شرایط کاشت و پرورش درخت فندق و خواص آن
نام انگلیسی : corylus avellana
خانواده : Betulaceae (Corylacaea)
بومی : اروپا و آسیا
درختچه ای به ارتفاع ۱٫۵ متر که در اماکن مساعد به ارتفاع ۶ تا ۷ متر (گاهی بیشتر) درمی می آید و به سهولت جنگلی انبوه بوجود می آورد. برگهائی پهن و نوک تیز با دو ردیف دندانه، به رنگ سبز و گلهائی بر دو نوع نر و ماده دارد. نوع نر این گلها دارای ۳ تا ۸ پرچم است و مجموعه آن به صورت سنبله های آویخته در پائیز ظاهر می شود. میوه آن که فندق نامیده می شود، در حالت تازه از پوشش سبز رنگی پوشیده شده است.ولی تدریجاً پس از خشک شدن از آن جدا می شود. گونه C.avellana به عنوان فندق اروپائی شناخته شده و بصورت تجاری کاشته می شود. در اثر دو رگه گیری این گونه با سایر گونه های موجود در این جنس تنوع زیادی در ارقام فندق ایجاد شده است.
فندق بومی اروپا و آسیای صغیر و قفقاز است . پرورش درخت فندق از زمانهای قدیم معمول بوده و کشت آن در اروپا از قرن جهاردهم میلادی رو به توسعه گذاشت و بتدریج در ممالک اطراف حوزه دریای مدیترانه متداول گردید . پرورش باغی این درخت در ایتالیا با کشت ۶ واریته در سال ۱۶۷۱ شروع شده همچنین واریته های زیادی در سال ۱۹۱۲ در انگلستان شناخته شد . فندق رقم کنتیش کاب که بنام دوچیلی هم معروف است از یک گیاهچه فندق که در سال ۱۸۳۰ کاشته شد بدست آمده و هنوز هم کشت میشود.
فندق به دليل داشتن ريشه هاي افشان و فرم رشد درختچه اي و با پاجوش دهي فراوان مي توان در جلوگيري از فرسايش خاك و تثبيت آن بسيار موثر واقع شود. فندق از گياهان كم توقع و مقاوم به عوامل نامساعد محيطي ميباشد. ميزان توليد فعلي فندق در جهان ۳۰ % كمتر از نياز بازارهاي جهاني است. بنابراين توليد اين محصول از نظر اقتصادي داراي اهميت ويژه اي است . همچنين فندق به دليل داشتن قابليت نگهداري طولاني و حمل و نقل آسان مي تواند درآمد قابل ملاحظه اي را برا ي كشاورزان تأمين نمايد . كشت فندق در اراضي شيب دار مي تواند علاوه بر تثبيت خاك ،باعث تبديل اراضي ديم كم بازده به باغهاي اقتصادي مي گردد . در ايجاد استغال مولد بسيار موثر مي باشد.
شرايط كاشت درخت فندق
خاك مناسب درخت فندق :
درخت فندق از جمله درختاني است كه عموماً با هر خاكي سازش دارد. اما براي رشد بهتر و توليد ميوه بيشتر نياز به خاكي دارد كه نيمه عميق تا عميق ( بيش از ۵۰ سانتيمتر )باشد و قدرت جذب آب بيشتري داشته باشد. مانند : خاكهاي رسوبي ، رسي و شني ورسوبي و شني يا خاكهايي كه به اندازه كافي رس داشته باشند . خاكهاي سبك ، يعني شني و رسي كه قابليت نفوذ آب در آنها به خوبي وجود داشته باشد . خاكهاي قليايي با PH مختلف كه با آنها سازش نسبي دارد . خاكهاي اسيدي با PH حدود ۶ كه سازش فندق در چنين خاكهايي بهتر از زمينهايي است كه PH آنها از ۷٫۵ به بالا باشد . با آنكه ميزان آهك فعال در خاك چندان ربطي با PH ندارد و درخت فندق بيش از هر درخت ميوه ا ي با آن سازش دارد ،با اين حال آزمايشهاي انجام شده نشان داده است كه باغ هاي فندق نبايد در زمينهاي احداث شوند كه ميزان آهك فعال آنها از ۱۰ درصد بيشتر باشد و چون ريشه درخت فندق به خفگي در خاك نيز حساسيت دارد، لذا كاشت آن در اراضي فاقد زهكشي مرطوب، فشرده، رسي، سنگين و غير قابل نفوذ، يا در خاكهايي كه پس از بارندگي آب خيز باشند، توصيه نمي شود.
