منوال تراپی یا درمان دستی چیست و در چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
منوال تراپی یا درمان دستی یکی از روش های نوین در درمان فیزیوتراپی و به معنای انجام مانورها و تکنیک هایی است که توسط دست فیزیوتراپیست بر روی مفاصل ستون فقرات و دست ها و پا ها برای کمک به تسریع درمان و تصحیح اختلال عملکرد آن ها اعمال می شود.
حرکت دادن مفاصل با سرعت و در جهات معین و جا اندازی مفاصل یا بافت های نرم کشش عضلات و مفاصل، ماساژ عمقی بافت نرم، جا اندازی مفاصل یا بافت های نرم و تکنیک های فشاری در این روش بکار می روند.
منوال تراپی روشی موثر در کاهش استرس و فشار عضلانی و درد ناشی از آسیب های ایجاد شده است و روند بهودی را تسریع می بخشد.
منوال تراپی موجب کاهش درد، بازیابی توان حرکتی و بهبود خشکی و سفتی مفاصل خواهد شد.
تکنیک های درمان دستی در کنار سایر روش های فیزیوتراپی به درمان مشکلات اسکلتی_عضلانی بیماران کمک می کند.
آگاهی کامل فیزیوتراپیست از بیومکانیک بدن انسان و نحوه ایجاد اختلالات در سیستم اسکلتی بدن، لازمه انجام این متد درمانی است و تنها فیزیوتراپیست آموزش دیده در این زمینه قادر به انجام آن است، چراکه هر گونه حرکت اشتباهی می تواند آسیب های جبران ناپذیری در پی داشته باشد.
منوال تراپی یکی از تکنیک های موثر در فیزیوتراپی است که در درمان بسیاری از مشکلات ستون فقرات مانند کمر درد، گردن درد و درد های عضلانی است مفید است.
تکنیک های کشش مفاصل، عضلات، رباط ها و کپسول های مفصلی می تواند چسبندگی یا بافت اضافی که پس از آسیب یا عمل جراحی ایجاد شده را از بین برده و توانایی حرکت مفصل را بهبود بخشیده و دامنه حرکتی مفاصل را افزایش دهد.
انجام منوال تراپی اثر بازدارنده بر روی ریشه های عصبی متصل به طناب نخاعی بدن و همچنین ریشه های عصبی موجود در محل آسیب دیده داشته و از انتشار درد به سایر نقاط بدن جلوگیری می کند.
منوال تراپی سبب تحریک آزاد سازی هورمون های ضد درد شده و از این طریق نیز به کاهش درد و سایر مشکلات کمک می کند.
فیزیوتراپیست برای انجام این متد درمانی مناطق آسیب دیده را لمس کرده و ماساژ می دهد.
در بسیاری از موارد پس انجام منوال تراپی، اغلب دردهایی که به وضوح دارای منشاء ستون فقرات هستند بصورت قابل ملاحظه بهبود یافته و در برخی موارد دردهایی که ارتباطی با ستون فقرات ندارند نیز بهبود می یابند.
تکنیک های درمان دستی و جا اندازی مفاصل اغلب برای درمان مشکلات ستون فقرات بکار می روند اما این روش ها میتواند بر روی تمامی مفاصل بدن انجام شود.
مفاصل شانه، آرنج، مچ دست، لگن و ران نیز می توانند از مزایای منوال تراپی بهره ببرند.
انجام تکنیک های درمان دستی هیچ عارضه جانبی ندارد به شرطی که توسط متخصص فیزیوتراپی انجام شوند.
اثرات درمانی منوال تراپی
- كاهش و تسکین درد های اسکلتی_عضلانی
- بهبود اسپاسم عضلات
- بهبود و کاهش محدوديت های حرکتی
- بهبود و افزایش دامنه حرکتی مفاصل
- بهبود اختلالات عملكردي در مفاصل
- درمان مشکلات ناشی از نقاط ماشه ای
موارد منع کاربرد منوال تراپی
- ابتلا به بیماری های خاص
- خونریزی داخلی مفاصل
- نرمی مفاصل
- انجام جراحی تعویض مفصل
درمان دستی در فیزیوتراپی
واژه ی "درمان دستی" به روش درمانی عضلات، تاندون ها،رباط ها و مفصل ها با استفاده از دست گفته می شود. لمس انسان، یک عنصر ضروری در روش و فلسفه ی درمان به حساب می آید و دلیل خوبی هم دارد.
بیماران نسبت به درمان های دستی وقتی که با تمرین و آموزش همراه باشد، پاسخ مثبتی می دهند. این کار باعث بهبودی سریع تر و صرف هزینه ی کمتری می شود.
درمان دستی شما گروه وسیعی از انواع تکنیک های پیچیده است که به وسیله ی دست و توسط فیزیوتراپیست های آموزش دیده و با مهارت انجام می شود.
