بیماری التهاب زبان (Glossitis) باعث می شود زبان قرمز و متورم شود. اصلی ترین علت های این اختلال شایع زبان و دهان شامل واکنش حساسیت (آلرژی)، بیماری عفونی و خشکی دهان می شوند. درمان التهاب زبان در مرحله اول بستگی به علت ایجاد بیماری دارد. در این مقاله مجله سلامت پی جو به انواع، علائم و علت گلوسیت یا التهاب زبان می پردازیم.
گلوسیت یا التهاب زبان چیست؟
گلوسیت یا نوعی بیماری شایع دهان است که باعث می شود زبان شما متورم و ملتهب شود. در اغلب موارد علائم گلوسیت (التهاب زبان) علائمی مانند صاف یا براق شدن زبان را دارند. علائم انواع مختلف این بیماری ممکن است بهطور ناگهانی (التهاب زبان حاد) یا به مرور زمان (التهاب زبان مزمن) بروز کنند.
جالب است بدانید معمولا درمان گلوسیت با مصرف آنتی بیوتیک، تغییر رژیم غذایی و بهبود بهداشت دهان صورت می گیرد. خوشبختانه درمان التهاب زبان معمولا قطعی است و دیگر لازم نیست نگران بازگشت بیماری باشید.
برای درمان التهاب زبان می توانید همین حالا با مراجعه به لیست بهترین متخصصان گوش حلق و بینی یا مجربترین دندانپزشکان شیراز آنلاین نوبت بگیرید.
انواع بیماری التهاب زبان چیست؟
چندین نوع بیماری التهاب زبان وجود دارند که اصلی ترین آنها شامل:
التهاب زبان آتروفیک (Atrophic glossitis)
گلوسیت آتروفیک که به آن گلوسیت شکارچی نیز می گویند، زمانی رخ می دهد که بیمار بخش های زیادی از پرزهای زبان خود را از دست می دهد. پرز یا پاپیلا برجستگی های روی زبان هستند که سلول ها و جوانه های چشایی در آن ها قرار دارد. این موضوع باعث می شود زبان فرد بیمار صاف، صیقلی و براق به نظر برسد. از آنجا که زبان یک ماهیچه است، مستعد آتروفی یا تحلیل عضلانی می باشد.
گلوسیت لوزی شکل میانی (Median rhomboid glossitis)
علامتی که به تشخیص این نوع التهاب زبان کمک می کند، ایجاد یک ناحیه قرمز و صیقلی که کمی برآمده یا صاف است می باشد. گلوسیت لوزی شکل میانی در وسط یا پشت زبان بروز می کند. اغلب متخصصان و پزشکان معتقدند التهاب لوزی شکل میانی زبان به علت عفونت قارچی (candida glossitis) رخ می دهد.
زبان جغرافیایی (Geographic tongue)
این بیماری باعث می شود بخاطر از بین رفتن پرز یا پاپیلا های روی زبان، لکه های قرمز یا آفت با فاصله ایجاد شود. به همین دلیل به آن «زبان جغرافیایی» یا گلوسیت مهاجر خوش خیم می گویند چون لکه های قرمز شبیه به نقشه کشورها هستند. با این که این عارضه ناشی از التهاب است کاملا خوشخیم و بیخطر است.
سندروم سوزش زبان یا دهان (Burning tongue syndrome)
عارضه سندروم سوزش در اکثر موارد برای نوک زبان یا سقف دهان اتفاق می افتد. با این که سندروم سوزش زبان ممکن است برای هر فرد یا در هر سنی بروز کند، اما شیوع آن در زنان و مخصوصا دوران یائسگی شدیدتر است. به همین دلیل است که بسیاری از پزشکان به آن «گلوسیت یائسگی» می گویند.
علائم و علت های التهاب زبان
همانطور که گفته شد این بیماری می تواند علت های مختلفی داشته باشد. بنابراین علائم التهاب زبان نیز با توجه به دلیل بیماری ممکن است متفاوت باشد.
