اگر به تازگی دچار درد قفسه سینه شده‌اید، ممکن است لازم باشد اسکن هسته ای برای قلب انجام دهید تا پزشک احتمال سکته یا بیماری قلب را بررسی کند. این روش مدرن تصویربرداری برای بررسی وضعیت سلامت یا بیماری‌های قلب و عروق کرونر با تزریق داروی رادیواکتیو انجام می شود. در این مقاله مجله سلامت پی جو درباره کاربرد و مراحل اسکن هسته اي قلب صحبت می کنیم با ما همراه باشید.
اسکن هسته ای قلب (MPI) چیست؟
اسکن هسته ای قلب (به انگلیسی: Myocardial Perfusion Imaging) یک روش تصویربرداری برای بررسی وضعیت جریان خون در عضلات قلب و عروق کرونر است. این آزمایش کمک می کند پزشک متخصص قلب تشخیص دهد خونرسانی به کدام نواحی و عضلات قلب دچار مشکل است. همچنین تصویربرداری هسته ای مشخص می کند عملکرد عضلات قلب چطور است و آیا خون به درستی پمپاژ می شود یا خیر. اسکن هسته ای برای قلب به نام تصویربرداری پرفیوژن میوکارد نیز شناخته می شود.
دو نوع MPI (اسکن هسته ای برای قلب) وجود دارد:
مقطع نگاری کامپیوتری گسیل تک فوتونی (SPECT) که دقت و هزینه کم تری دارد و از یک سنسور گاما بهره می گیرد.
مقطع نگاری گسیل پوزیترون (PET) که روشی جدیدتر و دقیق تر است اما قیمت بیشتری (حدود ۲ برابر) دارد و با دو دوربین انجام می شود.
بهتر است درباره نیاز به اسکن هسته اي قلب با بهترین متخصصان قلب و عروق در شیراز مشورت کنید.
به کمک اسکن هسته ای برای قلب می توان تشخیص داد که آیا درد قفسه سینه بیمار ناشی از نارسایی خون به عضلات قلب به علت انسداد یا تنگی عروق کرونر قلب است. به این درد قفسه سینه در اصطلاح پزشکی آنژین می گویند. با این که اسکن هسته ای برای قلب خود مستقیما عروق کرونری را نشان نمی دهد، متخصص قلب تشخیص می دهد که آیا گرفتگی عروق کرونری وجود دارد، چند مورد گرفتگی یا در کدام نواحی است. این آزمایش تصویربرداری همچنین نشان می دهد آیا سابقه قبلی سکته قلبی دارید یا خیر.
در صورتی که هم درد سینه (آنژین) دارید و هم نتیجه اسکن هسته ای برای قلب غیر طبیعی باشد، قدم بعدی دکتر متخصص برای درمان احتمالا آنژیوگرافی باشد. در صورتی که جواب MPI نرمال باشد، پزشک متخصص قلب عوامل دیگری که ممکن است علت درد سینه باشند را بررسی می کند.
شما می توانید برای انجام اسکن هسته ای قلب در شیراز به نزدیکترین و بهترین مراکز پزشکی هسته ای مراجعه کنید.
علت انجام اسکن هسته ای برای قلب چیست؟
اسکن هسته ای برای قلب به پزشک متخصص کمک می کند احتمال یا وجود موارد زیر را تشخیص دهد:
- تنگی یا گرفتگی عروق قلب (عروق کرونر)
- آسیب به عضلات قلب به دلیل سکته قلبی در گذشته
- نیاز به آنژیوگرافی
- نیاز به فنرگذاری یا عمل بایپس قلب برای درمان درد قفسه سینه یا بهبود عملکرد قلب
تصویربرداری MPI همچنین نشان می دهد:
- عمل قلب (بایپس یا فنرگذاری) موثر بوده و نتیجه مطلوب دارد
- قلب شما تا چه میزان آمادگی فعالیت بدنی دارد
در صورتی که نتیجه آزمایش نرمال باشد، مشخص می شود که قلب شما سالم است یعنی هیچ مشکل گردش خون ندارد و عملکرد آن طبیعی است. اطلاعات بیشتر درباره آناتومی و عملکرد قلب
نتایج غیر طبیعی نیز علامت وجود بیماری قلبی هستند. بهتر است در این باره با پزشک متخصص قلب مشورت کنید تا متوجه شوید که آیا نیاز به تصویربرداری یا آزمایش بیشتر وجود دارد، شدت بیماری قلبی حاد یا خفیف است و بهترین روش درمان برای شما چیست.