این تکنیک ها می تواند شامل دستکاری یا به حرکت واداشتن بافت نرم و مفصل های اسکلتی شود. هدف از درمان دستی، کاهش درد و افزایش عملکرد است.
اغلب برنامه های آموزشی درمان دستی، در آمریکا شامل دوره ی آموزشی ۴ ساله، طرح های پس از فارغ التحصیلی به منظور کسب تجارب بالینی، آموزش در کلاس و آزمون های گسترده می باشد.
تاثیرات درمان دستی
برای درمان دستی، چهار اثر اصلی پیشنهاد شده است: مکانیکی، نوروفیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و روانشناسی.
از لحاظ مکانیکی، حرکت دادن غیر فعال مفصل موجب کشش عضلات، رباط ها و کپسول مفصلی در آن ناحیه می شود؛ همچنین می تواند اتصال غیر طبیعی بافت ها به همدیگر را که در نتیجه ی جراحت و یا التهاب ایجاد شده است، از بین ببرد و در نتیجه دامنه ی حرکتی بافت را افزایش دهد. این بهبودی با وادار کردن بیمار به انجام تمرینات ورزشی خاص ممکن می شود.
اثر درمان دستی بر مکانیسم های نوروفیزیولوژیکی در مقالات تحقیقاتی ذکر شده است. اعتقاد بر این است که درمان دستی می تواند علاوه بر محل جراحت، بر روی سیستم درد واقع در کانال نخاعی، اثر مهارکننده داشته باشد.
از لحاظ بیوشیمیایی دستکاری مفصل موجب فعال شدن سیستم اپیوئیدی درونی می شود.
از لحاظ روانشناسی، درمان دستی باعث می شود که فرد با به دست آوردن نتایج مثیت از این روش، احساس اطمینان و دلگرمی کند. لمس و دستکاری بافت آسیب دیده، به سنجش میزان درد بیمار کمک می کند.
روش های درمان دستی
حرکت دادن مفصل:
به حرکت واداشتن مفصل زیر مجموعه ای از درمان است که در آن متخصص فیزیوتراپی ، با یا بدون کمک بیمار، مفصل ها را در مسیرهای خاصی حرکت می دهد تا موجب کشش مفصل و بافت های اطراف آن شود.
در این روش مفصل با سرعت زیاد در محدوده ای بیش از محدوده ی عملکردی فیزیولوژیک یا طبیعی آن و پایین تر از بیشترین حد حرکتی آن، حرکت داده می شود.
مانند سایر شکل های درمان دستی، این روش نیز موجب کاهش درد و بازیابی عملکرد طبیعی مفصل می شود. این اثرات به دلایل زیر ایجاد می شوند:
- آزاد شدن کپسول های مفصلی تحت فشار
- شل شدن عضلات گرفته
- از بین بردن اتصالات اطراف مفصل که در نتیجه ی جراحت یا التهاب ایجاد شده است
- بازکردن مفصل های قفل شده
تکنیک انرژی عضلانی:
این روش بر روی بیماران به منظور طویل کردن عضلات کوتاه شده و یا دچار اسپاسم برای بهبود رباط های ضعیف شده و تقویت عضلات و همچنین برای افزایش دامنه ی حرکتی انجام می شود. تکنیک انرژی عضلانی بر اساس تئوری مهار متقابل انجام می شود. در این تئوری بیان شده است که هنگامی که به مفصل فشار غیر مستقیم وارد می شود، عضلات یک سمت از مفصل به حالت استراحت درمی آیند تا به عضلات سمت دیگر اجازه بدهند که منقبض شوند. این تکنیک اغلب در مورد بیمارانی که دچار اسپاسم عضلانی هستند، به کار می رود.
تکنیک آزادسازی مفصل میوفاسیال:
رهاسازی مفصل میوفاسیال یک تکنیک درمان دستی بسیار کارآمد برای کاهش محدودیت حرکتی و فشار وارد بر میوفاسیال است تا درد را کاهش داده و موجب بازیابی حرکت مفصل شویم. تئوری رهاسازی مفصل میوفاسیال به درک کاملی از سیستم میوفاسیال نیاز دارد. فاسیل، یک سیستم تخصص یافته ی بدن است که ظاهری مشابه تار عنکبوت دارد که همه ی قسمت های بدن را به هم متصل می کند.
در حالت سالم و طبیعی بدن، فاسیال، ریلکس است و شکلی موج دار دارد. این بافت توانایی کشش و حرکت بدون محدودیت را دارد. وقتی دچار آسیب فیزیکی، جراحت یا التهاب می شویم، فاسیال، توانایی فعالیت خود را از دست می دهد. این مفصل، سفت شده و محدود می شود و سایر قسمت های بدن را نیز دچار تنش می کند.
