در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه زرآوند و همچنین هر آنچه نیاز هست در خصوص خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
خواص و فواید گیاه دارویی زرآوند
مجله سلامت پی جو - زرآوند، گیاهی علفی از خانواده Aristolochiaceae است که بومی مناطق معتدل و گرمسیری جهان است. این گیاه دارای گونه‌های مختلف است که برخی از آنها دارای خواص دارویی هستند. زرآوند در طب سنتی ایران و چین از دیرباز برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
گیاه زرآوند در کتب طب سنتی با دو نام، یعنی "زرآوند گرد" یا به اصطلاح اصفهانی "نخود الوندی" و "زرآوند دراز" شناخته می‌شود. در برخی مدارک، همچون کتاب فلور ایران اثر پارسا، نام "خربزه ابوجهل" نیز به عنوان یکی از نام‌های این گیاه ذکر شده است. در بازار دارویی هند، گیاه زرآوند طویل نامیده می‌شود.
این گیاه در اقلیم‌های مختلف ایران یافت می‌شود. در غرب ایران، در مناطقی همچون قصر شیرین، کوه الوند همدان، اشتران کوه و کوه ساس، کوه چهار خاتون، کوه رازوند و عباس‌آباد همدان رشد می‌کند. همچنین، در اطراف تهران، کرج، ونک، اوین، شمیرانات و مناطق آذربایجان نیز یافت می‌شود. در مناطق شمالی نیز در بین درختان زیتون رودبار رشد می‌کند.
استفاده از ساقه زیرزمینی یا بیخ این گیاه در طب سنتی رواج دارد و این گیاه به عنوان زرآوند به بازار عرضه می‌شود. این گیاه از هندوستان وارد شده و در بازار به نام "زرآوند" به فروش می‌رسد. مطالعه خواص دارویی انواع مختلف این گیاه در ایران اهمیت دارد و موضوعات متنوعی در این زمینه قابل بررسی است.
مشخصات ظاهری گیاه زرآوند
زرآوند یک گیاه دارویی منحصر به فرد است که دارای ساقه زیرزمینی چند ساله و پایا می‌باشد. ساقه هوایی کوتاه این گیاه، با ارتفاع حدود 30 تا 40 سانتیمتر، دارای برگ‌هایی با زاویه منفرجه به یکدیگر است که شکل آنها به قلب شباهت دارد و نوک آنها تیز است. گیاه زرآوند در طب سنتی و درمانی به دلیل خواص مفیدی که دارد، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به مهمترین خصوصیات و خواص این گیاه معجزه‌آسا پرداخته خواهد شد.
ترکیبات شیمیایی زرآوند
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
ترکیبات شیمیایی این گیاه شامل ریشه‌ی این گیاه می‌باشد که دارای ترکیبات متنوعی است. این ترکیبات عبارت‌اند از:
- گلوکوزید: ماده‌ای متبلور که احتمالاً یک نوع گلوکوزید است.
- ایزوآریستولوچیک اسید: یک ماده تلخ با طبیعت گلوکوزیدی که در این گیاه حاضر است.
- آلانتوآن: یک ماده دیگر با خصوصیت‌های خاص در این گیاه یافت می‌شود.
- آلکالوئید آریستولوچین: یک آلکالوئید خاص که به عنوان یکی از ترکیبات مهم این گیاه شناخته می‌شود.
- اسانس روغنی: حاوی ترکیبات کاربونیل و مقدار کمی روغن با بوی ایزووانیلین.
این ترکیبات به‌طور کلی، خصوصیات و خواص دارویی گیاه زرآوند را تعیین می‌کنند و از آن در طب سنتی به عنوان یک منبع درمانی استفاده می‌شود.
خواص و فواید زرآوند
این گیاه دارای خواص و فواید متعددی است که برخی از مهمترین آنها عبارت‌اند از:
- ضد سمی: زرآوند تریاق سمی نباتی و حیوانی را داراست، به خصوص در موارد سم عقرب و مار کبری که می‌تواند به عنوان پادزهر مؤثر باشد.
- تسکین گرفتگی ها: این گیاه بازکننده گرفتگی‌ها و انسداد مجاری عروق است.
- تأثیر مدر و قاعده آور: این گیاه به عنوان یک مدر و قاعده آور شناخته می‌شود.
- ضد کرم معده: مصرف این گیاه می‌تواند کرم معده و کدو را کاهش دهد.