رطوبت مناسب فندق :
وجود رطوبت كافي يكي ديگر از عواملي است كه براي كشت فندق ضروري است . ميزان رطوبت بين۷۰ تا ۸۰ % براي كشت و پرورش فندق مناسب مي باشد . در صورتي كه ميزان بارندگي ساليانه حداقل ۸۰۰ ميلي ليتر با پراكنش مناسب در فصول گرم باشد مي توان به كشت ديم فندق اقدام نمود. در غير اين صورت برا ي توليد تجاري آبياري تكميلي درختان در ماههاي خرداد ،تير و مرداد الزامي مي باشد.
روش آبیاری فندق :
یکی از اساسی ترین نیاز برای درخت فندق وجود اسید آبسیسیک کافی در اطراف ریشه ها و وجود رطوبت کافی (رطوبت نسبی حداقل ۶۰ درصد) در محیط اطراف درخت است زیرا ریشه های سطحی و برگهای پهنی دارد مناطقی که دارای بارندگی متوسطی بوده و توزیع بارندگی نیز در طول فصل مناسب است برای کاشت موفقیت آمیز فندق خیلی مناسب هستند.آبیاری منظم باغهای احداث شده فندق سبب می شود :
الف- میزان گیرایی نهال های کاشته شده افزایش یابد و سیستم ریشه بندی آنها تقویت شود.
ب- رشد گیاه تسهیل و تسریع شود.
ج- کیفیت و کمیت محصول افزایش یابد.
دور آبیاری بسته به شرایط آب و هوایی و خاک از ۴ تا ۷ روز بوده و در طی دوره رشد به ۱۰۰۰۰ متر مکعب اسید آبسیسیک نیاز دارد.
باد :
با توجه به اينكه گلدهي وگرده افشاني در ختان فندق در فصل زمستان صورت مي گيرد ،وجود بادهاي شديد و سرد موجب جلوگيري از گرده افشاني و تلقيح مي گردد. همچنين بادها ي سرد باعث خم شدن تاج درخت و ايجاد سوختگي در سر شاخه هاي جوان و حاشيه برگها مي شود. بادهاي گرم و خشك نيز در فصل تابستان باعث سوختگي سر شاخه ها و حاشيه برگها مي گردند. بنابراين از كشت فندق در مسير بادهاي سرد و يا گرم و خشك بايد اجتناب نمود و يا اينكه از درختان باد شكن براي محافظت در برابر باد استفاده نمود .
نحوه تکثیر فندق :
الف- جنسی (با بذر):
تکثیر فندق به وسیله بذر مانند اغلب درختان میوه امکان پذیر است در ازدیاد به وسیله بذر با کاشت فندق بلافاصله پس از برداشت همراه با پریکارپ به مقدار زیادی جوانه زنی را کاهش می دهد. حذف پوسته بذر مثل حذف پریکارپ جوانه زنی را تا ۸۱ درصد افزایش می دهد. خواب بذر با یک دوره استراتیفیکاسیون به مدت ۶ ماه برطرف می شود. در صورتیکه فندق دیر برداشت شود (آخر شهریور) پریکارپ میوه ها سخت می شود در اینصورت ابتدا یک دوره استراتیفیکاسیون گرم در ۲۰ درجه سانتی گراد ضروری است و بدنبال آن بذور فندق باید در معرض یک دوره سرما (۴ درجه سانتی گراد) قرار گیرند. در میوه هایی که زود برداشت می شوند (آخر مرداد) آندوسپرم و جنین اغلب به اندازه کافی رشد نمی کند و جوانه زنی این قبیل بذور بخوبی صورت نمی گیرد. برای از بین بردن خواب بذور فندق اگر آنها را به مدت ۶ هفته در معرض سرمای ۵ درجه سانتی گراد قرار داده و سپس به ۲۰ درجه سانتی گراد منتقل شوند اسید جیبرلیک در بذر تجمع یافته و موجب جوانه زنی می شود.
ب- روش تکثیر غیر جنسی (رویشی) عملی و آسان تر می باشد :
۱- پاجوش : پاجوش ها شاخه هایی هستند که از جوانه های نابجای ریشه به وجود می آیند و برای تکثیر فندق می توان خاک پای درخت را کنار زده و این شاخه ها را جدا نموده و در محل مورد نظر کاشت.
