نقد و بررسی کتاب سینوهه
مصر باستان در ذهن بیشتر مردم سرزمین شگفت انگیزی است. سرزمینی که اگر آثار تاریخی باقیمانده از آن وجود نداشت، میشد گمان کرد به افسانهها تعلق دارد. کتاب میکا والتری ما را به سفر در این سرزمین افسانهای دعوت میکند. در این کتاب تاریخ و فرهنگ مصر به خوبی تصویر شده است و اگر به مردم شناسی و تاریخ علاقهمند باشید، خواندن کتاب سینوهه شما را شگفت زده خواهد کرد.
سینوهه؛ روایت پزشک فرعون از مصر باستان
سینوهه، پزشک مخصوص فرعون با عنوان اصلی Sinuhe egyptiläinen به انگلیسی: The Egyptian رمانی به سبک تاریخی است که اولین بار در سال 1945 به زبان فنلاندی منتشر شد. سال 1949 «نائومی والفورد» آن را به انگلیسی برگرداند و تا کنون به 41 زبان دنیا ترجمه شده است.
کتاب سینوهه پزشک مخصوص فرعون روایت زندگی پزشک مخصوص فرعون و دوران حکومت «آخناتون» از زبان خود اوست. است. «آخناتون» اولین فرعون یکتاپرست مصری است که در سالهای 1353 تا 1336 قبل از میلاد مسیح حکومت میکرد. سینوهه این روایت را زمانی که در تبعید به سر میبرد نوشت. او شخصیتی است که هم با طبقهی اشراف و هم طبقهی فرودست جامعهی مصر ارتباط تنگاتنگی دارد و مناسبات فرهنگی و اجتماعی و عقاید همهی آنها را روایت میکند. او همهی طول عمرش در مصر نبوده و به سرزمینهای بسیاری سفر کرده است. در این کتاب خواننده نه تنها با فرهنگ و تمدن مصر باستان که با مردم مناطقی چون «بابل»، «سوریه»، «هیتی» و «میتانی» هم آشنا میشود.
سینوهه که بود؟ افسانه یا واقعیت؟
دربارهی جواب این سوالها که سینوهه یک شخصیت واقعی است یا نه؟ و اینکه داستان کتاب سینوهه تنها ساختهی ذهن نویسندهی فنلاندی است یا بر اساس اسناد تاریخی نوشته شده است؛ اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. سوالیهایی که وابسته سوال مهمتری هستند. سوالی که سالهاست بدون جواب مانده است. کتاب سینوهه کجا کشف شد؟
تنها سند تاریخی که از وجود سینوهه خبر میدهد قطعه نوشتهای به نام tale of sinuheh است که در مقبرهی Sennedjem کشف شد. سینوهه در این روایت پیک و دستیار «آمن هوتپ اول»، بنیانگذار دودمان دوازدهم مصر باستان بوده است که بعدها همراه قبایل بدوی از مصر به شرق میرود و در سالهای پایانی عمر به مصر باز میگردد. The tale of sinuhehe را یکی از بهترین آثار ادبی مصر باستان میدانند.
در مقدمهی ترجمهی دکتر «احمد بهپور» از این کتاب آمده است: «در مورد این که سینوهه شخصیتی است واقعی یا افسانهای، چیزی دانسته نشد. شاید او نیز همانند «یل سیستان» باشد که فردوسی بزرگ از او «رستم داستان» را ساخته است.»
«حسین باطنی» سال 95 بار دیگر این کتاب را ترجمه کردهاست. آنچه از مقدمهی کتاب او بر میآید این است که باطنی اعتقاد دارد سینوهه واقعا وجود داشته و این روایت را نوشته است. او بخشهایی از سند هیروگلیف را نیز در کتابش منتشر کرده است.
اما آنچه از نظریات کلی منتقدان بر میآید، به نظر میرسد بخش اعظم این داستان ساختهی ذهن میکا والتری است. هرچند نمیتوان در این باره با قطعیت نظر داد و باید قضاوت را به مخاطب سپرد.
میکا والتری، خالق سینوهه در ادبیات معاصر
میکا والتری نویسنده و روزنامهنگار فنلاندی است. او در 19 سپتامبر 1908 در هلسینکی پایتخت فنلاند به دنیا آمد. والتری در دانشگاه در رشتهی فلسفه درس خواند و پس از تحصیلات دانشگاهی به فرانسه رفت و آنجا در مطبوعات مشغول به کار شد. او بیشتر عمر حرفهایش را به نوشتن رمانهای تاریخی گذرانده است، هرچند نوشتههای او را آمیزهای از واقعیت، اسطوره و تصورات خود نویسنده میدانند.