- تقویت قی: این گیاه قی آور است و در موارد مرتبط با طحال مفید است.
- استفاده با سکنجبین و شراب عسلی: مصرف زرآوند با سکنجبین یا شراب عسلی می‌تواند در برخی موارد نظیر طحال، صرع، کزاز و ضعف احشا مؤثر باشد.
- تأثیر مسهل بلغم: این گیاه به عنوان مسهل بلغم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده در ضمادهای زخم: این گیاه در ضماد زخم‌ها به خصوص زخم‌های دیابتی مؤثر است.
- تأثیر در رویانیدن گوشت: زرآوند با ایرسا و عسل برای پاک کردن زخم‌های عمیق و رفع رطوبت‌ها نافع است.
- استفاده در موارد زایمان: شیاف زرآوند در مهبل برای باز کردن عادت ماهیانه، رفع بند آمدن آن و پاک کردن رحم مؤثر است.
- کاهش تب: در هند، ریشه این گیاه برای کاهش تب تجویز می‌شود.
- مصرف در بیماری لوکودرما: گرد زرآوند با عسل در مورد بیماری لوکودرما مفید است.
- صفرابر و پاک‌کننده سینه: این گیاه صفرابر و پاک‌کننده سینه و شش‌ها است.
- پاک‌کننده معده و دماغ: زرآوند به عنوان پاک‌کننده معده و دماغ نیز معروف است.
- کاهش درد مفاصل: مصرف این گیاه ممکن است در کاهش درد مفاصل و روماتیسم مؤثر باشد.
- درمان بیماری‌های پوستی: درمان بیماری‌های پوستی نظیر اگزما از دیگر خواص این گیاه است.
- تسکین تنگی نفس و سکسکه: این گیاه می‌تواند تنگی نفس و سکسکه را کاهش دهد.
مهم است توجه داشت که قبل از هر گونه مصرف گیاهان دارویی، بهتر است با یک پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان درمان آسم و مراکز مرتبط به آن در تهران می توانید به این لینک رجوع کنید: پزشکان متخصص آسم، آلرژی و ایمن شناسی بالینی در تهران
فواید گیاه زرآوند در طب سنتی
این گیاه در طب سنتی به عنوان یک منبع درمانی با طبیعت گرم و خشک معرفی می‌شود. این گیاه از خواص فراوانی برخوردار است که در موارد گوناگون به بهبود و درمان بسیاری از مشکلات سلامتی کمک می‌کند.
از جمله فواید زرآوند می‌توان به التیام زخم‌های مزمن، درمان کش آمدن ماهیچه، رفع ضعف شنوایی و چرک گوش، درمان صرع، تقویت لثه، بهبود برونشیت، رفع سکسکه، درمان طحال، کاهش تب و لرز، بهبودی نیش عقرب، دفع سنگ مجاری ادرار، از بین برنده انگل، بهبود رنگ صورت، برطرف کردن بلغم با استفاده از عسل، درمان بیماری‌های روده ای، بهبود بواسیر، رفع تشنج، پالایش کبد سالم، جلوگیری از گسستگی ماهیچه ای در بیماران دارای نقرس، بازکننده عروق و لوکودرما با ضماد گرد زرآوند و عسل و همچنین خلط آور و صاف کننده صدا اشاره کرد. این فواید متنوع نشان‌دهنده اهمیت و تأثیرگذاری گیاه زرآوند در حفظ و بهبود سلامتی افراد است.
طریقه مصرف گیاه زرآوند
ضماد برای درمان گزیدگی عقرب و مار:
- از این گیاه می‌توان برای درمان محل گزیدگی عقرب و مار استفاده کرد. از گیاه خشک زرآوند ممکن است یک ضماد تهیه شود که بر روی محل گزیدگی قرار داده می‌شود. این ضماد می‌تواند به عنوان یک درمان طبیعی و مؤثر در این حوزه عمل کند.
مالش به دندان و لثه:
- با مالش این گیاه به دندان و لثه، می‌توان رطوبت را از بین برد و چرک لثه را پاک کرد. این روش ممکن است به بهبود و حفظ بهداشت دهان و دندان کمک کند.
استفاده به شکل شیاف در مهبل:
- زنان می‌توانند از زرآوند به شکل شیاف در مهبل استفاده کنند. این روش می‌تواند به باز کردن عادت ماهیانه و رفع بند آمدن آن کمک کند. همچنین، در موارد سختی زایمان، این گیاه به خروج جنین کمک کرده و رحم را پاک کند.
