یکی از نشانه های بیماری های کلیه و مجاری ادراری، بالا بودن کراتین کلیه یا خون است. کراتین فرآوردهای است که برای تولید انرژی و عضله سازی ضروری است و بهطور طبیعی در بدن وجود دارد. زمانی که این ماده به درستی دفع نشود یعنی کلیه ها به خوبی خون را تصفیه نمی کنند. با این مقاله مجله سلامت پی جو درباره علائم و عوارض بالا بودن کراتین کلیه همراه باشید.
کراتین چیست و چه ربطی به کلیه دارد؟
کراتین یا کراتینین (به انگلیسی Creatinine) فرآورده ای است که در نتیجه سوخت و ساز عضلات تولید و توسط کلیه ها دفع می شود. کلیه های سالم کراتین خون را تصفیه و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند. پزشک می تواند سطح کراتین بدن را از طریق آزمایش خون یا آزمایش ادرار اندازه بگیرد تا وضعیت عملکرد کلیه ها را بررسی کند.
بالا بودن سطح کراتین خون به خودی خود عوارضی ندارد. اما سطوح بالا می توانند از علائم بیماری مزمن نارسایی کلیه (CKD) یا اختلالاتی مانند عفونت و انسداد کلیه یا مجاری ادرار باشند. عوامل زیادی بر بالا بودن کراتین خون و سلامت کلیه اثر دارند بنابراین:
بهتر است برای تشخیص بیماری ابتدا به متخصص کلیه و مجاری ادرار در شیراز مراجعه کنید.
سطح نرمال و بالا بودن کراتین کلیه
سطح کراتین کلیه معمولا توسط پنل متابولیک ساده خون (BMP) آزمایش می شود. البته میزان نرمال کراتین کلیه و خون بستگی به سن، وزن و حجم عضلات فرد دارند. پزشک با بررسی نتایج آزمایش خون و سابقه بیماری تشخیص می دهد که عملکرد کلیه در چه وضعیت است و آیا احتمال عفونت یا نارسایی کلیه وجود دارد یا خیر. در حالت طبیعی سطح نرمال کراتین خون برای مردان بین ۰.۷ تا ۱.۳ و در زنان ۰.۶ تا ۱.۱ میلیگرم در دسیلیتر است. اعداد نزدیک به ۵ (mg/dL) علامت نارسایی حاد کلیه و فوق العاده خطرناک هستند.
اگر بیماری کلیوی دارید می توانید از بهترین پزشکان متخصص نفرولوژی (فوق تخصص کلیه) نوبت آنلاین بگیرید.
کراتین کلیه باید چند باشد؟
بهترین روش برای تشخیص بالا بودن کراتین کلیه، آزمایش پنل متابولیک ساده خون است که باید بین ۰.۶ تا ۱.۲ mg/dL باشد. البته معاینه عملکرد کلیه با بررسی نمونه ادرار و در موارد خاص با آزمایش ادرار ۲۴ ساعته نیز انجام می شود.
در فرد سالم، عدد طبیعی کراتین آزمایش ادرار بین ۲۰ تا ۲۷۵ در زنان و ۲۰ تا ۳۲۰ mg/dL در مردان است.
گاهی سطح کراتین در یک بازه ۲۴ ساعته از طریق ادرار آزمایش می شود. در این روش بیمار باید نمونه همه ادرار خود در روز را جمعآوری کند و به آزمایشگاه تحویل دهد. در مرحله بعد سطح کراتین کلیه (آزمایش ادرار) با سطح کراتین خون مقایسه می شود. دکتر با بررسی نتیجه آزمایش متوجه می شود چقدر از کراتینین در کلیه تصفیه و دفع می شود و آیا عملکرد نرمال است. اعداد نرمال کراتین ۲۴ ساعته ادرار بهطور میانگین برای مردان بین ۹۵۵ تا ۲۹۳۶ و برای زنان بین ۶۰۱ تا ۱۶۸۹ میلیگرم در روز در روز است.
نرخ پاکسازی کراتینین خون (CrCl)
البته در اغلب موارد کادر درمان به جواب آزمایش فوری نیاز دارند. بنابراین اگر بیمار دچار نارسایی حاد کلیه باشد صرف زمان برای آزمایش ادرار ۲۴ ساعته منطقی نیست. علاوه بر این در اغلب موارد بیمار و پزشک تمایلی به دردسر جمع آوری نمونه ادرار برای یک روز کامل ندارند. به همین علت پزشکان از آزمایش ساده خون (BMP) و فرمول ریاضی برای تشخیص عدد پاکسازی کراتینین خون (CrCl) استفاده می کنند.