زمانی که علائم گلوسیت ناگهانی ظاهر شوند بیماری از نوع حاد و در صورت ایجاد در یک بازه طولانی بیماری از نوع مزمن است.
علائم گلوسیت چیست؟
شایعترین علائم گلوسیت یا التهاب زبان:
- زبان صاف و صیقلی یا براق
- درد، زخم یا حساس شدن زبان به لمس
- زبان متورم
- قرمز شدن یا التهاب زبان
- اختلال گفتاری یا مشکلات جویدن و قورت دادن غذا
علت بیماری گلوسیت یا التهاب زبان چیست؟
بهطور کلی اصلیترین علت های گلوسیت:
- حساسیت آلرژی به غذا، دارو یا محصولات بهداشت دهان و دندان
- انواع عفونت ناشی از بیماری ویروسی، باکتری یا قارچی
- کمبود انواع ویتامین (A یا B12 و C) یا املاح معدنی
- آسیب فیزیکی به دهان و دندان (صدمات دندانپزشکی)
- آنمی یا کم خونی - که مستقیما روی سلامت عضلات مانند زبان تاثیر دارد
- خشکی دهان (زروستومی)
- مصرف دخانیات و الکل
- تغییرات هورمونی بدن (مانند گلوسیت یائسگی)
آیا گلوسیت مسری است؟
التهاب زبان به خودی خود مسری نیست. اما امکان انتقال عاملی که باعث بیماری می شود از بیمار به افراد دیگر وجود دارد. بهطور مثال اگر علت گلوسیت تبخال باشد (ویروس هرپس نوع ۱)، عفونت و بیماری می تواند از طریق بزاق سرایت کند.
التهاب زبان در کودکان
همچون بزرگسالان، التهاب زبان کودکان نیز میتواند علتهای مختلفی داشته باشد، مانند:
- عفونت یا بیماری
- عادات بد غذایی یا کمبود ویتامین
- مصرف خوراکی های تند
- آسیب فیزیکی
دقت کنید که بدن کودکان حساس و لطیفتر است. پس با مشاهده اولین علائم به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید و دوز یا زمان مصرف داروها مانند آنتی بیوتیک را رعایت کنید.
التهاب زبان کوچک
زبان کوچک یا ملاز عضوی مستقل است و برخلاف نامش ربطی به زبان ندارد. معمولا التهاب ملاز به دلایلی مانند:
بیماری های باکترایی گلو
آلرژی به مواد شیمیایی،غذا یا گرد و خاک و دود سیگار
رفلاکس معده
یا انواع عفونت (مانند ابتلا به ویروس کرونا) رخ می دهد.
چه افرادی مستعد التهاب زبان (گلوسیت) هستند؟
امکان ابتلا به التهاب زبان برای همه فارغ از جنسیت و سن وجود دارد اما احتمال بیماری در افراد زیر بالاتر است:
- کسانی که آلرژی یا حساسیت غذایی دارند
- وجود آفت یا زخم داخل دهان
- مبتلایان به کمخونی (آنمی)
- انواع خاص بیماری عفونی مانند تبخال یا هرپس
- بیماران خود ایمنی مانند سندروم شوگرن (Sjögren’s syndrome)
- افرادی که دندان مصنوعی، ارتودنسی یا دندان تیز یا شکسته دارند که زبان را زخم می کند.
- کسانی که غذای تند و پر فلفل می خورند.
- افراد سیگاری
پیشگیری و درمان گلوسیت
در این قسمت به روش تشخیص، درمان و روشهای پیشگیری از عارضه شایع التهاب زبان و دهان می پردازیم.
آزمایش و تشخیص التهاب زبان چطور انجام می شود؟
پزشک در هنگام مراجعه به راحتی می تواند دهان و زبان شما را معاینه کند و بیماری گلوسیت را تشخیص دهد. طی این روند پزشک زبان بیمار را برای لکه های قرمز، التهاب یا از بین رفتن پرز بررسی می کند و درباره علائمی که دارید سوال می پرسد.
