یکی از اولین نشانه های بیماری بالا رفتن دمای بدن یا همان تب کردن است. علت های زیادی برای این واکنش دفاعی و عملکرد طبیعی بدن وجود دارد اما معمولا علت آن عفونت یا بیماری گوش حلق و بینی است.
تب چیست؟
زمانی که دمای بدن از حد طبیعی و نرمال (۳۷.۲ درجه) کمی بالا برود، یعنی سیستم ایمنی بدن فعال شده و احتمالا در حال مبارزه با بیماری است. خود تب بیماری محسوب نمی شود بلکه نشانه بسیاری از بیماری های دیگر است. البته علت بالا رفتن دمای بدن می تواند تزریق واکسن یا مصرف بعضی دارو ها نیز باشد.
دمای نرمال بدن چند است و چه دمایی تب محسوب می شود؟
معمولا گفته می شود دمای نرمال بدن ۳۷ درجه سانتیگراد یا بطور دقیق تر بین ۳۶.۱ تا ۳۷.۲ درجه است. البته دمای نرمال بدن هر فرد با دیگری و یا در طول روز فرق دارد. دمای بدن در صبح پایین تر از عصر و ساعات پایانی روز است. دمای بدن با پوشیدن لباس، ورزش یا در طول چرخه ماهیانه بالا می رود.
همچنین کودکان و نوزادان دمای بدن و درجه تب بالاتری نسبت به بزرگسالان دارند. ولی بطور کلی دمای بالای ۳۸ درجه بدن به عنوان تب تعریف می شود و دمای بالای ۴۰ درجه خطرناک تلقی می شود.
در صورتی که نگران تب بالا و سلامتی خود هستید ابتدا به پزشک عمومی، و اگر علائم شدید یا بیماری طولانی دارید به بهترین پزشکان گوش حلق و بینی در شیراز مراجعه کنید.
برای گرفتن دمای بدن می توانید با تب سنج و از طریق دهان (زیر زبانی)، پیشانی، زیر بغل یا مقعد میزان دما را اندازه گیری کنید. در بین این روش ها دقیق ترین نحوه مقعدی و سپس دهانی است. اگر روش دهانی را پایه قرار دهیم، تب سنج های پوستی (مثل پیشانی) دما را حدود نیم درجه پایین تر و تب سنج های مقعدی و گوش، دما را نیم درجه بالاتر نشان می دهند.
چرا تب می کنیم؟
در حالت عادی دمای بدن با تنظیم میزان تولید و از دست رفتن گرما صورت می پذیرد. قسمتی در مغز ما که هیپوتالاموس نام دارد مانند ترموستات بدن وظیفه کنترل دما را دارد. به همین دلیل حتی در حالت نرمال نیز بدن دچار نوسان دما می شود.
هنگام واکنش سیستم ایمنی بدن به بیماری، هیپوتالاموس درجه دمای بدن را بالاتر نگه می دارد. مجموعه ای از عوامل پیچیده باعث تولید بیشتر و جلوگیری از هدر رفت گرما می شوند و در نتیجه ما دچار تب می شویم. جالب است بدانید که لرز (لرزش غیر ارادی ماهیچه ها) یکی از روش های بدن برای بالا بردن دما است. شما نیز می توانید با پوشیدن لباس بیشتر یا پتو کمک کنید بدن گرم بماند.
تب زیر ۴۰ درجه که ناشی از عفونت ویروسی مانند کرونا، سرماخوردگی یا آنفلونزا است نه تنها خطرناک نیست بلکه به درمان بیماری و مبارزه سیستم ایمنی نیز کمک می کند.
علت اصلی تب چیست؟
معمولا علت بالا رفتن تب نوعی عفونت در بدن است. بنابراین موارد زیر ممکن است علت تب باشند:
- بیماری های ویروسی - کرونا و دیگر بیماری های تنفسی
- بیماری های باکتریایی - ورم لوزه یا سینه پهلو
- عفونت مجاری ادراری
- عفونت پوستی
- بیماری های مزمن - روماتیسم و بیماری التهاب روده می توانند علت تب طولانی مدت باشند.
به همین دلیل برای پایین آوردن تب اول از هر چیز اولویت ما باید برطرف کردن علت باشد.
