نقد و بررسی کتاب باباطاهر نوشته علی اکبر عسگری
اگه دردم یکی بودی، چه بودی؟
اگه غم اندکی بودی، چه بودی؟
به بالینم حبیبی یا طبیبی؟
از این هر دو یکی بودی، چه بودی؟

درباره باباطاهر
«باباطاهر» عارف، ادیب و شاعر معروف ایرانی در اواخر سدهی چهارم و اواسط سدهی پنجم هجری زندگی میکرد. او زندگی درویشمسلک و عارفانهای داشت و به دلیل زهد و پارسایی لقب عریان گرفت. او بانام باباطاهر عریان همدانی شناخته شده است و اشعارش گنجینهای پرمحتوا از سرودههای مربوط به قرن پنجم است. او در دورهی «طغرل بیک»، اولین سلطان و مؤسس سلسلهی سلجوقیان زندگی میکرد و با او نیز دیداری داشت. از زندگی «باباطاهر» چندان اطلاعات دقیق و کاملی در اختیار نیست، آرامگاه او در حال حاضر در شهر همدان است، شهری که گمان میرود این شاعر از تولد تا مرگش را در آنجا سپری کرده است. این آرامگاه در یکی از میدانها اصلی شهر همدان قرار دارد که در سال 1344 با طراحی «محسن فروغی»، شهردار و معمار برجستهی آن دوره ساخته شد. بر روی بناهای قدیمی این آرامگاه کتیبهای به خط کوفی برجسته و آیاتی از قرآن وجود دارد که نشان از قدمت آن است که در حال حاضر در موزه ایران باستان قرار دارد. بنای دیگری نیز در خرمآباد وجود دارد که مربوط به دوران صفویه است که در آن کتیبهای با ابیاتی با عنوان «بابا طاهر» یافت شده است.
«بابا طاهر» شاعر برجستهای است که اشعارش را برای فضاهای مربوط به دربار و شاهان نمیسرود، او از تعلقات مربوط به دنیا و مادیات دوری میگزید و دوبیتیهایی به لهجهی لری میسرود. دوبیتی از قالبهای کهن و ریشهدار ادبیات و شعر کلاسیک فارسی است که از چهار مصرع تشکیل شده است. سه مصرع اول در این سبک با یکدیگر همقافیه و متفاوت از قافیه مصرع آخر هستند. «بابا طاهر» با تکیهبر دانایی دربارهی این سبک کهن مضمونهای گوناگون را دستمایهی سرودههایش قرار داد و از دل عاشق و مجنون تا ستایش خداوند شعر سروده است.
به صحرا بنگرم صحرا ته وینم
به دریا بنگرم دریا ته وینم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت
نشان روی زیبای ته وینم
«بابا طاهر» مضمونهای موردنظرش را در دوبیتیهای کوتاه و کمحجم که برای مردم عادی هم قابلدرک است بیان میکرده است، او با زبانی ساده و روان و دوری از هرگونه پیچیدگی کلام و تکلفهای دشوار شروع میسرود بهطوریکه در حافظه و زبان مردم عادی هم ماندگار شدهاند. این شاعر با اشعار ویژهاش بر شاعران و سبک شعری پس از خودش، دورهی عراقی بسیار تأثیر گذاشت و مضامین بکر و ارزشمند عارفانه، محققانه و صوفیانهی اشعارش تحسین نسلهای بعدی را برانگیخت.
درباره کتاب باباطاهر نوشته علی اکبر عسگری
کتاب «بابا طاهر» شامل دوبیتیهای ساده، بیتکلف، بدون تعقید و فارغ از ابهام بدیعی و ادبی شاعر برجستهی ایرانی است که باصداقت، لطافت و زیبایی سروده شدهاند. این کتاب برای علاقهمندان به ادبیات و سبک شعر کلاسیک و کهن فارسی بسیار لذتبخش است و میتوانند آن را بانوایی زیبا گوش دهند.
الهی سوز عشقت بیشتر کن دل ریشم ز دردت ریشتر کن
ازین غم گر دمی فارغ نشینم بجانم صد هزاران نیشتر کن
غمم بیحد و دردم بی شماره فغان کاین درد مو درمان نداره
خداوندا ندونه ناصح مو که فریاد دلم بیاختیاره
عزیزان از غم و درد جدایی به چشمانم نمانده روشنایی
بدرد غربت و هجرم گرفتار نه یار و همدمی نه آشنایی
نصیب کس مبو درد دل مو که بسیاره غم بیحاصل مو
کسی بو از غم و دردم خبردار که دارد مشکلی چون مشکل مو
به لامردم مکان دلبرم بی سخنهای خوشش تاج سرم بی
اگر شاهم ببخشد ملک شیراز همان بهتر که دلبر در برم بی
دلی دیرم خریدار محبت کز او گرم است بازار محبت
لباسی دوختم بر قامت دل زپود محنت و تار محبت
خوشا آنان که تن از جان ندانند تن و جانی بهجز جانان ندانند
بدردش خو گرند سالان و ماهان بدرد خویشتن درمان ندانند
دل مو بیتو زار و بی قراره بهجز آزار مو کاری نداره
زند دستان بسر چون طفل بدخو بدرد هجرت اینش روزگاره
مطالب مرتبط:
نقد و بررسی کتاب مجموعه اشعار فرخی یزدی
نقد و بررسی کتاب گزیده اشعار نادر نادرپور
اولین کتاب های بزرگان ادبیات ایران
مروری بر زندگی و شعر منوچهر آتشی
منبع: فیدیبو