در این مطلب از سایت پی جو به بررسی گیاه آمله و هر آنچه نیاز هست در خصوص این گیاه دارویی بدانید می پردازیم.
خواص و فواید گیاه آمله
مجله سلامت پی جو - گیاه آمله با نام علمی Phyllanthus emblica از خانواده Euphorbiaceae مشتق شده است. این گیاه گستردهترین استفاده را در طب سنتی هندوستان و ایران برای درمان مختلف بیماریها دارد، از جمله بیماریهای گوارشی، اختلالات مغز و اعصاب، مشکلات چشم، امور قلبی و سایر امراض.
در کتب منبع طب سنتی ایران، این گیاه با نامهای آملج شناخته شده است و در هندی به آن "آملا" و "اونلا" نیز اطلاق میشود. مصرف اصلی این گیاه در درمان از طریق میوهاش انجام میشود. همچنین، در ترکیب با دیگر داروها، به ویژه در تراکم داروهای گیاهی، درمان بسیاری از بیماریها انجام میپذیرد. در ادامه با خواص و کارکردهای این گیاه بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
ریختشناسی و مشخصات ظاهری گیاه آمله
گیاه آمله ، درختی برگریز با میوه کروی و زرد مایل به سبز است. برگهای آن شبیه به پرها هستند و گلهای آن سبز کمرنگ میباشند. میوه آمله به شکل کروی است، زردرنگ، با طعم ترش و گسی بسیار. در کتاب مخزن الادویه عقیلی خراسانی، آمله با نام اَملج ذکر شده و به عنوان میوه درختی هندی با طعم ترش و گسی بسیار توصیف شده است.
مشخصات گیاه:
- درختچه کوچک با برگهایی ریز و انبوه.
- پوست خاکستری رنگ درختچه به صورت قطعه قطعه از ساقه جدا میشود.
- گلهای آمله زرد خاکستری و میوه آن کروی و گوشتدار است.
- درختچه دارای چوب سختی مثل چوب گردو است.
- میوه آمله دارای طعم تلخ، ترش و گسی است، با پوست نازک مانند آلوچه، ابعاد آن حدود یک گردو یا کوچکتر تا یک نخود است.
طبیعت گیاه آمله از دیدگاه طب سنتی
در مورد طبیعت گیاه آمله ، اختلاف نظرها وجود دارد. برخی این گیاه را گرم میدانند، اما بسیاری از حکما طب سنتی مزاج آن را سرد در درجه دوم تعیین کردهاند. ابن سینا اعتقاد داشته که آمله از نظر سردی در درجه اول قرار دارد، اما در خشکی آن اختلاف نظر وجود ندارد و آن را دوم تا سوم خشک دانستهاند.
همچنین ابن سینا، گیاه آمله را به عنوان یک داروی تقویتکننده معرفی کرده است. او معتقد است که برودت آمله با مقدار کمی از ترکیبات گرم اصلاح میشود و به دلیل خشکی، دارای قابضی و تقویتکنندگی است. این خصوصیات باعث میشود که آمله به عنوان یکی از بهترین داروهای تقویتکننده برای کل اعضای بدن، به ویژه اعضایی که دارای رطوبت زیادی هستند، مانند مغز و اعصاب، رحم، چشم و معده، شناخته شود.
ابن سینا به افعال آمله را مشابه به هلیله کابلی و هلیله سیاه نزدیک دانسته است، اما تا حدی آن را از هلیلهها بهتر ارزیابی کرده است. این نظریهها بیان میکنند که آمله دارای اثراتی مفید برای تقویت و اصلاح اعضای بدن، به ویژه در مواردی که نیاز به تنظیم رطوبت و تقویت دارویی دارند، مانند مغز و اعصاب، رحم، چشم و معده، میباشد.
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
خواص و فواید گیاه آمله
آمله سرشار از ویتامین C، آنتی اکسیدان ها و سایر مواد مغذی است که می تواند به بهبود سلامتی در موارد زیر کمک کند:
کمک به اخلاط توسط آمله
گیاه آمله ، به عنوان یک گیاه درختی با میوه کروی و زرد مایل به سبز، دارای خواص تقویتی و تنظیمی بر اخلاط بدن است. ابن سینا اعتقاد دارد که آمله گرمایی خلط خون را کاهش داده و از عصبانیت جلوگیری میکند. همچنین، این گیاه مانع فساد اخلاط و اخراج سودای غیرطبیعی از بدن میشود.
