معرفی هنر چاپ باتیک
باتیک نامی است که به روش خاصی از چاپ بر روی پارچه اطلاق می شود که در آن با استفاده از ماده ای محافظ طرح به صورت دستی یا با استفاده از قالب بر روی پارچه منتقل می شود.
این شیوه، یکی از قدیمی ترین روش های موجود چاپ بر روی پارچه می باشد. مهرهایی که بر مزار فراعنه و مزارهای به جامانده از سکاها (اسکیت) یافته شده، شاهدی بر قدمت این شیوه می باشند. منشا و محل اصلی هنر باتیک به شیوه امروزی آن را، جزایر جاوه، اندونزی و سوماترا می دانند. در مقاله ای که از سوی یاکرز کنی (Viendenkringkunsthoutland/Torhor, Belegium) در مجله تاریخ هنر به چاپ رسیده است، منشا واژه باتیک جزایر جاوه معرفی شده است. در این مقاله منشا واژه نیز مورد بررسی قرار گرفته و به ریشه واژه آمباتیک اشاره شده است. واژه آمباتیک به معنای خال، نقطه، لکه و قطره می باشد. علاوه بر این، در زبان جاوه واژه "تیک" نیز به معنای نقطه، قطره و شبیه قطره است. در همان مقاله، به دست نوشته ای در زبان جاوه اشاره شده است که واژه باتیک در آن به معنای نقطه ای روشن در تاریکی به کار برده شده است.
اصول این روش چاپ روی پارچه را شاید بتوان در چند کلمه خلاصه نمود: انتقال ماده ای محافظ از طریق قالب های فلزی – چوبی یا هر جسم اثرگذار دیگر بر روی پارچه و رنگرزی آن. روش چاپ باتیک طی زمانی طولانی در امتداد جاده ابریشم به نقاط مختلف دنیا انتقال پیدا کرده است و جهت انطباق با شرایط جغرافیایی و آب و هوایی تغییراتی در آن به وجود آمده است.
تاریخچه باتیک
اگر چه منشا تکنیک باتیک را جاوه دانسته اند، اما در مزار فراعنه مصر نیز با چاپ های باتیک روبرو شده ایم. بعد از بررسی این پارچه ها به این نتیجه رسیده اند که تکنیک باتیک قبل از روش های چاپ دیگر پدید آمده است. اشیای متفاوت، پوست حیوانات و گیاهان به عنوان قالب مورد استفاده قرار گرفته است. طرح ها با استفاده از رنگ های به دست آمده از گل ها و گیاهان رنگ شده اند. بعد از کشف رنگ، هنرمندان آن زمان برخی بخش های پارچه را با استفاده از دوختن، به هم بستن و تا کردن طراحی نموده و سپس رنگ می زدند. استفاده از این روش ها را در هدایای داده شده توسط تاجران جاده ابریشم قرون شش و هفت می توان دید. تا کردن و فشردن که با نام شیبوری نیز شناخته می شود، از روش های معمول آن دوران بوده و بعدها روش تریتیک که شامل دوختن و دگمه زدن می باشد، به این روش ها اضافه شده است.
این روش های رنگ آمیزی در چین، هندوستان و اندونزی مورد استفاده می باشد. این نوع پارچه ها در مزارهای یافته شده در کره جنوبی نیز یافت می شود. علاوه بر این در برخی مناطق آریزونا، مکزیک، آمریکای شمالی نیز این تکنیک دیده شده است. حتی در برخی مناطق سوئد، مجارستان و چک و اسلواکی روش های ساده شده این تکنیک دیده می شود. امروزه در آفریقای غربی نیز این روش مورد استفاده می باشد. زنان نیجریه ای لباس هایی که با استفاده از این روش تولید شده می پوشند. برخی از قبایل مناطق استوائی ترشح ماده ای محافظ از برخی درختان را کشف کردهاند. این کشف تبدیل به روش چاپ با استفاده از محافظ شده و امروزه در آسیای شرقی به صورت وسیعی مورد استفاده می باشد.
ورود این هنر به ایران دو سال قبل از انقلاب کمونیستی در شوروی سابق و در سال ۱۹۱۶ میلادی صورت گرفته است. از آن سال و با رواج باتیک در شهر اسکو واقع در جنوب غربی تبریز به مرکز باتیک ایران تبدیل شده است.
مطالب مرتبط:
مجسمه سازی فیگوراتیو چیست ؟
تاریخچه مجسمه سازی در ژاپن
آیا با انواع میناکاری آشنا هستید؟
آشنایی با هنر خاتم کاری و مثلث های رنگین
آشنایی با فن زری بافی
سورئالیسم چیست و از کجا شکل گرفت؟
منبع: پرسیس آرت