در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه دارویی بسفایج و هر آنچه نیاز هست در این خصوص بدانید می پردازیم.
خواص درمانی گیاه دارویی بسفایج را بشناسید!
مجله سلامت پی جو - بسفایج یا Polypodium vulgare گیاهی است که در نواحی معتدل و مرطوب زمین، مانند شمال ایران، روی دیوارها و تختهسنگها رشد میکند. این گیاه دارای ساقههایی است که در زیر خاک به صورت ریزوم قرار دارند و تنها برگهای آن از خاک بیرون میآیند. برگهای بسفایج دارای بریدگیهای زیادی هستند.
این گیاه با نامهای دیگری نیز شناخته میشود از جمله بسپایک، ثاقب الحجر، اضراسالکلب، بسفایج، دارحماز، تشتیوان، کثیرالارجل، قمی، بنکارعلا، بولوخوریو، اشتران، سکی رغلا، پولیپود، پولوپودیون، اشتیوان و دارچماز. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه دارویی بیشتر آشنا می شویم.
تاریخچه گیاه دارویی بسفایج
بسفایج از زمانهای باستانی به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده بوده است و در میان ملل مختلف توصیفات و کاربردهای مختلفی داشته است. در قرن اول میلادی، دیوسکورید بسفایج را برای درمان ترک دستها، زخمهای بین انگشتان و به عنوان خلط آور توصیه کرده است. از آن زمان تا قرن بیستم، بسفایج در دارونامههای مختلف ثبت شده و مصرف آن معمول بوده است.
استفادههای اصلی بسفایج در قدیم شامل درمان مشکلات تنفسی، بهبود سرفه و سرماخوردگی بوده است. علاوه بر این، برای درمان روماتیسم، به عنوان خلط آور و مسهل نیز استفاده میشده است. هندیهای مقیم آمریکای شمالی ریزومهای بسفایج را برای کاهش سرفههای دردناک و درد گلو مصرف کردهاند. حتی برخی مردم از ریزومهای بسفایج برای طعمدهی به غذاها استفاده میکردند.
خواص درمانی بسفایج شامل تسکین درد معده، زخم گلو، سینهپهلو، کهیر و مرهم کردن آن برای رفع التهاب و ورمها میشود. همچنین، بسفایج به عنوان یک مسکن طبیعی مورد استفاده قرار میگرفته است و به دلیل خواص ضد التهابی و ضد عفونی کنندهاش، در بسیاری از بیماریها مؤثر است.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
مشخصات گیاه دارویی بسفایج
بسفایج گیاهی بوتهای و چندساله است که طبع گرم و خشکی دارد و به شکلی شبیه به گیاه سرخس است. این گیاه دارای ریزومهای افقی به ضخامت انگشت، گوشتدار و پوشیده از فلسهای نازک و متعدد به رنگ تیره و خرمایی است. در انتهای ریزوم نیز ریشههای نازک مشاهده میشود. برگهای بسفایج بیضی شکل هستند، نوک تیز و تقسیم شده و به صورت قطعات متعدد و متناوب در مقابل هم قرار دارند و یک دم برگ دراز در حدود 20 تا 25 سانتیمتر دارند. هر چه به انتهای رگبرگ اصلی نزدیکتر میشویم، قطعات برگها کوچکتر میشوند.
برگهای گیاه دارویی بسفایج فقط روی خاک دیده میشوند و بقیه بخشهای گیاه زیر خاک قرار دارند. بسفایج گاهی در میان شاخههای درختان، به خصوص بلوط، رشد میکند. این گیاه در تابستان رشد میکند اما بهترین زمان برداشت آن در پاییز است. نمونهی بهترین بسفایج، گیاهی با مزهای گس و کمی شیرین است. اگر بسفایج شکسته شود، رنگ درون آن سبز مانند مغز پسته است، وقتی کهنه میشود، به رنگ سرخ یا سیاه تغییر میکند. بخش دارویی بسفایج، برگهای آن و البته بیشتر ریزومهای آن است.
خواص گیاه دارویی بسفایج
بسفایج یک گیاه دارویی با خواص متعدد است که میتواند در درمان بسیاری از بیماریها و مشکلات سلامتی مفید باشد. برخی از خواص این گیاه عبارتند از:
- درمان بیماری لقوه و ورم کلیه: گیاه دارویی بسفایج میتواند به عنوان یک درمان مؤثر برای بیماریهای مربوط به لقوه و ورم کلیه استفاده شود.
- ضد التهاب و درمان رماتیسم: این گیاه میتواند به عنوان ضماد برای کاهش التهاب و درمان رماتیسم مورد استفاده قرار گیرد.
- تصفیه خون، کبد و طحال: گیاه دارویی بسفایج میتواند به عنوان یک تصفیهکننده برای خون، کبد و طحال عمل کند و به حفظ سلامت این اعضا کمک کند.
- درمان نفخ: استفاده از بسفایج میتواند در کاهش نفخ و مشکلات مرتبط با آن مفید باشد.
