در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی بلادون و هر آنچه نیاز هست در این خصوص بدانید می پردازیم.
گیاه دارویی بلادون : تاریخچه، کاربردها و موارد منع مصرف
مجله سلامت پی جو - این گیاه به نام بلادون یا همان بلا دانه، شاه بیزک، گیاه لفاح، ست الحسن و یا جمشیدکش شناخته میشود. یکی از گونههای نزدیک جنس آتروپاها به نام بلادون (شابیزک) شناخته میشود. واژه آتروپا از زبان یونانی گرفته شده و به معنای زیبایی بخش یا اجنتابناپذیر است که به گیاه بلادون مربوط شده است. این گیاه، سمی است و به شکل یک گیاه علفی و چندساله شناخته میشود. در بعضی مناطق، این گیاه با ساقهای منشعب و پر شاخه، برگهای بیضوی نوکتیز و متناوب و ریشهای مخروطی و محکم شناخته میشود.
بلادون دارای ویژگیهای دارویی است، اما باید در مصرف آن احتیاط کرد زیرا سمی است. امروزه، بیشتر از ترکیبات استخراج شده از این گیاه مانند هیوسیامین و آتروپین برای درمان علائم آلرژیک استفاده میشود. همچنین، بلادون به عنوان یک داروی ضد رماتیسم در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
مشخصات ظاهری گیاه بلادون
گیاه دارویی بلادون یا شابیزک (Atropa belladonna) از خانواده سیب زمینی (Solanaceae) است. این گیاه علفی و چندساله است و دارای ریشهای دراز و ضخیم با ارتفاع یک تا یک و نیم متر است. بلادون در اماکن مرطوب و سایهدار در مناطق مختلف رشد میکند.
برگهای بلادون منفرد و به شکل بیضوی با نوکهای تیز هستند. ابعاد برگها در طول حدود ۸ تا ۱۲ سانتیمتر و در عرض حدود ۴ تا ۸ سانتیمتر است. سطح برگها رنگ سبز تیره دارند و پشت آنها رنگ سبز روشنتری دارد.
گلهای بلادون بزرگ و به رنگ قهوهای چرک یا مایل به بنفش است. این گلها کنار برگها ظاهر میشوند و به شکل منفرد در کنار برگها قرار میگیرند. جام گل به شکل استوانهای است و در انتها به ۵ لوب کوتاه و برگشته ختم میشود.
میوه بلادون به صورت سته است و ابتدا به رنگ سبز است، اما به تدریج قرمز و سیاه میشود. با شکاف دادن میوه، دانههای کوچک، مسطح و تیرهرنگ در داخل قسمت گوشتدار آن دیده میشود.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
تاریخچه
گیاه دارویی بلادون از دیرباز در طب سنتی برای درمان بیماریهای مختلف مورد استفاده قرار میگرفته است. مصریان باستان از این گیاه برای تسکین درد و درمان مشکلات چشم استفاده میکردند. در قرون وسطی، بلادون به عنوان مادهای جادویی در مراسم و مناسک مختلف به کار میرفت. همچنین، از این گیاه برای مسموم کردن افراد و به عنوان سلاح جنگی نیز استفاده میشده است.
محل رویش و پراکنش گیاه بلادون
گیاه دارویی بلادون یا شابیزک در مناطق مرکزی و جنوبی اروپا و آسیا پراکنده است و به صورت خودرو در مناطق شمالی بالتیک و روسیه رشد میکند و بهرهبرداری میشود. این گیاه در کشورهای انگلستان، فرانسه و آمریکا نیز کشت و پرورش داده میشود. همچنین، در شمال ایران نیز یافت میشود.
بلادون به صورت خودرو در کنار جادهها، جنگلها و کوهستانهای جلفگ، گرگان، مازندران، گیلان و راه اسالم به خلخال، به ارتفاعات حدود ۱۵۰۰ متری و در گردنه حیران به طور وحشی یافت میشود و گاهی به عنوان گیاه زینتی نیز پرورش مییابد. همچنین، گزارشها نشان میدهد که در شمال ایران چهار گونه دیگر از جنس بلادون نیز رویش دارند.
ترکیبات شیمیایی گیاه بلادون
ترکیبات شیمیایی گیاه دارویی بلادون شامل تروپان آلکالوئیدها با درصد کمتر از ۲ درصد است که بیشترین ترکیب آنها شامل ال هیوسیامین و آتروپین است. همچنین، این گیاه حاوی اسید آتروپیک، بلادونین، اسکوپولامین، فلاونوئیدها، تاننها و کومارینها نیز میباشد. پودر برگ بلادون دارای رنگ سبز است و مزهای تلخ و بویی نامشخص و کمی نامطبوع دارد.