روش‌های مصرف گیاه زرآوند
مصرف خوراکی:
- برای مصرف خوراکی گیاه زرآوند، مقدار ١٠ تا ٨ گرم از آن به عنوان یک داروی طبیعی کافی است. این مقدار معمولاً برای درمان برخی از مشکلات سلامتی به کار می‌رود.
برای رفع بیماری کبد و طحال با عسل:
- برای رفع بیماری‌های مرتبط با کبد و طحال، مصرف زرآوند با عسل توصیه می‌شود. این ترکیب ممکن است به عنوان یک درمان طبیعی و نرم‌کننده برای این اعضا عمل کند.
تریاق برای گزش مار کبری:
- ریشۀ نوعی از گیاه زرآوند به نام زرآوند دراز جهت رفع گزش مار کبری به عنوان تریاق مصرف می‌شود. اگر این گیاه را با نوشابه مصرف شود یا بصورت ضماد بر جای نیش گذاشته شود حشرات و زهرها را می تواند می کند.
استفاده از ریشه نوع A. indica به عنوان تونیک و محرّک:
- ریشه نوع A. indica به عنوان تونیک، محرّک، قاعده آور و قى‌آور استفاده می‌شود. این گونه ممکن است در تقویت عمومی بدن و کاهش تب مؤثر باشد.
ترکیب با عسل برای لوکودرما:
- گرد زرآوند را با عسل ترکیب کرده و برای بیماری پوستی لوکودرما که نوعی لک و پیس با برص است، در مصرف داخلی تجویز می‌شود.
مصرف به صورت دم کرده:
- برای استفاده از دم‌کرده‌ی این گیاه، یک قاشق چای‌خوری از آن را به یک فنجان آب افزوده و جوش داده، برگ‌ها و گل‌های آن را داخل آب جوشیده ریخته و به مدت 5 تا 10 دقیقه و ریشه‌ها را به مدت 10 تا 20 دقیقه در آب خیس کرده، سپس روزانه 2 تا 4 فنجان از این دم کرده را مصرف نمایید.
مضرات گیاه زرآوند
- سقط جنین: مصرف بیش از حد گیاه زرآوند ممکن است به عنوان یک مضرات جدی شناخته شود و موجب سقط جنین در زنان باردار گردد؛ بنابراین، در مواقع بارداری توصیه می‌شود از مصرف این گیاه پرهیز شود.
- حالت تهوع: مصرف این گیاه در مقادیر زیاد ممکن است حالت تهوع و ناخوشایندی در دستگاه گوارش ایجاد کند؛ بنابراین، در مصرف معتدل و متعادل آن باید توجه شود.
- سکته مغزی: برخی منابع اشاره دارند که مصرف زرآوند ممکن است به دلیل تأثیراتی که بر فشار خون دارد، باعث افزایش خطر سکته مغزی شود. افراد با مشکلات قلبی و فشار خون بالا باید از مصرف این گیاه با احتیاط استفاده کنند.
- تأثیر بر کبد ضعیف: این گیاه برای افرادی که مشکلات کبدی دارند ممکن است مضر باشد. استفاده از آن در این شرایط ممکن است به عوارض جدی منجر شود. در صورت وجود مشکلات کبدی، توصیه می‌شود قبل از هر استفاده از گیاه زرآوند با پزشک مشورت کنید.
احتیاطات لازم در مصرف زرآوند
در صورت استفاده از زرآوند، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
- از مصرف خوراکی این گیاه خودداری کنید.
- در صورت استفاده موضعی از زرآوند، از تماس آن با چشم‌ها، دهان و بینی خودداری کنید.
- در صورت استنشاقی زرآوند، از استنشاق بیش از حد آن خودداری کنید.
- در صورت مشاهده هرگونه عوارض جانبی، مصرف زرآوند را قطع کنید و به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
زرآوند، گیاهی دارویی با خواص و فواید متعدد است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. با این حال، مصرف خوراکی زرآوند به دلیل وجود ترکیبات سمی آریستولوچیک در آن توصیه نمی‌شود. مصرف موضعی و استنشاقی زرآوند باید زیر نظر پزشک انجام شود و با احتیاط انجام شود.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه پنبه و همچنین کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "گیاه پنبه در طب سنتی" نیز مطالعه نمایید.
بانک مشاغل برتر