داروهای ضد صرع و تشنج : انواع، اثربخشی و عوارض جانبی
صرع یک بیماری مزمن عصبی است که با تشنج های مکرر مشخص می شود. تشنج زمانی اتفاق می افتد که فعالیت الکتریکی مغز به طور غیرطبیعی افزایش یابد. داروهای ضد صرع برای کنترل تشنج ها و جلوگیری از وقوع آنها استفاده می شوند. انواع مختلفی از داروهای ضد صرع وجود دارد که هر کدام مکانیسم عمل متفاوتی دارند. برخی از داروهای ضد صرع بر روی انتقال دهنده های عصبی خاص تأثیر می گذارند، در حالی که برخی دیگر بر روی فعالیت الکتریکی مغز تأثیر می گذارند.
اثربخشی داروهای ضد صرع در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد با مصرف یک دارو کنترل خوبی بر تشنج های خود دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است لازم باشد چندین دارو را امتحان کنند تا داروی مناسب خود را پیدا کنند. تشنج ها می توانند خفیف یا شدید باشند و ممکن است چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشند. آنها می توانند در هر سنی رخ دهند، اما بیشتر در کودکان و بزرگسالان مسن دیده می شوند.
افزایش فعالیت الکتریکی مغز می تواند باعث علائم مختلفی شود، از جمله:
- انقباض عضلانی
- از دست دادن هوشیاری
- تغییر در آگاهی
- اختلالات شناختی
انواع داروهای ضد صرع
انواع مختلفی از داروهای ضد صرع وجود دارد که می توان آنها را بر اساس مکانیسم عمل به دسته های زیر تقسیم کرد:
- داروهای ضد صرع با اثر باریک: این داروها بر روی یک نوع خاص از تشنج تأثیر می گذارند.
- داروهای ضد صرع با اثر گسترده: این داروها بر روی چندین نوع مختلف از تشنج تأثیر می گذارند.
برخی از بهترین داروهای ضد صرع
همچنین به شما در پی جو پیشنهاد می کنیم در خصوص داروهای ضد صرع این مقاله را "بیماری صرع ؛ نشانه ها و درمان آن" نیز مطالعه نمایید.
داروی کلونازپام Clonazepam چیست؟
قرص کلونازپام یک خواب آور قوی محسوب می شود و جزء داروهای ضد تشنج طبقه بندی می شود. کلونازپام یکی از قوی ترین داروهای خواب آور که خواب عمیق ایجاد می کند و در عین حال وابستگی بیشتری نسبت به بقیه داروهای هم گروه خود دارد. بر خلاف آلپرازولام و نیترازپام که نیمه عمر کوتاهی دارند، ماندگاری کلونازپام در خون بیشتر است و وابستگی شدیدتری ایجاد می کند. کلونازپام دارویی از دسته ی بنزودیازپین ها (مانند دیازپام) است که در درمان انواع صرع و تشنج در کودکان و بزرگسالان تجویز می شود. کلونازپام با کنترل علائم تشنج، فعالیت الکتریکی سلول های مغز را کنترل می کند و از وقوع تشنج پیشگیری می نماید. این دارو همچنین با شل کردن عضلات منقبض شده در زمان تشنج، کمک به کاهش شدت تشنج نیز می کند.
داروی فنوباربیتال Phenobarbital چیست؟
فنوباربیتال، یک باربیتورات، یک مضعف کننده سیستم عصبی مرکزی با اثر طولانی است که عمدتاً به عنوان یک داروی ضد صرع استفاده می شود. با سابقه ای که به اوایل قرن بیستم باز می گردد، همچنان گزینه ای ارزشمند برای کنترل تشنج است. فنوباربیتال اثرات خود را با افزایش فعالیت انتقال دهنده عصبی بازدارنده گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) اعمال می کند و در نتیجه تحریک پذیری عصبی را کاهش می دهد. علیرغم اثربخشی آن، استفاده از فنوباربیتال به دلیل خواص آرام بخش و پتانسیل تحمل و وابستگی آن به نفع داروهای ضد صرع جدیدتر کاهش یافته است.
فنوباربیتال به عنوان یک تعدیل کننده مثبت آلوستریک گیرنده های GABA-A عمل می کند و مدت زمان باز شدن کانال کلریدی را افزایش می دهد. این منجر به افزایش اثر مهاری گابا، که انتقال دهنده عصبی بازدارنده اولیه در سیستم عصبی مرکزی است، می شود. فنوباربیتال با افزایش سیگنال های مهاری، غشاهای عصبی را تثبیت می کند و احتمال فعالیت الکتریکی غیرطبیعی را که باعث تشنج می شود، کاهش می دهد.
داروی کاربامازپین Carbamazepine چیست؟
کاربامازپین یکی از داروهای پرمصرف از گروه داروهای ضد صرع است. در این بیماری حملات تشنج در اثر اختلال جریان الکتریکی سلول های قسمتی از مغز رخ می دهد. کاربامازپین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود. کاربامازپین همچنین در درمان دردهای مزمن ناشی از آسیب عصبی مانند سوزش و درد شدید عصبی صورت نیز تجویز می شود.