سطح نرمال شاخص پاکسازی کراتینین خون برای مردان ۱۱۰ تا ۱۵۰ mL/min و برای زنان ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیلیتر در دقیقه است. اگر این عدد برای بیمار کمتر از ۱۰ تا ۱۲ سیسی در دقیقه برسد ممکن است پزشک تصمیم به دیالیز بگیرد.
عوارض بالا بودن کراتین کلیه
سطح بالای کراتین کلیه یا خون می تواند از علائم بیماری کلیوی باشد و باید مورد بررسی قرار گیرد. با این که آسیب به بافت کلیه غیر قابل ترمیم و دائمی است، شروع فوری درمان کراتینین بالا اهمیت ویژه ای دارد. پایین آوردن کراتین خون در هر مرحله از بیماری می تواند از صدمه بیشتر به عملکرد کلیه و پیشرفت بیماری جلوگیری کند. عدم تشخیص و درمان این اختلال می تواند باعث تشدید عوارض بیماریهای مرتبط با کراتین شود:
- بیماری کلیوی
- عفونت کلیه
- نارسایی کلیه
- انسداد مجاری ادرار (حالب) یا سنگ کلیه
- تحلیل و فساد عضلانی
- میاستنی گراویس
کراتینین و نرخ تصفیه گلومرولی (GFR)
یکی از موارد اساسی که پزشک متخصص انجام می دهد تخمین نرخ تصفیه گلومرولی است. نرخ تصفیه گلومرولی بهترین شاخص بررسی عملکرد کلیه ها در تصفیه خون از کراتینین هستند. سطح نرمال کراتین خون به عواملی مانند سن، جنسیت، وزن و حجم عضلات بستگی دارد که دکتر این موارد را در نظر می گیرد. در صورتی که به بیماری پارانشیم کلیه (نارسایی مزمن کلیوی) مبتلا باشید، شاخص نرخ تصفیه گلومرولی تشخیص می دهد در کدام استیج (مرحله) بیماری کلیوی هستید.
معمولا برای اطمینان از صحت نتایج، پزشک تجویز آزمایش مجدد یا بررسی سطح کراتینین در یک بازه زمانی مشخص می دهد. البته آزمایش ادرار ۲۴ ساعته بیشترین دقت را در تشخیص عملکرد و سلامت کلیه دارند.
علائم بالا بودن کراتین کلیه چیست؟
دقیقا مانند دفع پروتئین در ادرار (پروتئینوری)، بالا بودن دفع کراتین کلیه نیز می تواند نشانه مشکلات سلامتی دیگری مانند عفونت یا نارسایی مزمن کلیه (CKD) باشد. اگر علت بالا رفتن سطح کراتین از حد نرمال (۱.۲ mg/dL) مشکلات کلیوی باشد، دچار علائم بیماری کلیه می شوید. در اغلب موارد این بیماری ها باعث بروز مشکل برای بیمار در دفع مایعات یا نگه داشتن ادرار در مثانه می شوند. از آن جا که کلیه ها وظیفه دفع سموم و مواد زاید از بدن را دارند، علائم بالا بودن کراتین کلیه شامل:
- حالت تهوع
- درد قفسه سینه
- گرفتگی عضلات
- استفراغ
- احساس خستگی جسمی
- تغییر در دفعات و رنگ ادرار (مانند تکرر یا تیره شدن ادرار)
- فشار خون بالا
- ورم یا آب آوردن بدن
- خارش بدن
البته جالب است بدانید آب آوردن بدن (آسیت شکم) و خارش بدن همچنین می توانند از علائم بیماری کبد نیز باشند.
درمان فوری بالا بودن کراتین کلیه
بیماری کلیوی و کراتین خون بالا خطرات زیادی دارند و باید برای درمان فوری و حفظ سلامت کلیهها اقدام کنید. پزشکان برای درمان فوری کراتین بالای کلیه توصیه می کنند:
- سبک زندگی سالم - ورزش منظم و عادات غذایی سالم برای رسیدن به وزن مناسب
- میوه، سبزیجات و غذاهایی بخورید که فشار کمتری برای دفع کراتین از کلیه ها می آورند.