اما همیشه علت تب بالا، وجود عفونت در بدن نیست. در این صورت علت های زیر محتمل هستند:
- واکنش (حساسیت) به برخی داروها
- دریافت واکسن (مانند واکسن کرونا)
- گرمازدگی (Hyperthermia)
- بیماری خود ایمنی
- سرطان
علائم تب
با توجه به این که دلایل زیادی برای بالا رفتن دمای بدن وجود دارد، علائم تب غیر از دمای زیاد بدن، می تواند شامل موارد زیر شود:
- تعریق زیاد
- لرز
- سردرد
- درد عضلانی
- کاهش اشتها
- زودرنجی
- کم آبی بدن یا دهیدراتاسیون
- ضعف عمومی
نحوه درست گرفتن دمای بدن
برای گرفتن دمای بدن می توانید از بین انواع تب سنج و روش های مختلف دهانی، مقعدی، گوش یا پیشانی انتخاب کنید. تب سنج هایی که دما را از طریق دهان (زیر زبانی)، و روده (رکتال یا مقعدی) اندازه می گیرند بیشترین دقت را دارند. با این که گرفتن دمای تب از طریق پیشانی یا گوش راحت تر است، این اعداد دقت کافی را ندارند.
برای کودکان در صورت امکان از تب سنج مقعدی که دقیق تر است استفاده می شود. به همین دلیل هنگام گزارش به پزشک بهتر است ضمن دما روش اندازه گیری را نیز مشخص کنید.
لطفا تا حد امکان از استفاده از دماسنج جیوه یا شیشه ای خودداری کنید چون جیوه سمی است و احتمال شکستن تب سنج نیز وجود دارد. تب سنج دیجیتالی ضمن سرعت و دقت بسیار بالاتر، خطری نیز ندارد. می توانید با مراجعه به مراکز کالای پزشکی شیراز تب سنج مناسب را تهیه کنید.
درمان خانگی تب: چگونه دمای بدن را پایین بیاوریم؟
لطفا توجه داشته باشید که همیشه باید علت اصلی تب را درمان کرد، اما تا زمان مراجعه به پزشک یا نزدیکترین درمانگاه می توانید با روش های خانگی زیر تب کودکان و بزرگسالان را پایین بیاوریم. نکته مهم دیگر این است که کودکان ظریف هستند و پایین آوردن تب آن ها نیازمند دقت بیشتر است. بنابراین به آن ها قرص و دارو ندهید و به شیوه مخصوص آن ها را پاشویه کنید.
درمان و پایین آوردن خانگی تب
برای پایین آوردن خانگی تب بالای کودکان یا بزرگسالان در خانه روش های زیر توصیه می شوند:
- استراحت بیشتر: علاوه بر خواب کافی، بهتر است فعالیت بدنی خود را تا زمان پایین آمدن تب کمتر کنید.
- مصرف مایعات: مواد غذایی مانند آب میوه، سوپ و چایی آب از دست رفته را بر می گردانند.
- خنک کردن بدن: دوش با آب ولرم بگیرید یا پارچه ای تمیز را با آب ولرم نمناک کنید و روی پیشانی، سینه و پاها بکشید.
- مصرف ویتامین سی: ویتامین سی نقش مهمی در ایمنی بدن و درمان بیماری هایی که علت تب هستند دارد. بعضی از غذاهای سرشار از ویتامین سی: مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیمو و لیمو شیرین)، فلفل (سبز یا قرمز)، گوجه فرنگی.
- مصرف داروی تب بر (مخصوص بزرگسالان): بهترین قرص های تب بر استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن هستند. برای راحتی شما ما لیستی از بهترین داروخانه های شیراز آماده کردیم. البته شاید به علت مریضی و بی حالی ترجیح دهید بصورت آنلاین از داروخانه های شیراز قرص تب بر تهیه کنید.
- استفاده از طب سنتی: مصرف پیاز، انواع دمنوش (مخصوصا آویشن) یا شربت گلاب، تب را پایین می آورد و آب بدن را جبران می کند.
هشدار: این مقاله صرفا جهت اطلاع عمومی شماست و نه توصیه پزشکی. پس در صورت تب طولانی حتما به پزشک مراجعه کنید.
تب چند درجه خطرناک است و چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
به جز در شرایط زیر، تب به تنهایی خطرناک نیست و لازم نیست به پزشک مراجعه کنید. اما اگر بیمار سن کمی دارد (کودک یا نوزاد) لازم است که فورا علت بررسی و درمان شروع شود.
تب کودکان و نوزادان
همیشه باید علت تب کودکان و نوزادان بررسی و درمان شود چون بچه ها ضعیف تر هستند و بیماری شدید یا طولانی برای آنها خطرناک تر است. حتما در موارد زیر به پزشکان متخصص اطفال شیراز مراجعه کنید:
- نوزاد کمتر از ۳ ماه سن دارد و دمای تب بالای ۳۸ درجه باشد.