۲- خوابانیدن : خوابانیدن فندق به دو صورت خوابانیدن کنده ای و کپه ای صورت می گیرد و در هر دو روش ابتدا باید نهالی را که به عنوان پایه مادری انتخاب می کنیم در سال اول از سطح خاک کف بر نموده و با خاک دادن پای پاجوش های روئیده شده آنها را ریشه دار نموده و در محل اصلی می کاریم.
۳- فندق را می توان مانند سایر درختان میوه با پیوند زدن ارقام اصلاح شده روی پایه های بومی و اصلاح شده تکثیر نمود و برای پیوند زدن از انواع پیوند جوانه می توان استفاده نمود.
اگر در فندق گرده های یک رقم با مادگی ارقام دیگر سازگاری داشته باشد سبب باردهی خوبی خواهند گردید.
میوه های فندق پس از رسیدن بر روی زمین می ریزند میوه هایی که به روی زمین می ریزند در اثر رطوبت خاک تغییر رنگ می دهند از این رو برای جلوگیری از آن باید در اولین فرصت پوست میوه ها جدا شود.میوه ها در طول فصل باید ۲ تا ۳ بار جمع آوری شوند. عملکرد درختان فندق بسته به سن و قدمت درخت فاصله کاشت ، عملیات آماده سازی خاک و عوامل دیگر متفاوت است اگر یک هکتار باغ ۲۲۰۰ کیلوگرم محصول تولید کند محصول خوبی داشته است عملکرد درختان، بارده از سالی به سال بعد دچار نوسان میگردد.
خواص منحصر به فرد فندق برای سلامتی
فندق میوه ای کروی یا بیضی شکل است و میوه ی آن درون یک پوسته ی سفت فیبری قرار گرفته که در واقع همان مغز یا آجیل فندق به شمار می رود.فندق برای اولین بار در منطقه دریای سیاه ترکیه کشت شده و امروزه ترکیه، ایتالیا، یونان، گرجستان و کاتالونیا به عنوان بزرگترین صادر کننده های فندق در جهان شناخته می شوند. در ایران اشکورات رحیم آباد در رودسر بیشترین تولید فندق را دارد.
مغز فندق که یکی از خشکبار ها است در حدود ۶۰ درصد روغن دارد که بهرنگ زرد روشن بوده و دارای طعمی ملایم و بوی مطبوعی میباشد. این روغن به مصرف تغذیه، عطرسازی و نقاشی میرسد. مغز فندق دارای مقدر زیادی فسفر نیز میباشد.این دانه، سرشار از آهن است و می تواند برای درمان کم خونی های ناشی از کمبود آهن به کار رود.گونههایی از فندق از فندق معمولی بزرگ ترند و در بیشترین رشد دو برابر اندازه معمولی میشوند. میوه فندق زمانی که برسد از پوسته بیرون میافتد. هسته بذر فندق خوراکی است و میتوان آن را به صورت خام یا پخته مصرف نمود. بذر میوه پوستی بسیار نارک و به رنگ قهوهای تیره دارد که پیش از مصرف یا پختوپز آن را جدا میکنند.
۲۰ دانهی کامل آن شامل مواد زیر است:
کالری: ۱۷۶؛
چربی کل: ۱۷ گرم؛
پروتئین: ۴٫۲ گرم؛
کربوهیدرات: ۴٫۷ گرم؛
فیبر: ۲٫۷ گرم؛
ویتامین E (ای): ۲۱ درصد از نیاز روزانه؛
تیامین: ۱۲ درصد از نیاز روزانه؛
منیزیم: ۱۲ درصد از نیاز روزانه؛
مس: ۲۴ درصد از نیاز روزانه؛
منگنز: ۸۴ درصد از نیاز روزانه.
علاوهبراینها فندق حاوی مقدار زیادی ویتامین B6، فولات، فسفر، پتاسیم و زینک (روی) است. ضمن اینکه از سایر خواص فندق میتوان به وجود چربیهای تک اشباع نشده و چربیهای چندتایی غیراشباع، اسیدهای چرب اُمگا ۶ و اُمگا ۹ مانند اولئیک اسید اشاره کرد. هر اونس از فندق معادل ۲۸ گرم است و ۱۱٫۲ گرم فیبر تولید میکند که دارای ۱۱ درصد RDI است. البته ناگفته نماند که فندق حاوی فیتیکاسید نیز هست. این ماده مانع جذب مواد معدنی، نظیر آهن و روی میشود.