- ورزش سنگین انجام ندهید.
- مکمل های غذایی و ورزشی که کراتین دارند مصرف نکنید.
با پزشک درباره داروها، مکمل و حتی مسکن هایی که مصرف می کنید مشورت کنید.
چرا کراتین خون و کلیه بالا می رود؟
البته بالا بودن کراتینین همیشه نشانه بیماری نیست. کم آبی بدن و ورزش سنگین می توانند در کوتاه مدت علت بالا رفتن غیر طبیعی کراتین خون و کلیه شوند.
کمآبی بدن میتواند باعث افزایش سطح کراتین خون شود زیرا کلیهها مایعات بیشتری را نگه میدارند، که میتواند باعث کاهش دفع کراتینین شود.
ورزش شدید میتواند باعث افزایش سطح کراتین خون به طور موقت شود زیرا ماهیچهها بیشتر از حد معمول کراتین را استفاده میکنند.
بالا بودن کراتین کلیه به علت بیماری
برای پیشگیری از آسیب بیشتر به سلامت کلیه، ابتدا باید بیماری های پیش زمینه ای که علت بالا رفتن کراتین کلیه یا خون هستند را کنترل یا درمان کنید:
در صورت وضعیت وخیم نارسایی مزمن کلیوی، پزشک متخصص درباره گزینه های درمان مانند دیالیز یا پیوند کلیه با شما صحبت می کند.
بالا بودن کراتین کلیه و نقش پروتئین
دو حالت برای بیمارانی که کراتین کلیه بالا دارند وجود دارد: یا دیالیز انجام می دهند یا خیر.
- اگر دیالیز انجام نمی دهید:
بخاطر داشته باشید که بدن از کراتین برای متابولیسم عضلات استفاده می کند. در ادامه کراتینین به عنوان ماده زاید این عملکرد بوجود می آید که باید از طریق کلیه ها دفع شود. بنابراین پروتئین عامل شروع این روند است و مصرف زیاد پروتئین باعث افزایش تولید کراتین و سموم دیگر در خون می شود. اگر کلیه ها به خوبی کار نمی کنند و مواد زاید و سموم بدن به درستی تصفیه و دفع نمی شوند، باید از مصرف پروتئین و افزایش فشار به کلیه ها خودداری کنید. شما می توانید با متخصص تغذیه یا پزشک خود درباره میزان پروتئینی که باید دریافت کنید مشورت کنید.
- اگر دیالیز کلیه انجام می دهید:
به احتمال زیاد بدن شما به پروتئین بیشتری نیاز دارد. دیالیز خون آمینواسید ها که برای ساخت آلبومین بکار می روند را دفع می کنند. آلبومین یکی از پروتئین های ضروری برای سلامت بدن است پس برای جبران این وضعیت باید پروتئین بیشتری بخورید. پزشک متخصص تغذیه یا دکتر کلیه و مجاری ادراری موارد مربوط به انواع و میزان رژیم که بهترین درمان متناسب با وضعیت شما هستند را تجویز می کنند.
خلاصه و توصیه های مجله سلامت پی جو
- یکی از راه های تشخیص سلامت یا بیماری کلیه، بررسی بالا بودن کراتین کلیه از حد طبیعی است.
- سطح نرمال کراتین خون باید برای مردان بین ۰.۷ تا ۱.۳ و در زنان ۰.۶ تا ۱.۱ میلیگرم در دسیلیتر است.
- در صورتی که نتایج آزمایش خون یا ادرار غیر طبیعی باشند در اولین فرصت به دکتر متخصص کلیه و مجاری ادرار مراجعه کنید.
- در اغلب موارد تکرار آزمایش یا انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای اطمینان از صحت نتایج و علت بالا بودن کراتین کلیه انجام می شود.
- درمان فوری افزایش کراتینین خون از آسیب جبران ناپذیر به سلامت کلیه ها و بروز عوارض خطرناک جلوگیری می کند.
منبع: ترجمه اختصاصی مجله سلامت پی جو از
بالا بودن کراتین کلیه - عوارض آن
HealthLine و
MayoClinicکراتین نرمال خون و
علائم بالا بودن آنآزمایش ادرار ۲۴ ساعته و
کراتین آزمایش معمولی ادرار