در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی ریحان و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانیم می پردازیم.
اهمیت گیاه دارویی ریحان در طب سنتی

مجله سلامت پی جو - ریحان (Ocimum basilicum) یک گیاه دارویی با برگ های سبز و گل های بنفش است که بومی آسیای جنوبی است. این گیاه به دلیل خواص و کاربردهای فراوان خود، از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است. از برگهای خشکشده آن به عنوان یک طعمدهنده و تقویتکننده هضم غذاها استفاده میشود. این گیاه از قدیمیترین زمانها به عنوان یک گیاه دارویی نیز بهکار میرفته است. ریحان به عنوان یک ضد نفخ طبیعی شناخته میشود و میتواند در کاهش مشکلات نفخ شکمی کمک کند.
همچنین، از برگ و گل این گیاه از قدیم به عنوان ضد نفخ، افزایش دهنده شیر، درمان برخی ناراحتیهای قلبی، اشتهاآور و ضد تشنج استفاده میشده است. علاوه بر این مصارف، عصارهی ریحان در مواردی مانند مارگزیدگی نیز برای خنک کردن محل گزش مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین، ممکن است باکتریهای پوستی را در محل جوشهای صورت از بین ببرد. ریحان همچنین دارای خواص دیگری است که شامل درمان برونشیت، سرفه، درد گوش و ورم سینوسها، درمان سوء هاضمه، نفخ شکم و رفع حالت تهوع، درمان سرماخوردگی، تب، آنفولانزا و بیماریهای عفونی میشود.
ریحان به طور سنتی در مناطق مختلف ایران برای درمان دلدرد، یبوست، رفع کمخونی، جلوگیری از سکته قلبی و التیام زخم دهان نیز به کار میرفته است. تحقیقات نشان میدهد که دم کردهی برگ ریحان نیز نیروزا، مقوی و مدر دارد و میتواند برای رفع سردردهای یکطرفه، سردردهای عصبی، تقویت عمل دستگاه گوارش، سرگیجه، آنژین و سیاهسرفه مؤثر باشد. از اینرو، ریحان به عنوان یک گیاه دارویی گرانقدر با خصوصیات درمانی متنوع واقعیتی در سلامتی انسانها دارد.
مکانیسم اثر ریحان
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
ریحان دارای اثرات فارماکولوژیک متنوعی است که به عنوان یک گیاه دارویی مورد توجه قرار میگیرد. اثرات اصلی این گیاه شامل اثرات ضد میکروبی و ضد قارچی میشود. ریحان توانایی مهار باکتریها و قارچهای مختلف را داراست و به ویژه اثر خوبی بر روی درماتوفیتها نشان داده است. همچنین، عصاره آبی و الکلی برگهای ریحان فعالیت ضد زخم زایی در دستگاه گوارش موشهای آزمایشگاهی را نشان داده است که این اثر به وجود فلاونوئیدهای موجود در این گیاه بازمیگردد. دانههای ریحان به دلیل ویژگیهای نرمکنندهای که دارند، در رفع التهاب کلیه و ترشحات زنانگی مورد استفاده قرار میگیرند.
این گیاه دارای خاصیت ضد هلیکوباکتر پیلوری بوده و خاصیت آنتیاکسیدانی نیز تائید شده است. همچنین، این گیاه دارای اثر ضد هیپرلیپیدمی (افزایش چربی خون) است. عصاره گیاه ریحان میتواند اسیدهای آمینه تحریککننده را مهار کرده و اثرات ضد دردی را کاهش دهد. علاوه بر این، ماده لینالول موجود در ریحان میتواند فعالیت گلوتامات را در آزمایشهای برون تنی و درون تنی تشنج ناشی از NMOD و Quin را مهار کند و باعث کاهش آزادسازی گلوتامات شود. این مکانیسمها و اثرات فارماکولوژیک ریحان، اهمیت ویژهای در طب سنتی و مدرن دارد.
فارماکوکینتیک گیاه دارویی ریحان