خواص گیاه دارویی بلادون
بلادون خواصی زیادی دارد که به سلامتی انسان کمک میکند:
- تأثیر آرامکننده و ضد تشنج بر روی اعصاب دارد.
- برای درمان آسم و سیاهسرفه مؤثر است.
- درمان بیاختیاری ادرار مفید است.
- برای کنترل سرعت انزال مفید است.
- درد معده را کاهش میدهد.
- قلنجهای ناشی از سرب را درمان میکند.
- برای درمان یبوستهای مقاوم مؤثر است.
- در درد آپاندیس تسکینبخش است.
- برای ناراحتیهای بواسیر مفید است.
- در دریاخوردگی تسکینبخش است.
- برای کنترل قلنجهای کبدی و کلیوی مؤثر است.
- در اسپاسمهای ناحیه مقعد و واژن تسکینبخش است.
- تنظیم ترشح فراوان عرق را فراهم میکند.
- کنترل عرق شبانه مسلولین را ارائه میدهد.
- استفاده خارجی آن به صورت قطره یا قرص میتواند برای درمان برخی اختلالات چشمی مفید باشد، مانند ورم قرنیه و عنبیه.
- آتروپین موجود در بلادون به عنوان مادهای ضد استفراغ هم کاربرد دارد، مخصوصاً در مواقع مسافرتزدگی.
- این گیاه سوزاننده اخلاط مضر است.
- پوست بلادون برای تقویت مو استفاده میشود.
همچنین برای جست و جو در خصوص مراکز پوست و مو در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: مراکز مراقبت از پوست و مو در شیراز
موارد منع مصرف
مصرف بلادون در برخی موارد ممکن است منع شود:
- افرادی که دارای مالیخولیا (تشنجهای مرتبط با عفونت مالاریا) و یا سرسام هستند، باید از مصرف گیاه دارویی بلادون خودداری کنند.
- افرادی که دچار داغی دهان و بدن و ورم گرم داخلی هستند، باید از مصرف بلادون پرهیز کنند، زیرا ممکن است وضعیت آنها را بدتر کند.
- مصرف بلادون در دوران بارداری و شیردهی میتواند خطرناک باشد و باید از مصرف آن خودداری شود.
- بلادون برای کودکان بسیار سمی است و حتی مقادیر کم آن میتواند منجر به مسمومیت و مرگ شود.
- مصرف گیاه دارویی بلادون همزمان با برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد انعقاد خون و داروهای ضد تشنج میتواند خطرناک باشد.
نکته:
- سمیت: بلادون گیاهی بسیار سمی است و مصرف بیش از حد آن میتواند منجر به مسمومیت و حتی مرگ شود. علائم مسمومیت با بلادون شامل خشکی دهان، تاری دید، گشاد شدن مردمک چشم، افزایش ضربان قلب، تب، تشنج و کما است.
نحوه مصرف
برای استفاده از بلادون، میتوانید به شیوه زیر عمل کنید:
- حدود یک گرم از برگ، گل، میوه و ریشه گیاه دارویی بلادون را در دو لیتر آب جوش به مدت پانزده دقیقه دم کنید.
- پس از دم کردن، میتوانید مایع را صاف کنید و مصرف کنید؛ اما توصیه میشود که به دلیل قوی بودن سمی بودن بلادون، قبل از مصرف حتماً با نظر پزشک خود مشورت کنید.
- برای تهیه دانه بلادون، میوههای رسیده را در آبکش ریخته و فشار داده تا دانهها از سوراخهای آبکش خارج شوند.
- سپس دانهها را خشک میکنید و میتوانید برای مصرف آنها از خواصی که نام برده شد، بهره ببرید.
لطفاً توجه داشته باشید که استفاده از بلادون به دلیل خواص سمی آن، باید با دقت و با توصیه پزشک صورت گیرد و همچنین از تمامی تدابیر ایمنی لازم در مورد استفاده از گیاهان دارویی پیروی کنید.
جمع بندی
بلادون گیاهی با تاریخچهای غنی و کاربردهای متنوع در طب سنتی است. با این حال، به دلیل سمیت بالای این گیاه، مصرف آن باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. در صورت مصرف بلادون، باید به علائم مسمومیت توجه داشته باشید و در صورت مشاهده هر گونه علائمی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی گیاه یونجه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "خواص درمانی گیاه یونجه در طب سنتی" نیز مطالعه نمایید.