آشنایی با هنر و صنایع دستی نمدورزی
نمدورزی یکی از شاخه های صنایع دستی است که در بخش "نمدمالی" جای می گیرد.
در واژه نامه دهخدا آمده است نمد ”نوعی فرش است که از پشم یا کرک مالیده حاصل می شود”. هنر ساخت نمد را عموما "نمدمالی" می گویند، اما اساتید صاحب نظری از جمله استاد فتحعلی قشقایی فر این نام گذاری را غلط دانسته و اصطلاح "نمدورزی" را صحیح می دانند.
جی کلاگ در کتاب "سیری در صنایع دستی ایران" به روایت داستان عامیانه ای که در میان نمدمالان سمنان و مازندران مشهور است، می پردازد. داستان این گونه است که پسر حضرت سلیمان، چوپانی بود که می خواست از پشم گوسفندش برای بافتن پارچه استفاده کند. پس از آن که چندین بار در این آرزو ناکام ماند، دست از کوشش برداشت و از روی ناامیدی پشم را مشت کوبید و اشک اندوه بر آن ریخت. اشک ها به درون الیاف پشم راه یافت و آن ها را به هم چسباند. بدینسان نخستین نمد آفریده شد. این داستان را که کنار بگذاریم، در اسناد و مدارک چینی 2300 سال پیش از میلاد، از پادری، زره و سپر نمدی سخن به میان آمده است. در گورهای عصر مفرغ در آلمان نیز نمدهایی یافت شده است که قدمت آن به 1400 سال پیش از میلاد باز می گردد
نمدمالی که به اصطلاح نسج نابافته است، با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت ساخته می شود. ساختن نمد بر اساس دو خاصیت جعدیابی و پوسته ای شدن پشم انجام می شود. وقتی پشم در حرارت، مرطوب و مجعد می شود و الیاف آن در هم تنیده می شود، پوسته ها نمی گذارند الیاف دوباره از هم باز شوند.
امروزه نمدورزی به دو صورت یک رو و دو رو بافته می شود. در یک نوع نمدورزی که دو رو نامیده می شود، ابتدا نقش مورد نظر را با پشم های رنگی روی یک پارچه کرباس، طراحی می کنند. سپس پشم حلاجی شده را روی پارچه قرار داده و سطح آن را با آب صابون، نمدار می کنند. در مرحله بعد پارچه کرباس را می پیچند و سپس چند نفر مرد به طور مداوم با پای خود آن را برمی گردانند و به اصطلاح پوک می کشند. پس از اتمام کار، نمد را شسته و خشک می کنند. در نمد یک رو نیز، تمام مراحل بدین گونه است. با این تفاوت که یک انگاره پشمی یک رنگ را روی کرباس پهن کرده و پس از لوله کردن آن، مجددا باز نموده و با پشم های رنگی، طرح را به زمینه منتقل می کنند. پس از آن کرباس را لوله کرده و مالش می دهند. از دیگر تولیدات نمدمالی می توان به کلاه نمدی اشاره نمود که در ایران سابقه ای به قدمت نقش برجسته های تخت جمشید دارد. در این نقوش باستانی، مادها، کلاه نمدی خسروی بر سر دارند.
مطالب مرتبط:
آشنایی با اصطلاحات هنر خاتم کاری
آشنایی با هنر خاتم کاری و مثلث های رنگین
سورئالیسم چیست و از کجا شکل گرفت؟
اصطلاح اتاق تاریک و اتاق روشن در نقاشی
نقاشی روی لباس چگونه انجام می شود؟
منبع: پرسیس آرت