تنگه بلاغی یا تنگه هخامنشی
تنگ بلاغی در جنوب غربی مجموعه ميراث جهانی پاسارگاد قرار دارد . درازای تنگه حدود 12 کیلومتر و عرض آن 200 تا 500 متر میباشد ولی این پهنا قابل عبور نیست زیرا رودخانه پلوار و درختان انبوه و جنگلی اطراف رود عبور را مشکل کرده و تنها از کمر کوه که دارای راه باریکی است میتوان گذشت . در داخل تنگ بلاغی رودخانه سيوند يا بلاغی (با نام قديمی پلوار) می گذرد و همين امر باعث سرسبزی و خرمی آن شده است.
پوشش گياهی تنگ بلاغی غالباً جنگلی و پوشيده از درختان بنه يا پسته وحشی و بادام کوهی و در حاشيه رودخانه بيد می باشد. وجود رودخانه دائمی باعث شده توجه جوامع انسانی از گذشته بسيار دور تا کنون به اين دره شده است بطوریکه تقريباً تمام دوره های باستانی را که تاکنون در ايران شناسايي شده است، به صورت يکجا در اين دره زيبا شناسايي شده است .
در آغاز تنگه در دامنه کوه راه باریکی به پهنای 5/1 متر و به درازای حدود 200 متر در سنگ کوه تراشیده شده که جالب و حائز اهمیت است و آثار آن میرساند که مربوط به دورانهای خیلی دور میباشد. برحسب نیاز به رفت و آمد بسیار، دیوار گذرگاه سنگی را از بالا تراش داده ودر بعضی جاها از یک متر تا ده متر پهنا دادهاند. در وسط تنگه پایههای پلی دیده میشود که برای گذشتن از این سوی آب به سوی دیگر در زمانهای گذشته ساخته بودند.
آثار بسیاری از تنگه بلاغی بدست آمده است. انواع سفالها با نقوش هندسی و بزکوهی و پرندگان از جمله آنهاست. حتی در بخشهایی از این محوطه، آثاری از زندگی پیش از تاریخ انسان کشف شد، دورانی که به گفته کارشناسان به دوره «باکون» معروف است. کشف یک روستای هخامنشی، سازههای ساخت نوعی نوشیدنی از دوره ساسانی، کورههای پخت سفال متعلق به 7 هزار سال قبل، بررسیهای علمی روی غاری که احتمالا به 10 هزار سال انسان در آن زندگی میکرده و بسیاری یافتههای دیگر از جمله مهمترین دستاوردهای کاوشهای باستانشناسی در تنگه بلاغی بوده است. مطالعات باستان شناسان حاکی از آن است که انسانها در طول تاریخ همواره در حاشیه رودخانهها زندگی میکردند و شکلگیری بزرگترین تمدنها، در کنار رودخانهها بوده است.
شاید بتوان گفت وجود رودخانه پلوار یا سیوند در تنگه بلاغی، آن را به کانون یک زیستگاه دائمی تبدیل کرده بود. عاملی که سبب شد تا با ساخت سد و آبگیری آن یکی از بزرگترین بسترهای تمدن ایران به زیر آب رود. اینجاست که تمدنها به جنگ هم میروند و با رشد علم و تکنولوژی درصدد بلعیدن هم برمیآیند.
تنگ بلاغي حدود 4 هزار سال پيش به دلايل نامعلومي خالي از سکنه مي شود. دليل اين ادعا عدم کشف آثار فرهنگي حد فاصل دوره پيش از تاريخ ” استقرار در روستاها” تا دوره هخامنشي يعني حدود2500سال تنگهٔ بلاغی به موازات تنگهٔ سعادت آباد قرارگرفته ولی همانقدر که تنگهٔ سعادت آباد خشک میباشد، این تنگه با صفا و پر درخت است و بدون شک در دوران شاهنشاهی هخامنشی و قرنها پس از آن راه مواصلاتی تخت جمشید و نقش رستم و استخر به پاسارگاد از همین طریق بوده و از این شهر به سوی هگمتانه میرفتند.
ازسیوند تا پاسارگاد از راه تنگهٔ بلاغی کمتر از 30 کیلومتر راه است. در حالیکه از راه فعلی و سعادت آباد حدود 50 کیلومتر فاصله است . به باور باستان شناسان تنگه بلاغی زمانی در مسیر راه شاهی یا جادهٔ سلطنتی و از شواهد راه سازی دوران پادشاهی هخامنشیان قرار داشته است. این شاهراه نخستین جاده بینالمللی شناخته شده جهان است. راه شاهی، شاهراه و مسیری زیارتی و کاروان رو بوده که پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش و دیگر مناطق شاهنشاهی ایران پیوند میدادهاست که به نوبه خود جدا از سایر آثار و کشفیات دیگر، یک اثرباستانی مهم بشمار میآید.
جادهای که به فرمان داریوش بزرگ هخامنشی ساخت آن از سارد پایتخت لیدی آغاز شد و پس از اینکه پاسارگاد را به تخت جمشید پایتخت هخامنشیان متصل کرد، به شوش کشیده شد و از همان زمان به نام راه شاهی معروف شد. داریوش شاه بارها و بارها برای اداره امور کشوری و برگزاری جشنهای بهاره در تخت جمشید با ارابه ویژه خود از این جاده گذر کرد.
آثار کشف شده در تنگه بلاغی
- مهر سنگی قهوهای رنگ 5500 ساله با نقوش افقی به اندازه دایره با قطر دو سانتیمتر
- خمره ذخیره آذوقه (کوزهٔ سفالی 120 کیلویی)
- بیش از 7 کیلومتر مرز سنگی مربوط به دوران اشکانی
- دو اسکلت دفن شده به همراه اشیاء در گور
- کارگاه شراب سازی
- کارگاه سفال سازی 7500 ساله
- محوطه باستانی 7000 ساله
- یک روستای هخامنشی با دیوارهای دفاعی و لولههای سفالی دفع فاضلاب
- گورستان 6000 ساله
- یک گورستان کلان سنگی ساسانی
- بقایای دوران ایلامی
- حوض ساخته شده از لاشه سنگ با اندود گچ
موضوع: تنگه بلاغی یا تنگه هخامنشی
مطالب مرتبط:
برکه کل گراش - بزرگترین آب انبار ایران
تخت جمشید شیراز
آرامگاه کوروش هخامنشی - پاسارگاد
شهر باستانی بیشاپور ؛مامن معبد آناهیتا