سلامت روان آسیب‌پذیرتر هستند. حس می‌کنید اختلال خلق (مود) ناشی از آلودگی هوا دارید؟
توصیه می کنیم از بهترین دکتر روانشناس در شیراز مشاوره بگیرید.
راهکارهای کاهش تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان
پزشکان توصیه می کنند برای جلوگیری از عوارض و تاثیر منفی آلودگی هوا بر سلامت روان روش های زیر را انجام دهید:
با وجود پیامدهای منفی ذکر شده، اقداماتی برای محافظت از خود در برابر این اثرات وجود دارد:
- در روزهایی که هوا کثیف یا مه گرفتگی است از خانه خارج نشوید - مخصوصا اگر از گروه‌های حساس (سالمندان، کودکان و زنان باردار) هستید
- استفاده از ماسک فیلتردار: ماسک‌های فیلتردار تا حد زیادی از ورود آلاینده‌ها به ریه‌ها جلوگیری می کند.
- تصفیه هوای منزل و محل کار: دستگاه‌های تصفیه هوا با فیلترهای مناسب کیفیت هوای داخلی را تا حد زیادی بهبود می‌دهند.
- کنترل استرس و اضطراب: می توانید با یادداشت برداری روزانه، تمرین های تنفسی یا یوگا و مدیتیشن سطح اضطراب و استرس خود را مدیریت کنید.
- رژیم غذایی مناسب: مصرف میوه، سبزیجات و مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطرات آلودگی هوا مفید است.
- افزایش فعالیت بدنی: ورزش منظم در هوای سالم، با بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به مغز باعث ارتقا سلامت روان می‌شود.
- دریافت نور خورشید کافی و میزان مناسب خواب شبانه
- مراجعه به دکتر روانپزشک یا مشاوره با متخصص روانشناس
