بیماری لثه یک عارضه شایع است که باعث التهاب و درد لثه و در موارد بسیار شدید باعث تحلیل لثه و افتادن دندان می شود. اما آیا میدانستید بیماری پریوپنتال لثه انواع مختلف دارد و میتواند برای سلامت کل بدن مضر باشد؟ در این مقاله مجله سلامت پی جو درباره انواع بیماری لثه (ژنژیویت و پریودنتیت) و عوارض آن بر سلامت عملکرد اعضای بدن صحبت می کنیم.
بیماری لثه چه تاثیری بر سلامت بدن دارد؟
زمانی که افراد تصمیم به سالم زندگی کردن و بهبود وضعیت بدن خود می گیرند، معمولا به ورزش بیشتر، مصرف غذای سالم و خواب شب کافی فکر می کنند. با این که رعایت بهتر بهداشت دهان و جلوگیری از بیماری لثه یا پوسیدگی دندان باید معمولا در این تصمیم لحاظ نمی شود، اهمیت آن فوقالعاده بالاست. همه پزشکان و دندانپزشکان اتفاق نظر دارند که سلامت یا بیماری لثه نه فقط برای دهان و گوارش، بلکه برای سلامت عمومی کل بدن تاثیرگذار است. اما قبل از هرچیز ابتدا باید بدانیم:
بیماری لثه چیست و چه انواعی دارد؟
بیماری لثه که به آن پریودنتال (به انگلیسی: Periodontal) هم گفته می شود، نوعی بیماری پیشرونده است که به مرور زمان باعث آسیب به بافت لثه در اطراف دندان ها می شود. در ادامه به علائم انواع بیماری لثه و عوارض آن می پردازیم.
بهتر است اگر علائم بیماری لثه مانند درد یا التهاب را دارید در اولین فرصت به بهترین دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی در شیراز مراجعه کنید.
مرحله اولیه بیماری: التهاب لثه یا ژنژویت
اولین مرحله بیماری با التهاب لثه که اصطلاحا ژنژیویت (Gingivitis) نام دارد شروع می شود. علت التهاب معمولا تجمع باکتری (پلاک) و ایجاد عفونت در اطراف دندان و لثه (پریودنتال) است.
این نوع بیماری لثه بسیار شایع است و اغلب افراد معمولا حداقل یک بار در طول زندگی خود به آن مبتلا می شوند. اصلی ترین علائم التهاب لثه شامل:
- درد لثه
- خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان
- درد و قرمزی خفیف لثه
- و گاهی ورم کردن بافت لثه مخصوصا در اطراف دندان
برای درمان التهاب لثه یا ژنژیویت و بهبود کامل، لازم است به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید. در صورتی که بیماری لثه به سرعت درمان و از پیشرفت آن جلوگیری نشود، وارد مرحلهای می شود که آسیب غیرقابل ترمیم و دائمی به سلامت لثه می زند.
مرحله خطرناک بیماری: پریودنتیت یا پیوره
بیماری پریودنتیت (به انگلیسی: Periodontitis) سطح پیشرفته و خطرناک بیماری لثه است که باعث آسیب دائمی و غیرقابل ترمیم به بافت لثه و استخوان فک می شود. خوشبختانه با روش های تخصصی دندانپزشکی امکان جلوگیری از روند بیماری و درمان علائم آن وجود دارد.
علائم پریودنتیت چیست؟
- تحلیل لثه - سطح بیشتری از دندان قابل مشاهده است (عقب روی خط لثه)
- تغییر حالت قرار گرفتن دندان ها روی هم موقع گاز زدن یا جویدن غذا
- بوی بد دائمی دهان
- لق شدن دندان یا دندانها
- قرمز شدن، ورم یا خونریزی لثه
- درد هنگام غذا خوردن (جویدن)
اگر هر یک از این علائم را دارید، مهم است که فورا به متخصص بیماری های دهان مراجعه کنید. دندانپزشک شما می تواند با معاینه دهان شما و سی تی اسکن، وضعیت لثه های شما را بررسی کند.
اگر پریودنتیت دارید، دندانپزشک شما یک برنامه درمانی را برای شما تجویز خواهد کرد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مسواک و نخ دندان منظم
- جرم گیری تخصصی توسط دندانپزشک در کلینیک
- و در موارد شدید جراحی لثه و در صورت نیاز پیوند لثه
تشخیص دقیق شدت بیماری و بهترین روش درمان به نظر پزشک متخصص جراحی لثه بستگی دارد.
رابطه بیماری لثه و سلامت عمومی بدن
به عقیده دکتر دندانپزشک آندرس-پینتو، وجه اشتراک بیماری ژنژیویت و پریودنتیت التهاب لثه است. در صورتی که التهاب درمان نشود باعث عقب رفتگی یا تحلیل لثه می شود.