خواص فندق :
درمان سرفه
اگر می خواهید از شر سرفه های مزمن و خلط دار خلاص شوید بهتر است یک مشت فندق را آسیاب کرده همراه یک قاشق غذاخوری عسل مخلوط کرده و ناشتا میل کنید.
حفظ آب بدن
ازفواید مهم فندق ویتامین E، فیبر و اسید های چرب با خاصیت رطوبت رسانی است که می تواند به حفظ آب رسانی به بدن به ویژه پوست کمک کند.
کمک به تقویت ایمنی بدن
فندق دارای پتاسیم، اسید های چرب، منیزیم، منگنز و کلسیم است که موجب تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل با بیماری ها و عفونت ها می شود.
بهبود اعصاب
وجود ویتامین B6 در فندق علاوه بر حفظ سلامت سیستم عصبی باعت تولید انتقال دهنده های ضروری عصب مانند : سروتونین و ملامین می شود.
کمک به درمان دیابت
فندق با دارا بودن فیبر بالا در جهت سیری کاذب و همچنین سطح شاخص پایین گلوکزی باعث کنترل قند خون می شود و برای افراد دیابتی مفید است.
کنترل فشار خون
مغز فندق با داشتن منیزیم و فیبر از یک سو ود رصد بالای ۱۹۳ گرم پتاسیم ازسوی دیگر باعث کنترل و تنظیم فشار خون می شود.
رفع افسردگی و بیقراری
اسید آلفا لینولنیک و اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در فندق در جهت بهبود اعصاب مربوط به استرس و بیقراری و پیشگیری از اختلالات مربوط به آن موثر می باشند.
سلامت استخوان ها
فندق منبع غنی از کلسیم و منیزیم است که علاوه بر سلامتی و استحکام استخوانهای بدن موجب رفع پوکی استخوان در افراد مسن و زنان یائسه می شود.
خواص فندق برای بدنسازی
منیزیم موجود در فندق از دو طریق به عضله سازی کمک می کند :
● کمک به جذب بالای کلسیم برای تقویت عضله
● کمک به انقباضات ماهیچه ای و رفع تنش عضلانی
ضد سرطان
وجود ویتامین E و منگنز موجود در فندق با نقش اکسیداتیوی فعال باعث کاهش ابتلا به سرطان تا حدود ۵۰ درصد را دارا ست.
درمان کرم کدو
روغن فندق را به مدت ۱۵ روز بعد از صبح و شب به اندازه یک قاشق غذا خوری میل نمایید تا از شر کرم کدو و دیگر میکروب ها و ویروس ها خلاص شوید.
رفع یبوست
فیبر غنی ۲۸ گرمی موجود در فندق با افزایش تحرکات روده ای باعث دفع آسانتر شده و به این ترتیب یبوست را بهبود می بخشد.
کمک به کاهش درد مفاصل
خاصیت ضد التهابی فندق جهت کاهش درد و التهابات مفاصل ؛ کلسیم و منیزیم موجود در فندق برای تقویت مفاصل و ماهیچه ها مفید می باشند.
درمان زخم واریس
پوست فندق را در مقداری آب و سرکه بجوشانید و سپس بر محل های مورد نظر را که التهاب و زخم واریسی دارند بشویید.
خواص چاق کننده فندق
اسید های چرب و شیرینی مغز فندق می تواند باعث افزایش وزن شود، لذا مصرف روزانه بالای ۵۰ گرم می تواند جهت این امر موثر واقع شود.
درمان جوش
مغز فندق را خرد کرده و با نصف قاشق چای خوری قهوه و شکر به همراه روغن نارگیل ترکیب کرده و بر جوش های خود بمالید تا زودتر روند بهبود ادامه یابد.
رفع پیری زودرس
وجود آنتی اکسیدانهای غنی A ،C و E علاوه بر رطوبت رسانی پوست، منافذ پوست را باز و چین و چروک پوست را به تدریج محو می سازد.
یک کرم ضد آفتاب مناسب
ترکیب روغن فندق، کنجد و گردو می تواند یک کرم ضد آفتاب مناسب برای محافظت از پوست در برابر اشعه های مخرب آفتاب به شمار آید.
تقویت مو
روغن فندق را بر روی پوست سر خود بمالید و تا چند دقیقه آن را ماساژ دهید و اجازه دهید یک شب کامل روی سرتان باشد سپس صبح آن رابشویید تا موی سرتان تقویت شود.