درمان بیماری های مغز و اعصاب
گیاه آمله به عنوان مسهلی برای سودا و بلغم رقیق از مغز و اعصاب شناخته میشود. از آنجایی که این گیاه میتواند رطوبت زائد را برطرف کرده و از صعود بخارات به مغز جلوگیری کند، به عنوان یک داروی بسیار مؤثر در بهبود کارایی مغز، تیزذهنی و حافظه معتبر است. آمله به شدت مقوی عصب و بافتهای عصبی می باشد و در بیماریهایی مانند نسیان، فالج، استرخاء، لقوه و وسواس سوداوی به کار میرود.
بهبود ریزش مو توسط آمله
گیاه آمله به عنوان یک درمان مؤثر برای ریزش مو شناخته میشود. این گیاه توانمندی دارد دهانه مو را تقویت و محکم کند که میتواند از ریزش موها جلوگیری کند. علاوه بر این، آمله به رنگ مو سیاهی بخشیده و از بروز علائم پیری موها جلوگیری میکند. این اثرات به از بین بردن رطوبتهای بلغمی سفیدکننده مو و جلوگیری از تکرار تکرج موها بازمیگردد. همچنین، روغن آمله موها را سیاه و بلند میکند. این ویژگیها آمله را به یک گزینه طبیعی برای بهبود و تقویت موها، به خصوص در مواجهه با ریزش، تبدیل میکند.
بیماری های دهان و دندان
آمله به عنوان یک درمان مؤثر برای بیماریهای دهان و دندان مطرح است؛ زیرا مدعی شده است که این گیاه لثهها را تقویت نموده و به تسهیل در مبارزه با سسـتی زبان و لوزههای بزرگ و آویزان کمک میکند. این ویژگیها نشان دهنده تأثیرات مثبت آمله در حوزه بهداشت دهان و دندان است و ممکن است برای تقویت و حفظ سلامت دهان و لثهها مؤثر باشد.
کمک به بیماری های چشم
آمله، به گفته منابع، میتواند در کمک به بیماریهای چشم مؤثر باشد. این گیاه می تواند با برطرف کردن رطوبتهای زائد و جلوگیری از رسیدن بخارات زاید از معده به چشم، به شدت تقویت بینایی را فراهم میکند. این ویژگی نشاندهنده احتمال کمک به بهبود و تقویت وضعیت چشم و بینایی است، به خصوص در مواجهه با مشکلات مرتبط با رطوبت زیاد یا بخارات زائد.
درمان بیماری های قلبی
گیاه آمله به عنوان یک درمان مفید برای بیماریهای قلبی شناخته میشود. این گیاه دارای خاصیت تقویت و تفریح قلب است که از طریق کمک به حل قبض، تأثیر مثبتی در تقویت قلب دارد. همچنین، آمله به عنوان پاک کننده قلب نیز شناخته میشود و در کتاب ادویه قلبیه به عنوان یکی از داروهای اختصاصی برای قلب ذکر شده است.
ابن سینا معتقد است که تأثیر گیاه آمله در تقویت قلب بیشتر از تأثیر آن در درمان توحش است. استفاده از آمله تنها در انواعی از توحش توصیه میشود که ناشی از رقت، قلت و سرعت تحلیل خون باشند.
در کتاب الشامل نیز مصرف آمله در توحش سوداوی توصیه شده است؛ زیرا با کاهش حرارت دم، احتراق آن را مهار میکند و از تولید سودای غیرطبیعی جلوگیری میکند. این گیاه همچنین به شدت تقویتکننده جرم قلب است و از ترس و خفقان نیز جلوگیری میکند.
همچنین برای جست و جو در خصوص درمان سکته قلبی و مراکز مرتبط به آن در شیراز می توانید به این لینک رجوع کنید: بهترین دکتر سکته قلبی در شیراز
نحوه مصرف گیاه آمله
در متون مختلف، ترکیبات متنوعی از آمله ذکر شدهاند، هرکدام با کاربردها و خواص خاص خود. در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره شده است:
اطریفل
- تفاوت نظرات درباره اصل و ریشه این دارو وجود دارد.