میکا والتری در طول زندگیاش نویسنده پرکاری بود و رمانهای جنایی، فیلمنامه، سفرنامه، داستان کوتاه و شعر نیز در میان آثارش یافت میشود. The Egyption اولین رمان و مشهورترین اثر این نویسنده است. دستمزدهایی که والتری بابت نوشتن کتاب سینوهه گرفت، به قدری بود که او را از نوشتن در ادامهی زندگیاش بینیاز کرد. کتاب سینوهه در کشورهای مختلف منتشر شد و پس از آن والتری به کشورهای زیادی دعوت شد تا دربارهی آن صحبت کند. اما او تمام این دعوتها را رد کرد چون نمیتوانست به خوبی انگلیسی صحبت کند. او میگفت نمیخواهد خوانندگان کتابش را ناامید کند.
میکا والتری حتی دعوت «جمال عبدالناصر»، رئیسجمهور وقت مصر را برای دیدار از مصر و جاذبههایی که در کتابش از آنها نوشته بود رد کرد، میگویند دلیل رد این دعوت از جانب او این بوده که نمیخواسته در رویارویی با مصر جدید، تصوراتش از مصر به شکلی که در کتابش نوشته است به هم بریزد. مشهورترین و پرجزئیاتترین کتاب دربارهی مصر را کسی نوشته که هرگز به مصر سفر نکرده است.
رمانهای «میکائیل پزشک سلطان سلیم»، «فرشتهی سیاه»، «مارکوی رومی» و «سرنگونی قسطنطنیه» تعدادی از کتابهای دیگر والتری هستند که بعد از سینوهه نوشت.
میکا والتری 5 بار در سالهای 1933، 1934، 1936، 1949 و 1953 برندهی جایزه ملی ادبیات شد. همچنین pro finlandia medal(نشان شیر فنلاند که مختص هنرمندان و نویسندگان است ) در سال 1952 به او تعلق گرفت. صدمین سال تولد والتری با حک عکس او روی سکهی 10 یورویی یادبودش جشن گرفته شد که نشان میدهد او نقش موثری در ادبیات فنلاند دارد. در حقیقت والتری مشهورترین نویسندهی فنلاندی تاریخ است که در 70 سالگی در زادگاهش درگذشت.
در بخشی از کتاب سینوهه میخوانیم
هورمهب به اورشلیم بازگشت، جاییکه مملو از پناهندگانی از سرزمین هم مرز بود. او غلات و دیگهای خوراکپزیشان را بار دیگر به خودشان فروخت. با انجام اینکار آنها جامههایشان را از هم دریدند و فریاد زدند: «این دزدان از خبیریها بدترند!» با این وجود آنها متحمل رنج و سختی نگشتند زیرا میتوانستند از معابد، بازرگانان و مالیاتچیانی که از سراسر سوریه به اورشلیم سرازیر شده بودند، وام گیرند. بدین سان هورمهب غنایم را به طلا و نقره تبدیل نمود و آنها را در میان سربازانش تقسیم نمود. در آن هنگام دریافتم چرا اغلب زخمیان، علی رغم مراقبتهای من مردند، سربازان به آنها آب و غذا نمیدادند تا بمیرند. بدینترتیب، سهم بیشتری از غنایم نصیبشان میگشت. از سوی دیگر جامهها ، سلاحها و اشیا ارزشمندی را که مجروحان به همراه داشتند از آنان میربودند. عجیبتر آنکه جراحان غیرمتخصص نیز مایل بودند سربازان را در جنگ همراهی نمایند، بدینترتیب به رغم عدم صلاحیتشان با ثروت هنگفتی باز میگشتند.
اورشلیم پر از غوغا و هیاهو و سر و صدای آلات موسیقی سوری بود. سربازان طلا و نقره خویش را صرف نوشیدن آبجو و لذتجویی از دختران نمودند چنانکه بازرگارانان پولی را که بابت غنایم پرداخته بودند بار دیگر به دست آوردند و رهسپار گشتند. هورمهب قانونی برای بازرگانان وضع کرد که به هنگام ورود به شهر و عزیمت از آنجا ملزم به تبعیت از آن بودند و آن قانون چنین بود :«ثروتمندان باید از سهم غنایمشان چشمپوشی کنند.»
مطالب مرتبط:
کتاب پزشک مخصوص فرعون - سینوهه
کتاب بخوانیم ؛ سرگذشت ندیمه و مالون میمیردش
دانلود کتاب کمدی الهی از دانته
منبع: فیدیبو