علاوه بر اینها کاربامازپین می تواند در برخی شرایط بیماری های اعصاب و روان مانند بیماری دوقطبی نیز اثر درمانی داشته باشد زیرا می تواند برخی دردها یا اختلالات خلقی را کنترل نماید.
داروی فنی توئین Phenytoin چیست؟
فنيتوئين در كنترل تمام انواع صرع به غير از حملات صرع كوچك، درد عصب سه قلو، حمله مداوم صرعي، آريتمي قلبي بهكار ميرود. این دارو با تثبیت غشای نورونی و محدود کردن فعالیت های تشنجی با افزایش جریان خروجی و کاهش جریان ورودی یون سدیم از غشای نورون های قشر حرکتی مغز، کاهش سرعت هدایت، طولانی کردن دوره تحریک ناپذیری و مهار فعالیت خودبخودی ضربان ساز بطنی، کوتاه کردن پتانسیل عمل قلب کارایی دارد.
داروی سدیم والپروات Sodium Valproate چیست؟
سديم والپروات از دسته ی داروهای ضد صرع می باشد و یکی از مهم ترین و موثرترین داروها در کنترل حملات تشنجی بیماری صرع در کودکان و بزرگسالان است با این وجود مصرف این دارو تنها به این مورد محدود نمی شود و در موارد متنوعی مانند پیشگیری از میگرن، بیماری های اعصاب روان مانند افسردگي و دردهاي عصبي ناشي از ديابت نيز تجويز مي شود. سديم والپروات با كاهش فعاليت هاي الكتريكي غيرطبيعي مغز حملات تشنجي را كنترل مي نمايد.
داروی اکس کاربازپین Oxcarbazepine چیست؟
اكس كاربازپين یکی از داروهای پرمصرف از گروه داروهای ضد صرع می باشد. اكس كاربازپين با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود.
داروی لاموتریژین Lamotrigine چیست؟
لاموتریژین از داروهای ضد صرع است. لاموتریژین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود. علاوه بر اینها لاموتریژین می تواند در برخی شرایط بیماری های اعصاب و روان مانند بیماری دوقطبی نیز اثر درمانی داشته باشد زیرا می تواند از بروز مرحله ی افسردگی در این بیماران جلوگیری نماید. همچنین لاموتریژن در بعضی افراد باعث کاهش اشتها می شود که جزء عوارض این دارو محسوب می گردد و در پرخوری های با منشاء عصبی به عنوان ضد اشتها کاربرد دارد.
داروی گاباپنتین Gabapentin چیست؟
گاباپنتین یکی از داروهای پرمصرف از گروه داروهای ضد صرع است. این دارو خط اول درمان نوعی صرع به نام صرع جزئی می باشد. در این بیماری حملات تشنج کوتاه مدت در اثر اختلال جریان الکتریکی سلول های یک سمت مغز رخ می دهد. از این رو علائم نیز در بخشی از بدن بروز می کند. گاباپنتین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود.
گاباپنتین همچنین در درمان دردهای مزمن ناشی از آسیب عصبی نیز تجویز می شود. این نوع درد که به درد نوروپاتیک معروف است می تواند علل مختلفی مانند دیابت و یا زونا داشته باشد. علاوه بر اینها گاباپنتین برای جلوگیری از حملات میگرن نیز تجویز می گردد.
عوارض جانبی داروهای ضد صرع
- خستگی
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- اختلالات گوارشی
- افزایش وزن
- کاهش اشتها
- اختلالات روانی
در صورت بروز عوارض جانبی جدی، باید با پزشک خود صحبت کنید.
نحوه مصرف داروهای ضد صرع
داروهای ضد صرع معمولاً به صورت خوراکی مصرف می شوند، اما برخی از آنها نیز به صورت تزریقی یا موضعی در دسترس هستند. دوز داروهای ضد صرع باید توسط پزشک تنظیم شود.
سخن آخر
داروهای ضد صرع می توانند به کنترل تشنج ها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به صرع کمک کنند. با این حال، مهم است که عوارض جانبی احتمالی این داروها را نیز در نظر بگیرید. اگر در حال مصرف داروهای ضد صرع هستید، باید به طور منظم با پزشک خود در مورد پیشرفت خود صحبت کنید. با این حال توصیه های زیر میتوانند کمک کننده باشند:
- قبل از مصرف هرگونه داروی جدید، با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر در حال مصرف داروهای ضد صرع هستید، از مصرف الکل خودداری کنید.
- اگر در حال مصرف داروهای ضد صرع هستید، به طور منظم با پزشک خود در مورد پیشرفت خود صحبت کنید.
شما در پی جو در خصوص داروهای ضد صرع و تشنج میتوانید به لیست کاملی از پزشکان فوق تخصص صرع در شیراز دسترسی داشته باشید.