اصول پرورش و نگهداری گل بابونه
نام علمی : Matricaria chamomilla
خانواده : compositae
بابونه آلمانی بومی :آسیای صغیر
معرفی گیاه بابونه
بابونه از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است. مردم مصر و یونان باستان از خواص دارویی آن مطلع بوده و برای درمان بعضی بیماری ها از این گیاه استفاده می کرده اند.بابونه برای مصریان و رومیان باستان یک گیاه شناخته شده بود و آن را به الهه خورشید تقدیم می کردند،چون بابونه را داروی همه دردها می دانستند و از آن به عنوان آرام بخش،تسکین دهنده استفاده می کردند. بابونه از قرن پانزدهم در اروپا به عنوان یک گیاه دارویی استفاده شد.
مشخصات گیاهشناسی بابونه
بابونه گیاهی است یکساله و علفی که سرمای زمستان را به خوبی تحمل می کند. در مناطق معتدله علف هرز یونجه و ذرت است. بابونه در عرض جغرافیایی ۶۳-۶۴ درجۀ شمالی در سطوح وسیعی می روید.ریشۀ بابونه مخروطی شکل و کم و بیش سطحی است. ارتفاع ساقه متفاوت و بسته به شرایط محل رویش بین ۳۰-۸۰ سانتی متر می باشد. شرایط اقلیمی نقش عمده ای در رشد، نمو و حتی شکل گل دارد. چنانچه بابونه در زمین های شور و غیر حاصلخیز بروید گیاهانی بسیار کوتاه(به ارتفاع ۵ سانتی متر) با گلهای کوچک و ظریف تولید می کند. بابونه هایی که در این شرایط می رویند سالها واریته ای جداگانه( به نام سالینا) می دانستند و به علف مناطق شور( علف شور) معروف بود. پس از انتقال همان گیاه به شرایط اقلیمی مناسب ، گیاه به رشد و نمو طبیعی خود دست می یابدکه نشان دهندۀ تأثیر شرایط اقلیمی در رویش بابونه است.برگها بسیار منقسم ،باریک، کشیده و نیزه ای شکل یا سوزنی می باشند.گلهای بابونه در انتهای ساقه های اصلی و فرعی ظاهر می شوند و بصورت گل آذین کاپیتول می باشد
میوه، فندقه خاکستری رنگ یا زرد روشن به طول ۱ تا ۵/۱ میلی متراست..اوایل بهار رشد گیاه سریع است و شاخه های متعددی تولید می کنند. بابونه شامل انواع بابونه اعم از بابونه آلمانی یا بابونه رومی (انگلیسی) است.
زمان گلدهی بابونه
زمان گلدهی بابونه متفاوت است و به رقم وشرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. گیاهان خودرو نسبت به گیاهان کشت شده زودتر به گل می نشینند. به طوری که در انواع خودرو اولین گلها در اواخر فروردین ظاهر می شوند. در انواع کشت شده گلدهی با تأخیر همراه است و اولین گلها اردیبهشت پدیدار می شوند. تمام گلها در مدت ۱۰-۱۶ روز ظاهر می شوند.
نیازهای اکولوژیکی بابونه
اگرچه بابونه در کشت پائیزه قادر است سرمای زمستان را تحمل کند ولی برای گلدهی نیازی به گذراندن سرما(بهاره شدن) ندارد، بطوری که در کشت بهاره گیاهان نیز به گل می روند. بذر بابونه در دمای ۶-۷ درجۀ سانتی گراد جوانه می زند. ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بین ۲۰-۲۵ درجه سانتی گراد می باشد.رشد و نمو بابونه در دمای روزانه بین ۱۹-۲۱ درجۀ سانتی گراد به خوبی انجام می گیرد. ولی بیشترین مقدار اسانس در درجه حرارت بین ۲۰-۲۵ درجه در گل ها ساخته و ذخیره می شود. بابونه به سرما حساس نیست ولی چنانچه در بهار در مرحله گلدهی با سرما مواجه شود تأثیر سویی بر عملکرد گل خواهد داشت.بذر بابونه برای رویش احتیاج به نور دارد. این گیاه نیز در طول رویش به نور کافی نیاز دارد. به طوری که بابونه از مرحلۀ تشکیل غنچه تا کامل شدن گلها به مقادیر زیادی نور محتاج است. گیاهانی که در سایه کاشته می شوند مقادیر بسیار کم اسانس و کامازولن خواهند داشت . تحقیقات نشان می دهد که نور سبب افزایش اسانس و کامازولن می شود.بابونه قادر به تحمل خشکی است ولی در مرحلۀ رویش بذر و همچنین در مرحلۀ تشکیل ساقه به مقادیر مناسبی آب نیاز دارد. تحقیقات نشان می دهد که آبیاری گیاهان در مرحلۀ پنجه زنی ، عملکرد گل را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
بابونه گیاهی شورپسند(هالوفیت) است ، اگر این گیاه در مناطق شور کشت شود ریشه قادر است ۱۰ میلی گرم نمک در هر گرم ریشه ذخیره نماید. کشت بابونه در مناطق شور سبب کاهش عملکرد گل در مقایسه با گیاهان کشت شده در زمین های غیر شور می شود.بابونه در هر نوع خاکی می روید، ولی خاکهای سبک شنی همراه با مقادیر فراوان ترکیبات آهکی خاکهای بسیار مناسبی برای کشت بابونه است. PH خاک برای بابونه بین ۸/۴ -۸ مناسب است. تحقیقات نشان داده که بابونه را می توان در خاک های قلیایی با PH 9-2/9 نیز کشت کرد.