این موضوع از آن جهت مهم است که عفونت باکتری می تواند به استخوان فک سرایت کند و در نهایت منجر به لق شدن یا افتادن دندان بشود. علاوه بر این هر گونه عفونت در بدن باعث ایجاد واکنش سیستم ایمنی می شود.
سیستم ایمنی با فعالسازی گلبول های سفید (سلولی که با عفونت مبارزه می کند) به بقیه بدن نیز هشدار می دهد که مشکلی در بدن بهوجود آمده است. این گلبول ها با گردش خون در سراسر بدن به حرکت در می آیند.
تاثیر واکنش ایمنی شدیدی که در اثر عفونت یا التهاب لثه ایجاد می شود تنها محدود به لثه یا دهان نمی باشد و خطر بیماری های دیگر را تشدید می کند.
عوارض بیماری پریودنتال لثه بر کل بدن:
بیماریهای لثه مانند ژنژیویت یا پریودنتیت فقط برای سلامت دهان و دندان مضر نیستند. عوارض بیماریهای پریودنتال بر بدن شامل:
بیماری قلب و عروق
دانشمندان ثابت کردند که بیماری لثه (پریودنتال) ارتباط مستقیمی با افزایش احتمال بیماری قلبی، سکته و فشار خون بالا دارد. سیستم قلب و عروق واکنش بد و خطرناکی به التهاب دارد و سطح کلسترول و چربی خون را افزایش می دهد که این موضوع باعث ایجاد رسوب (پلاک) در عروق می شود.
در صورت عدم درمان، پریودنتال و عفونت لثه باعث بروز بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین می شوند. این یعنی سرخرگ های فرد مبتلا به آترواسکلروز تنگ و سفت می شوند و چون انعطاف کافی را ندارند در معرض انسداد قرار می گیرند.
یکی از عوارض خطرناک ابتلای طولانی به بیماری قلبی و عروقی افزایش ریسک سکته قلبی و مغزی است. توصیه می کنیم علائم سکته قلبی در مردان یا سکته در زنان را بخوانید.
دیابت و سلامت لثه
زمانی که قند خون به خوبی کنترل نشود، سطح گلوکوز (قند) بزاق بیشتر از حد معمول می شود. همین موضوع باعث تشدید عفونت و رشد باکتری و در نتیجه حاد شدن بیماری لثه می شود. علاوه بر این وجود عفونت و باکتری در بدن به مدت طولانی باعث افزایش قند خون و دشواری کنترل علائم دیابت می شود.
برای بهبود سریع لازم است علائم دیابت شیرین (نوع دو) را بشناسید و برای درمان به دکتر متخصص دیابت (در شیراز) مراجعه کنید.
سلامت روان
دهان و دندان هایی سالم و عاری از بیماری لثه نقش موثری در احساس ما نسبت به خودمان و اعتماد بنفس ما دارند. یکی از علائم و عوارض بیماری حاد لثه (پریودنتال) بوی بد همیشگی دهان است. علاوه بر این چون مبتلایان به بیماری پریودنتیت دندان های خود را از دست می دهند ممکن است خجالت بکشند لبخند بزنند یا صحبت کنند.
به علت های بالا ممکن است این افراد از روابط اجتماعی خودداری کنند و دچار انزوا شوند - انزوا از عوامل اصلی اضطراب، افسردگی و تهدید سلامت روان است.
اگر با بهبود وضعیت لثه هنوز هم ترس یا اضطراب اجتماعی دارید بهتر است به بهترین مراکز مشاوره مراجعه کنید.
بیماری التهابی روده (IBD)
با این که این موضوع نیازمند تحقیق و بررسی بیشتری است، برخی از پزشکان و متخصصان معتقدند التهاب لثه و بیماری پریودنتال می توانند باعث تشدید علائم بیماری التهابی روده (IBD) و مشکلات گوارشی شود.
کووید ۱۹ (کرونا)
برخی از پزشکان معتفدند که التهاب یا بیماری لثه مانند پریودنتیت باعث تشدید علائم کرونا و بروز مشکلات و اختلالات جدی می شود.
علت بیماری لثه (پریودنتال) چیست؟
به عقیده دندانپزشکان علت التهاب یا بیماری لثه معمولا عدم استفاده درست از مسواک و نخ دندان و عادات غذایی اشتباه است. بعد از غذا مخصوصا زمانی که کربوهیدرات مصرف می کنیم، باکتری های دهان از قند (گلوکوز) آن تغذیه می کنند و یک لایه نازک پلاک روی دندان تشکیل می دهند.