ریحان ترکیبات مختلفی دارد که به عنوان ترکیبات دارویی شناخته میشوند. بخش عمده و مهم این گیاه اسانس آن است که حاوی فنیلپروپانوئیدها هست و تقریباً 90 درصد از ترکیبات اسانس را تشکیل میدهد. از جمله مهمترین ترکیبات فنیلپروپانوئیدی موجود در این گیاه میتوان به اوژنول، متیل اوژنول، فنیلسینامات، متیل چاویکول و المیسین اشاره کرد که به اسانس ریحان ویژگیهای دارویی میدهند.
علاوه بر این ترکیبات، اسانس ریحان شامل کارواکرول، تیمول و لینالول نیز میشود. در سرشاخههای این گیاه، علاوه بر اسانس، تاننها، گلیکوزیدها و ساپونینها نیز یافت میشوند. این ترکیبات و اسانسها به مکانیسمهای فارماکوکینتیکی این گیاه و اثرات دارویی آن ارتباط دارند و نقش مهمی در اثرات درمانی ریحان ایفا میکنند.
خواص گیاه دارویی ریحان
ریحان حاوی ترکیبات فعالی است که دارای خواص درمانی متعددی هستند. از جمله این ترکیبات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسید rosmarinic: این ترکیب دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی است.
- اسید ursolic: این ترکیب دارای خواص ضدالتهابی و ضداکسیداتیو است.
- اسید oleanoic: این ترکیب دارای خواص ضدالتهابی و ضدقارچ است.
- اسید caffeic: این ترکیب دارای خواص ضدالتهابی و ضداکسیداتیو است.
کاربردهای گیاه دارویی ریحان در طب سنتی
ریحان در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله موارد زیر استفاده می شود:
- سرماخوردگی و آنفولانزا: ریحان به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود، به کاهش علائم سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند.
- مشکلات گوارشی: ریحان به دلیل خواص ضدالتهابی و ضداسپاسم خود، به بهبود مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه، یبوست و اسهال کمک می کند.
- مشکلات پوستی: ریحان به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدقارچ خود، به درمان مشکلات پوستی مانند آکنه، اگزما و پسوریازیس کمک می کند.
- بیماری های قلبی عروقی: ریحان به دلیل خواص ضدالتهابی و ضداکسیداتیو خود، به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کمک می کند.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان سرماخوردگی و مراکز مرتبط با آن در قشم می توانید به این لینک رجوع کنید: لیست پزشکان عمومی قشم
نحوه مصرف گیاه دارویی ریحان

ریحان را می توان به صورت تازه، خشک یا به صورت عصاره مصرف کرد. ریحان تازه را می توان به عنوان چاشنی در غذاها استفاده کرد. همچنین می توان از آن برای تهیه دمنوش ریحان استفاده کرد. ریحان خشک را نیز می توان به صورت پودر یا به صورت چای ریحان استفاده کرد. ازعصاره ریحان، می توان به صورت کپسول یا به صورت قطره استفاده کرد.
مضرات گیاه دارویی ریحان
ریحان به طور کلی یک گیاه دارویی ایمن است. با این حال، برخی افراد ممکن است نسبت به آن حساسیت داشته باشند. همچنین، مصرف بیش از حد ریحان ممکن است باعث ناراحتی معده شود.
سخن آخر
ریحان یک گیاه دارویی با خواص و کاربردهای فراوان است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است. این گیاه به دلیل خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی، ضدقارچی، ضداکسیداتیو و ضدعفونی کننده خود، در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. در صورت مصرف گیاه دارویی ریحان رعایت نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:
- ممنوعیت در کودکان و زنان باردار: استفاده از اسانس ریحان برای کودکان و زنان باردار توصیه نمیشود. این گیاه ممکن است تأثیرات نامطلوبی روی جنین یا نوزاد داشته باشد؛ بنابراین، بهتر است در این شرایط از مصرف آن پرهیز کرد.
- استفاده با احتیاط: ریحان حاوی استراگول است که در برخی حیوانات ممکن است باعث ایجاد سرطان کبد شود. اگرچه در انسانها معمولاً به میزان غیرسمی مصرف میشود، اما باید از مصرف زیاد اسانس ریحان پرهیز کرد و مصرف آن را به میزان کم محدود نمود.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی ریحان و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "موارد استفاده و خواص درمانی چای ریحان" نیز مطالعه نمایید.