آمادگی برای اسکن هسته ای قلب: چطور آماده شویم؟
ابتدا به پزشک لیست کاملی از داروهایی که مصرف می کنید شامل داروهای گیاهی، بدون نیاز به نسخه و مکمل (ویتامین) را اعلام کنید. ممکن است لازم باشد بعضی از آنها را قبل از تصویربرداری نخورید.
توصیه های ۲۴ ساعت قبل از آزمایش:
طبق توصیه پزشک از مصرف غذا و نوشیدنی های خاص ۲۴ ساعت قبل از اسکن هسته‌ای خودداری کنید:
- هرنوع شکلات
- نوشیدنی های حاوی کافئین - چای، نوشابه و هر نوع قهوه (حتی دیکف یا بدون کافئین)
- سیگار
- داروهای آسپرین، مسدود کننده بتا و کلسیم
اگر دستورالعمل ها را رعایت نکنید ممکن است آزمایش انجام نشود یا به تعویق بیفتد و مجبور به پرداخت هزینه کامل باشید.
توصیه های روز اسکن قلب:
- پیش از اسکن قلب حداقل به مدت ۶ ساعت غذا نخورید و قبل از آزمایش ناشتا باشید. خوردن آب مانعی ندارد.
- ترجیحا کفش راحتی و لباس گشاد و راحت بپوشید.
- لباس گرم همراه داشته باشید. چون ممکن است بیمارستان یا محیط تصویربرداری سرد باشد.
- لیست داروهایی که مصرف می کنید را همراه داشته باشید.
- دوش بگیرید و نظافت موهای بدن انجام دهید.
اسکن هسته ای قلب چگونه انجام می شود؟
این آزمایش توسط تکنسین های حرفه ای و با دستگاه مخصوص در کلینیک یا بیمارستان در یک یا دو مرحله انجام می شود. به طور کلی مراحل و چگونگی اسکن هسته‌ای قلب به شکل زیر است:
- تکنسین صفحه های کوچکی (الکترود) روی قفسه سینه، دست و پاهای شما قرار می دهد. الکترود ها سیم هایی دارند که به دستگاه متصل هستند تا نوار قلب (ECG) شما را بگیرند.
- دستگاه نوار قلب وضعیت ضربان شما را حین تست بررسی می کند و به سنسور دوربین سیگنال می دهد که چه موقع عکس برداری انجام دهد.
- همچنین معمولا باید برای بررسی وضعیت فشار خون مچ بند یا دستگاه بپوشید.علاوه بر این تکنسین تزریق IV (وریدی) برای ورود داروی هسته ای در دست شما می گذارد.
- در طول اسکن قلب باید روی تردمیل یا دوچرخه ثابت ورزش کنید.
اگر توانایی ورزش ندارید، داروهایی از طریق IV به خون شما تزریق می شوند که با گشاد کردن عروق قلب (کرونری) یا افزایش ضربان اثر فعالیت بدنی را شبیه سازی می کنند. این نوع تست ورزش با تزریق یا استرس تست شیمیایی نام دارد.
برای راحتی نوبت گیری ما لیستی از بهترین متخصصان تست ورزش قلب در شیراز آماده کردیم.
مرحله دوم اسکن قلب
معمولا اسکن هسته ای قلب دو مرحله ای است و مراحل زیر در ادامه انجام می شوند:
- زمانی که به اوج فعالیت بدنی رسیدید، کمی استراحت می کنید و میزان بسیار کمی داروی رادیواکتیو (اصطلاحا ردیاب یا تریسر) بصورت وریدی به بدن تزریق می شود. به این ماده رادیو اکتیو، رادیونوکلئید می گویند.
- گاهی باید کمی خوراکی بخورید تا تصاویر واضح باشند. دلیل خوردن خامه هنگام اسکن هسته ای هم همین است.
- سپس باید به مدت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از تست ورزش روی تخت دراز بکشید تا دوربین (سنسور) گاما تصویر قلب شما را بگیرد.
- در طول این ۱۰ تا ۳۰ دقیقه چندین بار اسکن هسته ای برای قلب انجام می شود تا از همه جهت و زاویه تصویر لایه‌های نازک تمام قلب ثبت شوند. به همین دلیل لازم است حین تصویربرداری دست ها را بالای سرتان نگه دارید و تا حد ممکن تکان نخورید.
- در طول قسمت استراحت اسکن قلب، دوباره کمی ماده ردیاب به بیمار تزریق می شود تا یکبار دیگر تصویربرداری انجام شود. عکس های اسکن سری دوم با تصاویر بعد از تست ورزش (استرس) مقایسه می شوند.
گاهی در برخی از مراکز اسکن قلب (MPI) در یک مرحله و بدون تست ورزش انجام می شود و فقط در زمان استراحت از قلب تصویربرداری می کنند.