روش درمانی ریلکس کردن میوفاسیال باعث کاهش درد و محدودیت و افزایش انعطاف پذیری و حرکت این بافت می شود. همچنین وضعیت بدن بهبود می یابد و در نتیجه عواملی که موجب دردهای مزمن و طولانی مدت بدون علامت هستند، از بین می روند.
کشش عضله:
کشش عضله یک روش درمانی دستی است که طی آن باید بیمار در وضعیت های خاص درمانی به مدت ۳۰ تا ۹۰ ثانیه بماند تا موجب شل شدن عضله و بافت همبند شود. پس از تعیین نقاط حساس عضله، فیزیوتراپ، به آرامی در عضله ی آسیب دیده، در وضعیت طبیعی خود کشش ایجاد می کند.
این کشش ابتدا باعث کاهش اسپاسم عضله ای که باعث حساس شدن آن ناحیه است، می شود. با کاهش اسپاسم، معمولا درد و تنش موجود در بافت درگیر کاهش می یابد.
این امر باعث می شود که مفصل ها حرکت طبیعی خود را به دست بیاورند. همچنین این روش درمانی برای سایر ساختارهای موجود در این ناحیه که تحت فشار قرار گرفته بودند نیز سودمند است.
کشش عضله برای درمان طیف وسیعی از بیماری های ارتوپدی از جمله سردرد، سیاتیک، تاندونیت، درد مزمن گردن و عوارض پس از عمل جراحی موثر است.
مزایا درمان دستی
درمان دستی می تواند یک یا چند مورد از مزیت های زیر را برای بیمار به همراه داشته باشد:
- کاهش درد
- افزایش محدوده ی حرکتی
- کاش یا از بین رفتن التهاب بافت نرم
- القای ریلکسیشن به عضله
- تسهیل در تسکین درد
- کاهش اسپاسم عضله
- بهبود گردش خون
- کمک به تخلیه ی موثر تر مایعات از قسمت های مختلف بدن
- کمک به طویل شدن عضله
کاربردهای درمان دستی
درمان دستی برای کدام یک از انواع آسیب ها یا مشکلات موثر است؟ در زیر به برخی از این موارد اشاره شده است:
- درد گردن: مشکلات دیسک،اسپاسم عضله، درد ناشی از عمل جراحی گردن
- درد کمر: جهت مشکلات دیسک، گیر افتادگی مفصل فاست، تنگی کانال نخاعی، درد ناشی از عمل جراحی کمر.
- مشکلات ستون فقرات/ درد ناحیه ی میانی کمر
- سر درد: میگرن، سردرد های عصبی
- ختلال عملکرد TMJ (اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی- فکی)
- درد لگن: گیر افتادگی لگن، درد مفصل میوفاسیال لگن در ناحیه ی باسن یا لگن جانبی، بورسیت (التهاب کیسه های مفصلی) لگن، درد پس از عمل جراحی جاانداختن لگن
- درد مچ پا: اختلال عملکرد پاتلوفمورال، تاندونیت IT band (بند ایلوتیبیال)، آرتروز مچ پا، درد مچ پا پس از عمل جراحی
- درد شانه: سندرم گیرافتادگی شانه، دیسکینزی کتف، شانه ی منجمد/ چسب کپسولیت، درد شانه پس از عمل جراحی - فیبرومیالژیا
- درمان دستی برای بیماری های دیگری مانند فتق دیسک، هم اندازه نبودن هر دو پا و ... نیز استفاده می شود.
درمان دستی برای چه بیمارانی مناسب است
هر بیماری که دچار درد مفاصل است، می تواند تحت درمان قرار گیرد. هیچ منع مطلقی در مورد درمان دستی وجود ندارد. با این حال اقدامات مراقبتی زیادی را باید به کار گرفت.
این اقدامات در مرد بیماری هایی از جمله گرفتگی عضله، همارتروز، hyper mobility مفصل (خم و یا باز شدن بیش از حد مفصل) و تعویض مفصل در حالی که هنوز بیمار به طور فعال مفصل خود را حرکت نداده است.
زانودرد یکی از مشکلات رو به رشد در جامعه است و به همین دلیل روز به روز تعداد مراجعات افراد با مشکل زانودرد به کلینیک‌ها بیشتر می‌شود. بیشترین مشکلات مربوط به "فرسایش" و استئوآرتریت می‌باشند.
همچنین، مشکلاتی چون آرتروز زانو قابل درمان نبوده ولی می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی منحصر به‌فرد ما، علائم ناشی از این عارضه‌ها را کاهش داده و یا جلوی پیشرفت آنها را گرفت.
درمان دستی زانو نیز برای درمان زانودرد و دیگر مشکلات مربوط به زانو بسیار موثرند. درمان دستی زانو اغلب به خوبی نتیجه می دهد و بیماران راضی هستند.
مطالب مرتبط:
کایروپراکتیک ؛ درمان میگرن با دست
درمان زیستی چیست؟
بانک مشاغل برتر