در مواردی که بهداشت دهان و دندان به خوبی انجام نشود، پلاک از بین نمی رود و فرصت پیدا می کند تا سفت و سخت شود (تارتار) و باعث التهاب یا بیماری لثه شود.
از آنجا که گاهی مسواک و نخ دندان ممکن است به خوبی پلاک را از بین نبرند دندانپزشکان توصیه می کنند سالی یک یا دو بار جرم گیری دندان انجام دهید.
عوامل خطرساز
عوامل دیگری که خطر التهاب یا بیماری لثه را افزایش می دهند:
- مصرف تنباکو و دخانیات - سیگار و قلیان
- مصرف مدوام الکل
- عوارض برخی از داروها
- کمبود ویتامین یا املاح معدنی
- رطوبت کم یا خشکی دهان
- عوامل ژنتیکی و ارثی تاثیرگذار بر سلامت لثه
پیشگیری و درمان
لطفا توجه کنید که پیشگیری از بیماری لثه موثرتر از هر درمان دندانپزشکی است. با این که دندانپزشک می تواند التهاب لثه را درمان و روند آن را متوقف کند، آسیب ناشی از بیماری حاد لثه (پریودنتیت) ترمیم پذیر نیست. بنابراین بهتر است اولویت ما و دکتر همیشه جلوگیری از بروز عفونت یا بیماری لثه باشد.
متخصصان بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از بیماری پریودنتال توصیه می کنند:
- سیگار و قلیان نکشید و از مصرف مداوم الکل پرهیز کنید
مصرف طولانی تنباکو احتمال بیماری لثه و سرطان دهان را افزایش می دهد. مانند تنباکو، مصرف مداوم الکل نیز خطر بیماری لثه (پریودنتال) و سرطان دهان را افزایش می دهد.
- تا حد ممکن از مصرف غذاهای با قند و نشاسته بالا خودداری کنید.
بهداشت دهان: استفاده منظم از مسواک و نخ دندان
حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و یکبار نخ دندان بکشید. خمیر دندان حاوی فلوراید باعث حفظ سلامت مینای دندان یعنی لایه محکم روی سطح دندانها که از آنها در برابر پوسیدگی و باکتری محافظت می کند می شود.
نخ دندان ذرات غذایی که بین دندان گیر می کنند و با مسواک از بین نمی روند را بیرون می آورد. اگر دندان مصنوعی دارید یا دسترسی به فاصله بین دندانها برایتان سخت است می توانید از دستگاه واترپیک استفاده کنید.
- به مدت طولانی از دهانشویه آنتی باکتری استفاده نکنید
سلامت دهان و لثه تا حد زیادی به تعادل باکتری های دهان بستگی دارد. همانطور که میدانید در بدن ما باکتری های خوب نیز وجود دارند که نه تنها باعث عفونت نمی شوند بلکه مزایایی مانند جلوگیری از التهاب یا بیماری (مثلا در لثه) دارند. بنابراین برای مصرف دهانشویه آنتی باکتریال فقط به توصیه و دستورالعمل دندانپزشک توجه کنید.
- بهطور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید
برای بهبود سلامت دندان ها لازم است سالی ۱ یا ۲ بار برای چک آپ دوره ای و جرم گیری تخصصی به دندانپزشک مراجعه کنید. البته افرادی که مستعد التهاب یا بیماری لثه (ژنژیویت و پریودنتیت) هستند باید در فواصل زمانی کوتاه تر برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنند.
مروری کوتاه و توصیه مجله سلامت پی جو
- بیماری لثه (پریودنتال) یک عارضه جدی برای سلامتی کل بدن است.
- بر اساس تحقیق دانشمندان التهاب لثه با بیماری های مزمن مانند دیابت، التهاب روده (IBD)، آلزایمر و بیماری های قلب و عروق رابطه مستقیم دارد.
- بیماری پریودنتال همچنین ممکن است باعث بروز عوارض جدی یا اختلال در روند بارداری (زایمان زودرس) و روماتیسم شود.
- در مرحله اول، بهترین راه پیشگیری با رعایت بهداشت مناسب دهان است چون آسیب ناشی از پریودنتیت به بافت لثه و استخوان فک دائمی است.
- در مرحله بعد لازم است در صورت بروز علائم بیماری مانند قرمز شدن، خونریزی و التهاب لثه فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.
شما با پی جو می توانید برای درمان بیماری لثه و جلوگیری از عوارض خطرناک آن از بهترین دکتر دندانپزشک شیراز آنلاین نوبت مراجعه بگیرید.
منبع: ترجمه اختصاصی مجله سلامت پی جو از مقالات معتبر پزشکی
علائم بیماری های لثه Nidcr.nih.gov، ژنژیویت و پریودنتیت UhHospital و DestinDentist