عوارض اسکن هسته ای قلب
به‌طور کلی اسکن هسته ای قلب برای اغلب بیماران ایمن و بدون عارضه است. نتایج تحقیق دانشمندان ثابت می کند که میزان (دوز) تشعشع دارو (رادیونوکلئید) تصویربرداری بسیار کم و خفیف است.
متخصصان معتقدند که این سطح اندک از تشعشع نمی تواند باعث بروز مشکلات سلامتی مانند سرطان شود؛ با این حال هیچ دوز تشعشع هر چند کم، کاملا ایمن نیست. بهتر است با پزشک متخصص خود درباره احتمال و خطر بیماری قلبی و عوارض اسکن هسته ای قلب مشورت کنید.
در صورتی که باردار هستید، احتمال بارداری می دهید یا در دوران شیردهی به نوزاد هستید قبل از انجام تصویربرداری به پزشک اطلاع دهید. ممکن است اسکن هسته ای قلب برای بچه یا نوزاد عوارض داشته باشد.
عوارض اسکن هسته ای قلب برای اطرافیان
با این که خطر و عوارض اسکن هسته‌ای قلب برای اطرافیان نزدیک به صفر است، توصیه می شود از تماس با کودکان و نوزادان حداقل برای ۱ تا ۲ روز خودداری کنید.
برای احتیاط بیشتر، بهتر است فاصله خود با زنانی که در دوره بارداری یا شیردهی هستند را حفظ کنید.
همچنین می توانید با نوشیدن آب و مایعات فراوان و شست و شوی دست میزان آلودگی رادیو اکتیو را به حداقل برسانید.
اسکن هسته ای قلب چقدر طول می کشد؟
بیشتر بیماران نمی دانند اسکن هسته‌ای قلب چقدر طول میکشد و چند ساعت باید به این آزمایش اختصاص دهند.
به‌طور معمول اسکن هسته ای برای قلب بین ۳ تا ۴ ساعت طول می کشد. البته ممکن است برخی از مراکز قسمت تست استراحت قلب را اول انجام دهند یا تصویربرداری تست ورزش و استراحت در روزهای متفاوت صورت گیرد.
اقدامات بعد از اسکن هسته ای قلب (MPI):
- بعد از تصویربرداری بستری نمی شوید و می توانید طبق نظر پزشک مثل بقیه اوقات، کارهای روزمره خود را انجام دهید.
- بهتر است آب و مایعات بنوشید تا مواد رادیو اکتیو از بدن دفع شوند.
- به متخصص قلب مراجعه کنید تا درباره نتایج و قدم بعدی درمان بیماری قلب و عروق مشورت کنید.
- در صورتی که تا چند روز بعد از آزمایش قصد مسافرت هوایی دارید بهتر است نامه پزشک یا مرکز درمانی بگیرید. چون مواد رادیواکتیو داخل بدن شما ممکن است باعث فعال شدن آژیر گیت فرودگاه شوند.
اسکن هسته ای قلب بهتر است یا آنژیوگرافی؟
از مزایای اسکن هسته ای برای قلب می توان به غیر تهاجمی بود و تشخیص دقیق سکته قلبی و آسیب به عضلات کرونر اشاره کرد.
ممکن است علائم سکته قلبی در زنان خفیف تر و متفاوت با علائم سکته قلبی در مردان باشند. به همین دلیل زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر در خطر مرگ ناشی از سکته قلبی هستند. شناخت این علائم به پیشگیری از عوارض جدی مانند ایست قلبی و حتی مرگ جلوگیری می کنند.
با این حال اگر شما یا پزشک متخصص مشکلی با عمل جراحی ندارید، آنژیوگرافی همچنان بهترین روش تشخیص بیماری قلب و عروق است.
در صورتی که قصد آنژیوگرافی قلب دارید می توانید به بهترین متخصص آنژیوگرافی در شیراز مراجعه کنید.
سخن پایانی و توصیه های مجله سلامت پی جو
- یکی از بهترین روش های تشخیص سابقه سکته قلبی و آسیب به عروق کرونر یا عضلات میوکارد، اسکن هسته ای برای قلب است.
- پزشکان معتقدند این روش عوارض خاصی ندارد و کاملا ایمن است.
- قبل از آزمایش نباید شکلات، کافئین یا سیگار مصرف کنید.
- بعد از آزمایش بیشتر آب بخورید تا مواد رادیواکتیو سریع دفع شوند.
منبع: ترجمه اختصاصی پی جو از مقالات پزشکی
انجمن قلب آمریکا Heart.org درباره روش های PET و SPECT
آمادگی (CardiacCare) و عوارض (Healthline) اسکن هسته ای برای قلب
بانک مشاغل برتر