سلامت پوست
از دیگر ویژگی های مهم فندق خاصیت رطوبت رسانی و نرم کنندگی بالای مغز فندق است که باعث شادابی و نرمی پوست صورت می شود.
رفع مو خورگی و درخشانی مو
روغن فندوق با خواص بالای خود می تواند هم باعث درخشندگی موی سرتان شود و هم می تواند شما را از خشکی و شکنندگی و موخوره موهایتان خلاص کند.
یک میان وعده برای کاهش وزن
چربی،کالری و فیبر غنی موجود در فندق باعث می شود به تنهایی یک میان وعده محسوب شود و حتی برای کاهش وزن در دوز مناسب ،موثر باشد.
سلامت قلب و عروق
منیزیم و اسید اولیک که جزو اسید های چرب غیر اشباع موجود در فندق است باعث تنظیم کلسترول خون شده و از این رو با تقویت عروق، سلامت قلب را در پی دارد.
درمان سیاتیک
برگ های خشک شده درخت فندق را پودر کرده و با مقداری نمک و روغن منداب مخلوط کرده و شب ها بر محل درد بمالید و کمی ماساژ داده و با پارچه ببندید و بخوابید .
مناسب برای لاغری
گل فندق به میزان ۱۰ گرم با حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ سی سی آب دم نمایید و سپس بعد از هر وعده از یک استکان از آن را میل نمایید.
بهبود گوارش
در فندق ماده ای به نام منگنز وجود دارد که نقش فعال در افزایش سوخت و ساز بدن و بهبود عملکرد دستگاه های گوارشی دارد.
تقویت حافظه
وجود ویتامین های متنوع گروه B بسیار نقش مهمی در بهبود مغز و عملکرد آن داشته به طوریکه موجب بهبود حافظه می شود.
رفع مشکلات قاعدگی
به طور کلی در مطالعاتی ثابت شده است که مغزها می تواند برای تنظیم چرخه قاعدگی مناسب باشد ازطرفی منیزیم، پتاسیم و کلسیم موجود در فندق برای رفع گرفتگی و دردهای قاعدگی مفید می باشد.
خون ساز قوی
از خواص مهم فندق وجود آهن غنی آن است که با افزایش تولید گلبول های قرمز مشکلات کم خونی را رفع می کند؛ به همین خاطر مصرف روزانه یک مشت فندق می تواند آهن مورد نیاز بدن را تامین کند.
کمک به انعقاد خون
فندق به دلیل داشتن ویتامین k مانع از لخته شدن خون شده و با تحریک کردن پلاکت ها ی خون از خونریزی بیش از حد بدن ممانعت می کند.
تقویت ابرو
پوست فندق را حرارت داده، سپس آن را پودر نمایید و برای رنگ کردن طبیعی ابرو از آن بهرمند شده و هم برای تقویت ابرو بسیار مناسب است.
تقویت بینایی
فندق سرشار از پتاسیم، ویتامین A و C است که علاوه بر سلامت چشم می تواند بر بینایی و شبکیه چشم نیز اثر مثبتی داشته باشند.
خاصیت فندق در بارداری
● فندق با تحت تاثیر گذاشتن قند خون و تنظیم هورمون های جنسی و کمک به تقویت میل جنسی از قدیم نماد باروری بوده است.
● کلسیم وآهن مجود در فندق برای رشد جنین وتقویت مادران باردار ضروریست
● فیبر بالای فندق یبوست بارداری را می کاهد
● یک رژیم غذایی مناسب و قوی برای مادران شیرده و باردار مناسب است
● خوردن روزی ۵ الی ۱۰ عدد فندق علاوه بر تقویت جنسی باعث تقویت نطفه هم می شود
مضرات فندق
● افراد با فشار خون نامتعادل از مصرف زیاد آن خودداری کنند.
● افرادی که سرد مزاجن می توانند فندق را با عسل یا دارچین مصرف کنند.
● زیاده روی در مصرف فندق نفخ آور و تهوع آور می باشد.
موضوع : شرایط کاشت و پرورش درخت فندق و خواص آن
مطالب مرتبط :
معرفی گیاه زوفا و خواص دارویی آن
آشنایی با گیاه پنیرک و خواص دارویی آن
معرفی گل ماهور یا خرگوشک و خواص دارویی آن
معرفی گل انگشتانه
روش های کاشت و برداشت گیاه شلغم
معرفی درخت عناب و خواص دارویی آن
نحوه کاشت و نگهداری انبه
روش های کاشت و نگهداری از آناناس