- سن کودک بین ۳ تا ۶ ماه است و دمای بدن بیش از ۳۹ درجه رفته یا حتی با تب پایین تر زود رنج، تنبل یا عصبانی است.
- سن کودک بین ۷ تا ۲۴ ماه و دمای بدن او بالای ۳۹ است. علامت دیگری وجود ندارد اما تب با گذشت یک روز قطع نشده باشد. در صورتی که کودک علامت های دیگری مانند آبریزش بینی، سرفه یا اسهال دارد باید سریعا به پزشک اطفال مراجعه کنید.
تب کودکان
معمولا اگر کودک با وجود تب، هوشیار باشد جای نگرانی وجود ندارد. هوشیاری یعنی اگر کودک به صدا، حالت صورت یا نگاه شما واکنش نشان می دهد. یا این که با وجود تب، کودک به میزان کافی مایعات مصرف می کند و در حال بازی است.
اگر کودک علاوه بر تب بالا موارد زیر را دارد فورا به پزشک مراجعه کنید:
- گیج است یا به شما درست نگاه نمی کند.
- حساس است و استفراغ می کند یا سردرد شدید، گلودرد و علائم دیگر دارد.
- بعد از رها شدن در گرمای ماشین دچار تب شود.
- تب با گذشت بیش از سه روز ادامه دارد.
- دچار تشنج ناشی از تب می شود. در صورتی که تشنج بیش از پنج دقیقه طول می کشد یا کودک به سرعت بهبود نمی یابد سریع به دکتر مراجعه کنید.
البته برای کودکان با شرایط خاص مانند مشکل ایمنی یا بیماری زمینه ای، باید با شروع تب سریعا به پزشک اطفال مراجعه کنید.
تب خطرناک بزرگسالان
زمانی که دمای بدن به بیش از ۳۹.۴ برسد بزرگسالان نیز در معرض تب خطرناک هستند. بنابراین اگر علائمی مانند موارد زیر بروز کرد فورا به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد شدید
- گیجی، یا هرگونه اختلال کلام یا رفتار
- لکه مایل به بنفش زیر پوست (نشانه خون ریزی) و یا بروز دانه و جوش پوستی
- حساسیت بدون سابقه قبلی به نور
- گردن درد یا سردردی که با خم شدن تشدید می شود (احتمال عفونت سینوس).
- استفراغ مداوم (مسمومیت غذایی).
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه (عفونت تنفسی)
- درد شکم
- درد هنگام ادرار (عفونت مجاری ادرار)
- تشنج یا حمله صرع
بیشتر بخوانید: سینوزیت چیست؟ علائم و درمان عفونت سینوس ها
تب خطرناک برای کودکان
کودکان در سنین بین ۶ ماه تا ۵ سال در خطر بیشتر حملات صرع و تشنج ناشی از تب بالا هستند. تقریبا یک سوم از کودکانی که تشنج ناشی از تب می کنند معمولا در بازه ۱۲ ماه بعد نیز دچار تب و تشنج می شوند.
تشنج ناشی از دمای بالای بدن ممکن است منجر به کاهش هوشیاری، انقباض غیر ارادی و مکرر عضلات دو طرف بدن، حرکات نامتعارف چشم یا اسپاسم (سفتی یا گرفتگی) عضلانی بدن. هر چند والدین کودک باید نسبت به تشنج ناشی از تب حساس باشند، اکثر موارد این حملات آسیب دائمی ندارند.
مروری کوتاه و سخن پایانی پی جو
- تب به خودی خود نه خطرناک است و نه یک بیماری؛ بلکه واکنش طبیعی بدن و ناشی از بالا رفتن دمای بدن به علت نوعی عفونت یا بیماری است.
- برای درمان تب بالا به دلیل بیماری ویروسی هرگز نباید از آنتی بیوتیک استفاده کنید، زیرا آنتی بیوتیک روی ویروس تاثیر نمی گذارد.
- تب بسیار بالا (۴۱.۵ درجه) به شدت خطرناک است و ممکن است باعث تشنج یا آسیب دائمی شود.
- اگر نگران سلامتی خود یا کودک تان هستید شرط عقل مراجعه سریع به پزشک و درمان علت اصلی تب است.
منبع: ترجمه اختصاصی پی جو از مقالات پزشکی
مجموعه بیمارستانی
MainlineHealthمرکز درمانی MayoClinicمقالات سلامتی سایت
BetterHealthوبسایت پزشکی
WebMDمرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا
CDCانتشار محتوای صفحه فوق تنها با اجازه کتبی و درج منبع امکان پذیر می باشد.