- برخی اطبا اطریفل را به عنوان پنج میوه مختلف معرفی کردهاند، شامل هلیله کابلی، هلیله زرد، هلیله سیاه، بلیله و آمله.
- برخی نیز این عقیده را دارند که اطریفل به معنای سه میوه است که شامل هلیله، بلیله و آمله میشود.
شیرآمله
- بیشتر اطبا شیرآمله را به عنوان آمله مقشر (پوستکنده) و بیدانه در نظر میگیرند.
- استفاده از شیرآمله برای کاهش قوه قبض و اصلاح آن معمولاً با خیساندن در شیر گاو، سپس شستن و خشک کردن انجام میشود.
- شیرآمله در مفرحات استفاده میشود و آمله پرورده در اطریفلات کاربرد دارد.
مربای آمله
- مفید برای قلب، معده و دماغ و ملین شکم است.
- تهیه: آملههای رسیده را انتخاب کرده، سوراخ سوراخ کرده، خوب شسته و در آب میپزند.
- پس از خشک شدن، با شربت شکر یا عسل کمدانه مخلوط شده و در ظروف چینی یا شیشهای نگهداری میشود.
جوارش آمله
- برای تقویت معده، کبد و رفع خفقان مفید است.
- اجزاء: میوه آمله، گلسرخ، عسل.
- منع مصرف: برای افرادی با تب و قولنج، مناسب نیست.
- دستور مصرف: پس از هر وعده غذا دو قاشق چایخوری میل شود.
روغن آمله
- برای سیاه کردن و قوی کردن موها مورد استفاده قرار میگیرد.
- طرز تهیه: آمله رسیده را کوبیده و در آب پزیده، سپس روغن کنجد اضافه شده و جوشانده میشود.
میزان مصرف گیاه آمله
در طب سنتی مصرف جـرم از نـه گـرم تـا پـانزده گـرم و جوشانده آن تا ۳۰ گرم ذکر شده است. البته ممکن است تـأثیر دارو و در نتیجه میزان مصـرف آن در افـراد امـروزی متفـاوت باشد و همچنین باید متناسب با خصوصیات مزاجی فرد تنظـیم شود.
- مطالعات بالینی برای پشتیبانی از دوز مصـرف وجـود ندارد.
- دوز ۳ تا ۶ گرم در روز پودر آمله از دوز ۱ گرم در روز ویتــامین C تخمــین زده شــده اســت و در فارماکوپــه یونــانی دپارتمان آیوش هندوستان، میزان مصرف ۳ تا ۵ گرم ذکر شـده است.
عوارض جانبی آمله
مصرف زیاد و خودسرانه آمله ممکن است منجر به برخی از عوارض جانبی شود:
تحریک طحال و مصلح آن:
مصرف بیش از حد آمله ممکن است باعث تحریک طحال و مصلح آن شود.
تشدید قولنج:
ممکن است مصرف زیاد آمله تشدید قولنج را ایجاد کند.
مضر برای سردمزاجان:
در افراد سردمزاج، بهتر است آمله با عسل، دارچین یا مصطکی مصرف شود تا اثرات مضر کمتر شود.
احتمال ایجاد قولنج و مصلح آن با روغن بادام شیرین:
مصرف زیاد ممکن است باعث ایجاد قولنج و مصلح آن باشد، به خصوص اگر با روغن بادام شیرین مصرف شود.
بارداری و شیردهی:
اطلاعات کافی در زمینه بیخطری و اثرات آمله در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. در این دوران، بهتر است با احتیاط و با مشورت پزشک مصرف شود.
جمع بندی
آمله یک گیاه دارویی ارزشمند است که دارای خواص و فواید متعددی برای سلامتی است. این میوه سرشار از ویتامین C، آنتی اکسیدان ها و سایر مواد مغذی است که می تواند به بهبود سلامتی در موارد مختلف کمک کند. به طور کلی، همیشه قبل از شروع هر نوع درمان یا مصرف گیاهان دارویی، بهتر است با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کرده و نکات مربوط به مقدار و مدت زمان مصرف را رعایت نمایید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه آقطی سیاه و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "فواید گیاه آقطی سیاه در طب سنتی" نیز مطالعه نمایید.