همچنین برای اطمینان از تشخیص دقیق و منتفی کردن احتمال بیماری های دیگر، گاهی انجام آزمایش خون الزامی است.
مدیریت و درمان: چطور گلوسیت را درمان کنیم؟
برای درمان التهاب زبان ابتدا باید بفهمیم علت بیماری چیست. پس از تشخیص درمان شروع می شود که معمولا قطعی است و بیماری دیگر عود نمی کند.
رایجترین روشهای درمان التهاب زبان:
مصرف دارو
پزشک برای درمان گلوسیت قرص و داروی خوراکی (آنتی بیوتیک، ضدویروس و ضد قارچ) تجویز می کند. در موارد خاص برای درمان التهاب یا قرمزی پمادهای حاوی کورتیکو استروئید نیز تجویز می شوند.
مصرف مکمل و تغییر در رژیم غذایی
در صورتی که گلوسیت ناشی از کمبود ویتامین یا املاح معدنی باشد احتمال دارد پزشک مصرف مکمل های ویتامین A یا B12 و C را تجویز کند. همچنین پزشک مواد غذایی که بتوانند کمبود ویتامین را جبران کنند معرفی می کند و در صورت نیاز شما را به متخصص تغذیه ارجاع می دهد.
دوری یا از بین بردن تماس با محرک ها
این قسمت از درمان نیازمند دقت بیشتر و همکاری با پزشک است. بهطور مثال اگر التهاب زبان شما با خوردن مواد غذایی تند و فلفل تشدید می شود باید مدتی از این دسته خوراکی ها و محرک های مشابه دوری کنید. همچنین پزشکان توصیه می کنند افراد مبتلا به گلوسیت سیگار را ترک کنند و تا حد ممکن کمتر الکل بنوشند.
رعایت بهداشت مناسب دهان
بهداشت خوب دهان و دندان کمک باکتری و میکروب های بیماریزایی که منجر به عفونت می شوند را از بین میبرد. به همین دلیل دندانپزشکان توصیه می کنند روزی دو یا سه بار با خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک نرم دهان و دندانهای خود را مسواک کنید. روزی یکبار از نخ دندان استفاده کنید و فراموش نکنید که زبان خود را با مسواک خوب تمیز کنید.
پیشگیری:چطور از ابتلا به گلوسیت جلوگیری کنیم؟
با دوری از محرک ها و عوامل زیر می توانید خطر ابتلا به گلوسیت را به حداقل برسانید. عواملی که باعث التهاب زبان می شوند شامل مصرف الکل و دخانیات یا غذاهای تند می شوند.
رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه وضعیت دندانها یا جرمگیری از مواردی هستند که خطر ابتلا به گلوسیت و سایر بیماری های دهان و زبان را تا حد زیادی کاهش می دهند.
مروری کوتاه و توصیه های مجله سلامت پی جو
به هرگونه التهاب زبان، گلوسیت می گویند.
این عارضه می تواند به دلایل مختلفی مانند واکنش حساسیت، کم خونی (آنمی) یا صدمه به دهان و دندان بروز کند.
فارغ از علت بیماری، روش های درمان گلوسیت می توانند علائمی مانند درد و ورم زبان را بهطور کامل از بین ببرند.
برای کاهش احتمال ابتلا به التهاب زبان بهتر است ضمن رعایت بهداشت دهان و دندان (استفاده منظم از مسواک، نخ دندان و دهانشویه)، سالی دو بار به دندانپزشک مراجعه کنید.
منبع: ترجمه اختصاصی مجله سلامت پی جو از منابع معتبر پزشکی
علائم و علت التهاب زبان (گلوسیت) My.Cleveland و Flexicon.doccheck در کودکان My.Health.Alberta و التهاب ملاز MountSinai