- درمان سرماخوردگی: بسفایج میتواند در درمان سرماخوردگی و علائم آن، از جمله عطسه، سرفه و تب، مؤثر باشد.
- درمان نقرس: این گیاه میتواند در کاهش التهاب و درد ناشی از نقرس کمک کند.
- ضد بلغم و سودا: مصرف بسفایج میتواند در تسهیل خروج بلغم و سودا از ریهها و دستگاه تنفسی کمک کند.
- تسکین سوءهاضمه و افزایش اشتها: گیاه دارویی بسفایج ممکن است به عنوان یک دمنوش مفید برای کاهش سوءهاضمه و افزایش اشتها عمل کند.
- ضماد درمانی: استفاده از بسفایج میتواند در درمان پیچیدگیهای عصبی و شقاق بین انگشتان مؤثر باشد.
- تسکین دردهای مفاصل و درد دورکین: گیاه دارویی بسفایج معمولاً به عنوان یک درمان طبیعی برای تسکین دردهای مفاصل و درد دورکین مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین برای جست و جو در خصوص مراکز طب سنتی در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: عطاری های شیراز
موارد منع مصرف
موارد منع مصرف گیاه دارویی بسفایج به شرح زیر است:
- بیماریهای ریوی: این گیاه ممکن است برای بیمارانی که به بیماریهای ریوی مبتلا هستند، مضر باشد؛ بنابراین، افرادی که مشکلات ریوی دارند باید قبل از مصرف بسفایج با پزشک خود مشورت کنند.
- بارداری: بسفایج معمولاً به عنوان یک ساقط جنین شناخته میشود، بنابراین زنان باردار باید از مصرف آن خودداری کنند، زیرا ممکن است به جنین آسیب برساند.
- دوران شیردهی: در دوران شیردهی نیز بهتر است از مصرف بسفایج پرهیز کرد، زیرا ممکن است مواد فعال آن وارد شیر مادر شده و برای نوزاد مضر باشد.
- کودکان زیر 6 سال: به دلیل حساسیت بیشتر کودکان کوچک، بهتر است گیاه دارویی بسفایج به آنها تجویز نشود و مصرف آن در کودکان زیر 6 سال اجتناب شود.
عوارض جانبی بسفایج
تا کنون گزارشی از عوارض جانبی جدی ناشی از مصرف بسفایج به عنوان یک گیاه دارویی در حد مصرف دارویی ارائه نشده است. با این حال، برخی از گونههای دیگر این گیاه ممکن است دارای مواد کارسینوژن باشند که باید از آنها خودداری شود. همچنین، برخی از بسفایجها ممکن است حاوی آنزیم تیامیناز باشند که میتواند ویتامین B1 را تجزیه کند؛ اما در مصرف معمول و معقول، این عوارض نیز گزارش نشده است.
بنابراین، مصرف بسفایج به عنوان یک گیاه دارویی در حد مصرف معمول و با توجه به دستورات پزشکی مشکلی ایجاد نمیکند. همچنین، با خشک کردن یا پختن بسفایج، آنزیم تیامیناز از بین میرود، بنابراین مصرف بسفایج خشک یا پخته نیز مشکلی نخواهد داشت.
شیوه استفاده
شیوه استفاده از گیاه بسفایج به شرح زیر است:
برای درمان بواسیر:
هر روز گیاه بسفایج را با عناب دم کنید و آب صاف آن را بنوشید. این روش میتواند برای افتادگی دانههای بواسیر بسیار مؤثر باشد.
برای تسکین رطوبت معده:
گیاه بسفایج را با هل قراب یک مثقال بجوشانید و آبش را صبح ناشتا بنوشید. این روش میتواند رطوبت منجمد در معده را برطرف کند.
برای تحلیل قولنج و نفخ:
آب جوشانده گیاه بسفایج را با ماءالشعیر یا آب و عسل مخلوط کنید و بنوشید. این مخلوط میتواند برای تحلیل قولنج و نفخ شدید و دفع اخلاط مؤثر باشد.
برای تسکین سرفه و تنگی نفس:
گیاه دارویی بسفایج را با ریشه شیرینبیان و پوست گرفته و انیسون دم کنید و آب صاف آن را بنوشید. این روش میتواند برای رفع سرفه و تنگی نفس مؤثر باشد.
برای تسکین باد و گاز بواسیر و درمان صرع:
اگر مغز فلوس سائیده شده یا ترنجبین را در آب دمکرده گیاه بسفایج مخلوط کنید و بنوشید. این مخلوط میتواند برای تحلیل باد و گاز بواسیر، تسکین درد معده مزمن و درمان صرع مفید باشد.
جمع بندی
بسفایج، گیاهی کهن با خواص درمانی شگفتانگیز، میتواند در بهبود طیف گستردهای از بیماریها مؤثر باشد. با شناخت درست این گیاه و مصرف اصولی آن، میتوان گامی در مسیر سلامتی برداشت. با این حال بهتر است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی با پزشک خود مشورت نمایید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه دارویی بلادون و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "گیاه دارویی بلادون : تاریخچه، کاربردها و موارد منع مصرف" نیز مطالعه نمایید.