عوارض جانبی داروهای پرمصرف چیست و رایج ترین آن ها
داروهای پر مصرف مصرف داروها جز تازه ترین متدهای درمانی در دنیاست و یکی از مهم ترین ابزارهای پزشکی برای درمان بیماری ها است. با این حال، در زندگی امروز داروهای پرمصرف می تواند عوارض جانبی و حتی جدی به صورتی که زندگی فرد را مورد تهدید قرار بدهد به همراه داشته باشد. در این مقاله سعی شده است عوارض جانبی داروهای پر مصرف و رایج ترین آنها و همچنین تأثیر آن بر سلامت انسان ها پرداخته شود. همچنین راهنمایی هایی برای مصرف بهتر داروها و کاهش خطرات ناشی از تأثیرات جانبی را مورد بررسی قرار دهیم. ابتدا لازم است توضیحاتی در خصوص عوارض جانبی داروها و انواع عوارض احتمالی آن داده شود.
داروها علاوه بر اثرات درمانی مورد انتظار، ممکن است عوارض جانبی ناخواسته نیز داشته باشند. این عوارض می توانند در هر زمان از مصرف دارو، از جمله شروع مصرف، تغییر دوز یا قطع مصرف، بروز کنند. همچنین لازم به ذکر است فرد باید با عوارض جانبی داروهای خود آشنا باشد و در صورت بروز هرگونه از این عارضه ها، برخورد مناسب با شرایط را داشته باشد و در صورت تشدید پزشک خود را از موضوع آگاه کند. هرچند در اکثریت مواقع بسیاری از عوارض های جانبی خفیف بوده و ضرری ندارد و برخی نیز خطرناک و نشان دهنده عدم تأثیرگذاری داروها می توانند باشد. در زیر به شایع ترین عوارض های دارویی که ممکن است برای هر فرد رخ بدهد می پردازیم:
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- یبوست
- سوزش معده
- خارش
- بثورات پوستی
- افزایش وزن
- کاهش وزن
رایج ترین عوارض جانبی (روانی) داروها
- اضطراب
- افسردگی
- گیجی
- اختلال خواب
- تغییر خلق و خو
- افکار خودکشی
در صورت مشاهده هرگونه از مواردی که در بالا ذکر شد سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید.
پر مصرف ترین داروها
طبق اطلاعات و داده های سازمان غذا و دارو، رایج ترین و پر مصرف ترین داروها در ایران عبارتند از:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ناپروکسن و ایبوپروفن، مورداستفاده برای درمان درد، التهاب و تب استفاده می شوند.
- آنتی بیوتیک ها، مورداستفاده در درمان عفونت ها.
- داروهای فشارخون، مانند مهارکننده های ACE و مسدود کننده های بتا.
- داروهای دیابت، مثل انسولین و متفورمین
- داروهای روانپزشکی، مثل داروهای ضد روان پریشی و ضد افسردگی
لیست 10 داروی پر مصرف در ایران سال 1402 به شرح زیر است:
- متفورمین
- آسپرین
- لوزارتان پتاسیم
- آتورواستاتین
- لووتیروکسین سدیم
- فاموتدین
- متوپرولول
- آملودیپین
- نیتروگلیسرین
- قرص سرماخوردگی بزرگسالان
این داروها بر اساس شرایط برای درمان در طیف گسترده ای از بیماری ها مصرف می شوند. برخی برای علائم بیماری ها و اما همچنین برخی برای درمان بیماری های حاد و مزمن استفاده می شوند. همچنین مصرف داروهای پرمصرف بدون نسخه (OTC) نیز بسیار رایج است. از انواع این داروها را عبارتند از:
- داروهای مسکن، مثل استامینوفن و ایبوپروفن که مورداستفاده برای درمان درد است.
- داروهای آنفولانزا و سرماخوردگی که مورداستفاده برای درمان علائم آنفولانزا و سرماخوردگی می باشند.
- داروهای ضداسهال، مثل لوپرامید که مورداستفاده برای اسهال می باشد.
- داروهای ضد استفراغ و ضد تهوع، مثل دیمنهیدرینات و metoclopramide که مورداستفاده برای درمان استفراغ و تهوع می باشند.
تأثیر جانبی داروهای پر مصرف بر سلامت
داروها می توانند تأثیرات قابل توجه و گاه جبران ناپذیری بر سلامت افراد داشته باشند، همان طور که گفته شد برخی داروهای پرمصرف عوارض جانبی موقت و یا خفیف دارند و به خودی خود برطرف می شوند. اما برخی دیگر جدی و حتی تهدیدکننده زندگی هستند. از جمله مشکلاتی که عوارض جانبی داروهای پرمصرف دارند می توان به مواردی همچون: افزایش خطر ابتلا به بیماری های دیگر، تداخل در عملکرد سیستم های ایمنی بدن و اندام ها، نیاز به بستری شدن در بیمارستان ها و حتی مرگ را به همراه داشته باشد. برخی عوارض جانبی داروهای پر مصرف به شرح زیر است:
- آنتی بیوتیک ها، مثل آموکسی سیلین و اریترومایسین، می توانند عوارضی همچون بثورات پوستی، اسهال و واکنش های آلرژیک شدید شوند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مثل ناپروکسن و ایبوپروفن، می توانند باعث عوارضی جدی مانند حمله قلبی، خونریزی معده و مشکلات کلیوی شوند.
- داروهای دیابت مثل انسولین و متفورمین، می توانند باعث عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی، افزایش وزن در افراد و همچنین کاهش قند خون شوند.
- داروهای روانپزشکی، مانند داروهای ضد روان پریشی و ضدافسردگی، می توانند باعث عوارضی همچون استفراغ، مشکلات خواب، تهوع و افزایش وزن به همراه داشته باشند.
- داروهای فشارخون، مانند مهارکننده های ACE و مسدودکننده های بتا، می توانند باعث عوارض جانبی مانند سرگیجه، خستگی و مشکلات جنسی شوند.
نکاتی برای کاهش خطر عوارض جانبی داروها
- قبل از مصرف هر گونه دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
- تمام دستورالعمل های پزشک را در مورد نحوه مصرف دارو دنبال کنید.
- اگر دارویی را برای مدت طولانی مصرف می کنید، به طور منظم با پزشک خود ملاقات کنید تا وضعیت سلامتی شما را بررسی کند.
- در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی جدی، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
با آگاهی کامل در مصرف داروها، می توان از داروها به عنوان یک ابزار قدرتمند در درمان بیماری ها استفاده کرد. شما در پی جو می توانید به مرجع کاملی از لیست بهترین داروخانه های شیراز دسترسی داشته باشید. با این حال توصیه می شود به دستورالعمل های پزشک خود پایبند باشید. در این مقاله سعی شده تا با درنظرگرفتن تمامی جوانب در مصرف داروها و تأثیرات آنها بتوانیم پوشش مناسبی در حوزه دانستنی های سلامتی را داشته باشیم. به عنوان مقدمه ای بر دنیای پیچیده و حیاتی داروها این مقاله می تواند انتخاب های بهتری در حوزه سلامت شخصی به خوانندگان کمک های فراوانی بکند تا تصمیمات علمی بیشتری بگیرند.