زمان و فواصل کاشت بابونه
زمان مناسب برای کشت پائیزه نیمه دوم شهریور و برای کشت بهاره نیمۀ دوم اسفند است. زمان کاشت نقش عمده ای در عملکرد گل بابونه دارد. در کشت پائیزه و بهاره بذرها در ردیف هایی به فاصلۀ ۱۲-۱۵ سانتی متر در زمین اصلی کشت می شوند.در سال اول کاشت برای هر هکتار زمین به ۳-۵/۴ کیلوگرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز است. چنانچه بابونه به صورت یک کشته تکثیر شود از سال دوم به بعد باید از مقادیر کمتری بذر استفاده کرد.
روش کاشت بابونه
کشت بابونه توسط بذر انجام می گیرد. در کشت مستقیم اعم از کشت بهاره یا پائیزه پس از آبیاری زمین به کاشت ردیفی بابونه اقدام می شود. از آنجا که نور نقش عمده ای در جوانه زنی بذر دارد بذرها را باید به صورت سطحی در زمین کشت کرد. پس از کاشت غلتک مناسبی باید زده شود و از به کار بردن وسایلی که سبب به هم خوردن نظم ردیفها و پراکنده شدن بذرهای کشت شده شود باید پرهیز کرد.
آماده سازی زمین بابونه
پس از برداشت گیاهان قبل( گیاهانی که با بابونه به تناوب کشت می شوند) باید زمین را برای کشت بابونه آماده کرد. انجام شخم در زمین هایی که بابونه کشت می شود مناسب نیست مگر در مواقع ضروری. پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها و تسطیح زمین ، بستر را برای کاشت بذر آماده می کنند.
مراقبت و نگهداری بابونه
آبیاری منظم(بابونه کمی خشکی دوست است) و نور فراوان و مبارزه با علف های هرز در ابتدای رشد گیاهچه ها(این گیاه رشد بطئی دارد)، نقش مهمی در افزایش عملکرد گل دارد.برای مبارزه با علف های هرز بابونه از علف کش مالوران به مقدار ۳-۴ کیلوگرم در هکتار به صورت محلول پاشی می توان استفاده کرد. زمان مناسب برای استفاده از این علف کش اواسط فروردین ماه است. این علف کش تأثیر سویی بر گیاه بابونه ندارد و می توان تا مرحلۀ دو تا سه برگی از آن استفاده نمود.
پس از اولین برداشت گل، کاربرد محلولهای غذایی در تشکیل مجدد گل بسیار مؤثر است. اگرچه بابونه کم و بیش به کم آبی مقاوم است ولی در مواقعی که هوا برای مدتی خشک باشد و بارندگی کافی نباشد باید به آبیاری گیاهان اقدام نمود.
جمع آوری محصول بابونه
برداشت بابونه کمی مشکل است چون در فصل برداشت، گلها به صورت غیرهمزمان می رسند و بوته ها هم دائما گل می دهند و هر چند روز یکبار بایستی برداشت صورت گیرد.برداشت به موقع گلها بسیار مهم است و نقش مهمی در کیفیت و کمیت اسانس دارد.مقدار اسانس گلها در ساعات مختلف شبانه روز متفاوت است. ظهر هنگام تابش آفتاب ، گلها از بیشترین مقدار اسانس برخوردارند. برداشت گلها در روزهای ابری و سرد مناسب نیست و در این شرایط ازمقدار اسانس و کامازولن آن کاسته می شود.گلها را پس از برداشت بلافاصله باید خشک کرد. تأخیر در خشک کردن گلها سبب تغییر رنگ و کاهش کیفیت و کمیت اسانس آنها می شود
ویژگیهای دارویی و درمانی بابونه
این گیاه تقویت کننده مغز، است. میزان ترشح شیر مادران شیرده را افزایش می دهد. درمان کننده سردرد و میگرن است. بابونه آلمانی یک گیاه قوی در خرد کردن سنگ مثانه و دفع آن است. برای رفع درد چشم، بابونه رومی را در سرکه ریخته و آنرا مصرف می کنند. به منظور تسکین دردهای عضلانی چای بابونه آلمانی نوشیده می شود. بابونه آلمانی یک داروی قوی در درمان بی اشتهایی و کم خونی است.این گیاه ضد التهاب ،ضد تشنج ، ضد نفخ، و تب بر است. ازاسانس گل بابونه جهت حفاظت پوست و به عنوان ماده ای موثر در رویش مو استفاده می شود.ترکیبات موجود در روغن بابونه آلمانی از پیشرفت ورم جلوگیری می کند و برای رفع بی خوابی موثر است. از بابونه آلمانی جهت رفع استرس و سردردهای عصبی استفاده می شود.
موضوع : اصول پرورش و نگهداری گل بابونه
مطالب مرتبط :
اصول کاشت و پرورش گیاه آویشن و خواص درمانی آن
نحوه پرورش و شرایط نگهداری به لیمو و خواص آن
معرفی گل قرنفل و شرایط نگهداری آن + خواص درمانی قرنفل
اصول کاشت و نحوه پرورش گیاه مارچوبه و خواص درمانی مارچوبه
خواص گیاه دارویی اورگانو یا پونه کوهی
شرایط نگهداری و پرورش مرزه و خواص دارویی آن
آشنایی با گل زیبای آشلانتوس یک گیاه زینتی و خواص درمانی
بانک مشاغل برتر