آشنایی با اصطلاحات هنر خاتم کاری
هنر خاتم کاری دارای اصطلاحات متعددی است که دلیل این فراوانی را به درباری بودن این هنر در دوره صفوی نسبت می دهند.
مثلث: به منشورهای باریک از جنس چوب، استخوان یا فلز گفته می شود که سطح مقطع آن، مثلثی است. طول هر مثلث، 31 تا 62 سانتی متر بوده و هر پهلوی آن، یک تا سه میلی متر است.
کاردی: به منشور یا مثلث متساوی الساقین گفته می شود که زاویه راس آن کمتر از نود درجه باشد.
بغل شش: به مشور یا مثلث متساوی الساقین گفته می شود که زاویه راس آن باز باشد.
پره: به چهار منشور با مقطع مثلث متساوی الاضلاع گفته می شود که یکی از آنها در داخل و سه منشور در اطراف آن قرار می گیرد.
پره وارو: به پره ای گفته می شود که از نه منشور تشکیل می شود.
تو گلو: به چهار پره گفته می شود که کنار یکدیگر قرار می گیرند. از تو گلو در بین گل های خاتم استفاده می شود.
شش: به مجموع شش پره گفته می شود که در کنار یکدیگر قرار می گیرند، به طوری که راس آنها به داخل و قاعده آنها به سمت خارج است.
جویی: به منشورهایی که مقطع آنها به شکل لوزی است، جویی گفته می شود. جویی یک الی سه سانتیمتر است.
قاطعی: به زه باریکی با سطح مقطع مستطیل یا مربع گفته می شود که بین دو سطح از متن، حاشیه یا نبش کار قرار می گیرد.
گل: نقشی است که از کنار هم قرار گرفتن مثلث ها، پره ها و شش ها ایجاد می شود.
اوه: به لایه های چوبی که به منظور حفاظت از خاتم در حاشیه خاتم قرار می گیرد، گفته می شود.
دو زاویه: به حالتی از برش قامه گفته می شود که در آن، قامه را از درازا و به ضخامت 2/5 میلیمتر برش می دهند. سپس آن را آستر داده و مجددا از وسط نصف می کنند، به طوری که ضخامت آن به 1 تا 1/5 میلیمتر برسد.
طوره یا توره: به مجموع پنج دو زاویه و شش آستر گفته می شود.
لا: به ورقه های چوب به ضخامت یک تا سه میلی متر گفته می شود که بر روی قامه قرار می گیرد.
لوز: به گل های خاتم که به شکل لوزی است، لوز گفته می شود.
قامه: به مجموعه لوزها که پس از پرس شدن آماده برش می شود، قامه می گویند. طول قامه 35 تا 60، عرض آن ده و ارتفاع آن یک تا پنج سانتی متر است.
آستر: به چوب نازکی گفته می شود که ابتدا خاتم بر روی آن چسبانده شده و بر روی زیرساخت خاتم قرار داده می شود.
تو کاس: به چوب زیرساخت خاتم گفته می شود که سطح آن مقعر است.
پشت گرد: به چوب زیرساخت خاتم گفته می شود که سطح آن محدب است.
تنگ مصالح سابی: یک قطعه چوبی با شیاری مثلثی شکل است که از آن برای سابیدن پره، گل و سایر موارد استفاده می شود.
مطالب مرتبط:
انواع سبک های نقاشی را می شناسید؟
آشنایی با هنر خاتم کاری و مثلث های رنگین
نقاشی های ایوان شیشکین
معرفی سبک سوپرهماتیسم
بهترین مداد طراحی برای طراحان
تاريخچه و معرفي گليم
منبع: پرسیس آرت